The place which I wish to play

“OYUN OYNAMAK İSTEDİĞİM YER”

ALTI YAŞINDAKİ ÇOCUKLARIN RESİMLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

TÜRKİYE ÖRNEĞİ
“THE PLACE WHICH I WISH TO PLAY”

AN ANALISES OF SIX YEARS OLD CHILDREN’S DRAWINGS

TURKEY SAMPLE
L’ ENDROIT OÙ JE VOUDRAİS JOUER: UNE ÉTUDE SUR LES DESSİNS DES ENFANTS A L’AGE DE 6 ANS

L’EXAMPLAINE DE TURQUIE
EL LUGAR DONDE CHIEDO JUGAR: UN ANALISI SOBRE LAS PINTURAS DE LOS NINOS TURCOS DE 6 ANOS DE EDAD

Serap ERDOĞAN Gelengül HAKTANIR Aysel KÖKSAL AKYOL Ayşe ÇAKIR İLHAN

ÖZET: Araştırma, Türkiye’de anasınıflarına devam eden çocukların oynamak istedikleri yerleri ve oynamak istedikleri kişileri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla resmi ilköğretim okullarına devam eden çocuklara “Oyun Oynamak İstediğim Yer” konusu verilerek resim yapmaları ve yapılan resimlerin arkasına çocukların nerelerde, kimlerle oynadıklarının kaydedilmesi istenmiştir. Çocuklar resim yaparken kullanacakları malzemeler açısından serbest bırakılmıştır. Türkiye’de anasınıfına devam eden altı yaşındaki çocuklardan gelen 4020 resim incelenmiş, istenen bilgilerin olmadığı resimler elenmiş ve 3230 resim üzerinden bu araştırma yürütülmüştür. Resimler bölgelere ve üç büyük şehire (Ankara, İstanbul, İzmir) göre ayrılarak her bölgeden ve şehirden %10 örneklem alınmıştır. Toplam 323 resim araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırma sonuçları frekans dağılım tabloları halinde sunulmuş olup istatistiksel olarak khi-kare analizi kullanılmıştır. Resimlerin %67.80’inin bölgelerden, %32.20’sinin üç büyük şehirden geldiği belirlenmiştir. Bölgelerden gelen resimlerin büyük bir çoğunluğunun Marmara Bölgesi (%24.20), Karadeniz Bölgesi (%23.29) ve İç Anadolu Bölgesi’nden (%19.18) olduğu, büyük şehirlerden gelen resimlerin oranlarının birbirlerine yakın olduğu (Ankara: %46.15, İzmir: %29.81, İstanbul: %24.04), çocukların %91.02’sinin açık alanda oynamayı istedikleri, %48.92’sinin arkadaşları ile, %15.17’sinin ise aile üyeleri ile oynamayı istedikleri saptanmıştır. Yapılan khi-kare analizi sonucunda cinsiyet değişkeninin çocukların oynamak istedikleri yer ve oynamak istedikleri kişi üzerinde önemli bir farklılık yaratmadığı belirlenmiştir.
Anahtar Sözcükler: Altı Yaş Çocukları, Oyun, Resim

ABSTRACT: This research was conducted to determine the play areas and play partners choosed by the children. In order to define these details children which studying at the official primary schools were given the theme of “The place which you wish to play” and wanted to draw pictures with any materials. Beside this, it requested to write “the place which the child wish to play” and “the people which the child wish to play with”. The pictures of 4020 six years old children attending public schools in Turkey were the sample of the research. Incomplete pictures were selected, the remaining 3230 pictures were grouped according to regions and three big cities (Ankara, İstanbul, İzmir). 10% of these pictures were taken as sample (323 pictures). The findings were given with frequency tables and khi-square analyses were used to determine the effects of sex. The results were given below:

• 
  % 67.80 of the pictures were from regions and 32.20 % of the pictures were from six big cities;
  
• 
  24.20 % of the pictures were from Marmacra Region, 23.29 % of the pictures were from Karadeniz Region, 19.18 % of the pictures were from İç Anadolu Region, 46.15 % of the pictures were from Ankara, 29.81 % of the pictures were from İzmir, 24.04 % of the pictures were from İstanbul.
  
