Tez özetleri Astronomi ve Uzay Bilimleri Anabilim Dalı

KURUTAŞ Birgül
Danışman : Yard. Doç.Dr. Ülkü ŞAHİN

Anabilim Dalı : Çevre Mühendisliği

Mezuniyet Yılı : 2009

Tez Savunma Jürisi : Yard. Doç. Dr. Ülkü ŞAHİN

: Prof. Dr. Semiha ARAYICI

: Prof. Dr. İsmail BOZ

: Prof. Dr. Nilgün BAKLAYA

: Yard. Doç. Dr.Burcu ONAT

Bir Metal Endüstrisindeki Çalışma Ortamlarının İç Hava Kalitesinin Belirlenmesi

Günümüzde halk sağlığının bozulmasında en temel etkenin su ve hava ortamlarında oluşan kirlilikler olduğu birçok çalışma ile belirlenmiştir. WHO her yıl hava kirliliği nedeni ile milyonlarca kişinin öldüğünü belirtmektedir. Dış ortamda oluşan kirlilik yanında yaşam ve çalışma alanları olan iç mekânlarda da oluşacak kirlenmenin kontrol edilmesi gereklidir. İş sağlığı ve Güvenliği kavramının şu an Türkiye’deki uygulanış biçimi daha çok iş kazalarının önlemesi üzerine yoğunlaşmıştır. Ancak ülkemizdeki işgücünün %19,5’lik kısmının sanayide çalışmakta olduğu ve günün 8 saatini bu kapalı üretim mekanlarında geçirdiği düşünüldüğünde meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması gereklidir. Endüstriler kaliteli üretim yanında çevreye duyarlı bir yönetim sergilemeli, çalışanların temel sağlık gereksinimlerini karşılayacak kalitede çalışma ortamının oluşturulmasını sağlamalı ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önlemleri almalıdır.

Bu çalışmada örnek bir metal sanayisinde üretim bölümü iç ortam havasında muhtemel olabilecek kirleticilerin (PM2.5, CO, CO2, VOC, sıcaklık ve nem) konsantrasyonları belirlenmiş ve yasal çerçevede iş sağlığı ve güvenliği ve halk sağlığı açısından uygunluğu incelenip alınabilecek iyileştirme önlemleri araştırılmıştır. Tesis üretim ortamı yanında karşılaştırma maksadı ile dış ortamda ve ofislerde de ölçümler yapılmıştır. Parametreler Temmuz-Ağustos 2008, Ekim-Kasım 2008 ve Ocak-Şubat 2009 periyotlarında gün boyu anlık kayıtlarla takip edilmiş ve oluşan konsantrasyon değişimleri üretim sürecindeki değişikliklerle ilişkilendirilmiştir. Kasım ayında imalat makinelerine yalıtım yapılmış konsantrasyon azalımları belirlenmiştir.

Çalışma sonucunda herhangi bir önlem alınmadığı takdirde tesis imalat bölümünde üretim sürecindeki farklılıkları nedeni ile PM2.5 konsantrasyonunda yüksek salınımlar gözlenmiştir. İmalat bölümündeki PM2.5 konsantrasyonları dış ortamdaki konsantrasyonun yaklaşık 2 ile 8 katı mertebesindedir. İmalat makineleri etrafında yapılan yalıtım sistemi sonucunda PM2.5 konsantrasyonları ortalama 8 kat azalmıştır. . İşçi sağlığı açısından PM2.5 konsantrasyonları OSHA standartlarının altında kalırken, EPA ve WHO’nun halk sağlığının korunması amacıyla tanımladığı ortam kalitesi standartlarının oldukça üstünde değerler almıştır. 2400 μg/m3 ‘ e ulaşan bu değerler yalıtım yapılarak standartların altına düşürülebilmiştir. CO, CO2 ve VOC konsantrasyonları ortalama değişim aralıkları sırasıyla 0,8-16,0 ppm; 537,0-675,8 ppm; 0,02-0,52 ppm’dir ve limit değerlerin altına sonuçlar elde edilmiştir. Çalışma ortamlarındaki uzun süreli kişisel maruziyet düşünüldüğünde iş sağlığı yönetmeliklerindeki limit değerlerin kişisel sağlığın korunması ve meslek hastalıklarının önlemesi için yeterli olmadığı düşünülmektedir.