• 
  91.02 % of the children wished to play in open areas, 48.92 % of the children wished to play with friends and 15.17 % of the children wished to play with their family members.
  
• 
  Statistical analyses showed that sex did not significantly affect the place which the child wish to play and the people which the child wish to play with.
  

Key Words: Six Years Old Children, Play, Picture

GİRİŞ

İnsanın yaşamında önemli bir yeri olan oyun, çocuğun gelişimi için de yaşamsal bir öneme sahiptir. Çocuk yaşam ile ilgili deneyimleri oyun aracılığı ile öğrenmektedir. Sevgiden sonra en önemli besin olan oyun ve oyuncaklarla çocuk bütün yaşamı boyunca kullanacağı deneyimler edinir. Oyun çocukların zeka ve kişiliklerini etkileyen en önemli faaliyettir (Aral 2002, Uluğ 1997).

Çocuklar oyun oynamak için farklı ortamlardan yararlanırlar. Çocuğun ilk oyun alanı evidir. Bu dönemde çocuk tek başına oyun evresindedir. Çocuklar hem arkadaşlarıyla oynamak ister hem de tek başına oynamak gereksinimindedir. Daha sonra çocuğun oyun alanı yavaş yavaş dış çevreye doğru kayar. Çocuk artık farklı ortamlarda oynamak ve keşfetmek arzusu içindedir. Bu da çocuğun oynamak istediği yeri ve kişileri etkiler. İki-dört yaş arasında çocuk paralel oyun dönemindedir. Bu yaş çocuğu şişe kapakları,tencere gibi gerçek malzemelerin yanı sıra bebek, araba, tren gibi çeşitli oyuncaklarla oynamak ister. Çocuk özellikle harekete dayalı oyunlardan ve oyun alanlarından hoşlanmaya başlar (Aral 2002, Aral vd. 2000) .

Çocuklar dört yaşından sonra oyunun kuralları olduğunu ve bu kurallara uymaları gerektiğinin farkına varırlar. Dört-altı yaşındaki çocuklar hareket ihtiyaçlarını bahçe oyunlarıyla giderirken, masa başı etkinliklerine de ilgi duymaya başlarlar. Resim yapma, boyama, kesme, yapıştırma gibi etkinlikler çocukların ilgisini çeker. Çocuk oyun alanı olarak açık hava oyun parklarını daha çok tercih etmeye başlar. Bu anlamda çocuk parkları çocuğun bedensel gelişimine; çocuğun araştırma ve keşfetmesini kolaylaştıracak bir ortam sunmasıyla zihinsel gelişimine; çocuğun akranlarıyla ve diğer yetişkinlerle iletişimini desteklemesiyle de sosyal gelişimine olumlu yönde etki etmektedir (Ceglowski 1997, Bağlı 1997).

Çocuklar genellikle kendi zihin dünyası ile dış dünya arasındaki bağı resim yoluyla kurmaktadırlar. Resim, çocuğun kendi duygu ve düşüncelerinin bir ürünü olduğu için özellikle okul öncesi dönemde çok önemlidir. Çünkü çocuk sözle ifade edemediği bir çok kavramı resim yoluyla anlatabilir. Başka bir deyişle resim yapma çocuğa kendisini ifade etme olanağı sunar (Çakır İlhan, 1995).

Görsel sanatların bir kolu niteliği ile dinamik bir etkinlik olan resmin çocuk dünyasında özel bir yeri vardır. Resim etkinliği sırasında çocuk konu seçimi ve yorumlaması ile yalnızca bir resim örneği vermekle kalmaz, kendisinin bir parçasını yansıtır, olaylar hakkındaki duygu, düşünce ve görüş biçimlerini dile getirir. Yaşanmış bir deneyimini yani kendisini anlatır (Gürtuna, 2003).

Çocuk resim yaparak ve oyun oynayarak, karmaşık dünyasını ortaya koyar. Ortaya çıkan ürün, çocuğun zihinsel gelişiminin göstergesi sayılabilir. Çocukların yaptığı resimler ve oynadıkları oyunlar iyi analiz edildikleri takdirde çocukları ve onların gelişimlerini bize ayrıntıları ile yansıtabilirler. Bireyi incelemek konusunda getirdiği avantajların yanı sıra resim bize konu ve figür seçiminde rol oynayan kültürel ve sosyal belirleyicileri değerlendirme olanağı verebilir. Oyun ise çocuğun kendi çevresiyle uzlaşmasını, sosyal yaşama uyum sağlamasını, işbirliği yapmasını ve paylaşmayı öğrenmesini destekler. Resmin ve oyunun çocuğun dünyasındaki değerli yerinden dolayı bu araştırmada, Türkiye’ de anasınıflarına devam eden çocukların yaptıkları resimler aracılığıyla oynamak istedikleri yerleri, oynamak istedikleri kişileri belirlemek ve öneriler ortaya koymak amaçlanmıştır.

YÖNTEM
Araştırma, Türkiye’de anasınıflarına devam eden çocukların oynamak istedikleri yerleri ve oynamak istedikleri kişileri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla resmi ilköğretim okullarının anasınıflarına devam eden çocuklara “Oyun Oynamak İstediğim Yer” konusu verilerek resim yapmaları ve yapılan resimlerin arkasına çocukların nerelerde, kimlerle oynadıklarının kaydedilmesi istenmiştir. Çocuklar resim yaparken kullanacakları malzemeler açısından serbest bırakılmıştır. Türkiye’de anasınıfına devam eden altı yaşındaki çocuklardan gelen 4020 resim incelenmiş, istenen bilgilerin olmadığı resimler elenmiş ve 3230 resim üzerinden bu araştırma yürütülmüştür. Resimler bölgelere ve üç büyük şehre (Ankara, İstanbul, İzmir) göre ayrılarak her bölgeden ve şehirden %10 örneklem alınmıştır. Toplam 323 çocuktan gelen resim araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırma sonuçları frekans dağılım tabloları halinde sunulmuş, verilerin değerlendirilmesinde khi-kare analizi kullanılmıştır.

BULGULAR VE YORUM

Türkiye’de anasınıflarına devam eden çocukların oynamak istedikleri yerleri ve oynamak istedikleri kişileri belirlemek amacıyla yapılan bu araştırmanın sonuçları aşağıda frekans dağılım tabloları şeklinde sunulmuştur.

Araştırmada resimleri yapan çocukların % 67.80’inin bölgelerde, %32.20’sinin üç büyük şehirde (Ankara, İstanbul, İzmir) yaşadıkları belirlenmiştir. Resimleri yapan çocukların yaşadıkları bölgelerdeki ve üç büyük şehirdeki dağılımları Tablo 1 ve Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 1. Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Bölgelere Göre Dağılımları

BÖLGELER	N %
Marmara Ege Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Güney Doğu Anadolu Doğu Anadolu	53 24.20 19 8.68 34 15.53 42 19.18 51 23.28 7 3.20 13 5.93
TOPLAM	219 100.00

Tablo 1’de resimleri yapan çocukların yaşadıkları bölgelere göre dağılımları görülmektedir. Çocukların % 24.20’sinin Marmara, % 23.28’sinin Karadeniz, % 19.18’inin İç Anadolu, % 24.20’% 15.53’ünün Akdeniz bölgelerinde yaşadıkları, Ege (% 8.68), Doğu Anadolu (% 5.93) ve Güney Doğu Anadolu (% 3.20) bölgelerinde yaşayanların oranlarının ise daha az olduğu belirlenmiştir.

Tablo 2. Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Üç Büyük Şehire Göre Dağılımları

ŞEHİRLER	N %
Ankara İstanbul İzmir	48 46.15 25 24.03 31 29.82
TOPLAM	104 100.00

Resimleri yapan çocukların yaşadıkları üç büyük şehire göre dağılımları (Tablo 2) incelendiğinde çocukların büyük çoğunluğunun Ankara’da (%46.15), %29.82’sinin İzmir’de, %24.03’ünün ise İstanbul’da yaşadığı görülmektedir.
Tablo 3. Resimleri Yapan Çocukların Cinsiyetlerine Göre Yaşadıkları Bölgelere Ait Khi-Kare Testi Sonuçları

BÖLGELER	C İ N S İ Y E T KIZ ERKEK TOPLAM N % N % N %
Marmara Ege Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Güney Doğu Anadolu Doğu Anadolu	30 23.08 23 25.84 53 24.20 12 9.23 7 7.87 19 8.68 22 16.92 12 13.48 34 15.52 24 18.46 18 20.23 42 19.18 31 23.85 20 22.47 51 23.29 3 2.31 4 4.50 7 3.20 8 6.15 5 5.61 13 5.93
TOPLAM	130 100.00 89 100.00 219 100.00

Khi-Kare: 1.628 Sd.: 6 P >0.05
Resimleri yapan çocukların cinsiyetlerine göre yaşadıkları bölgelere ait khi-kare testi sonuçları Tablo 3’de verilmiştir. Yapılan khi-kare analizi sonucunda çocukların yaşadıkları bölgelere göre kız ve erkek çocuklar arasındaki farkın önemsiz olduğu belirlenmiştir (P>0.05).
Tablo 4. Resimleri Yapan Çocukların Cinsiyetlerine Göre Yaşadıkları Büyük Şehirlere Ait Khi-Kare Testi Sonuçları

ŞEHİRLER	C İ N S İ Y E T KIZ ERKEK TOPLAM N % N % N %
Ankara İstanbul İzmir	35 50.72 13 37.14 48 46.15 15 21.74 10 28.57 25 24.04 19 27.54 12 34.29 31 29.81
TOPLAM	69 100.00 35 100.00 104 100.00

Khi-Kare: 1.734 Sd.: 2 P > 0.05
Tablo 4’de resimleri yapan çocukların cinsiyetlerine göre yaşadıkları şehirlere ait khi-kare testi sonuçları görülmektedir. Khi- kare testi sonucunda çocukların yaşadıkları şehirlere göre kız ve erkek çocuklar arasındaki farkın önemsiz olduğu belirlenmiştir (P>0.05).
Tablo 5. Resimleri Yapan Çocukların Cinsiyetlerine Göre Oynamak İstedikleri Alanlara Ait Khi-Kare Testi Sonuçları

OYNANMAK İSTENEN ALAN	C İ N S İ Y E T KIZ ERKEK TOPLAM N % N % N %
Kapalı Alan Açık Alan	21 10.55 8 6.45 29 8.98 178 89.45 116 93.55 294 91.02
TOPLAM	199 100.00 124 100.00 323 100.00

Khi-Kare: 1.572 Sd.: 1 P > 0.05
Tablo 5’de verilen resimleri yapan çocukların cinsiyetlerine göre oynamak istedikleri alanlara ait khi-kare testi sonuçları incelendiğinde, çocukların oynamak istedikleri alanlara göre kız ve erkek çocuklar arasındaki farkın önemsiz olduğu görülmektedir (P>0.05). Bu sonuçlar incelendiğinde kapalı alanda oynamayı %10.55 ile kız çocuklarının tercih ettikleri görülmektedir. Bu durumda kız çocukların ev ortamında gerçekleşen oyunları erkeklerden daha çok tercih ettikleri söylenebilir.
Tablo 6. Resimleri Yapan Çocukların Cinsiyetlerine Göre Oynamak İstedikleri Kişilere Ait Khi-Kare Testi Sonuçları

OYNANMAK İSTENEN KİŞİ	C İ N S İ Y E T KIZ ERKEK TOPLAM N % N % N %
Arkadaş Aile Diğer(Oynamak istediği hiç kimse yok)	103 51.76 56 45.16 158 48.92 26 13.07 23 18.55 49 15.17 70 35.17 46 37.09 116 35.91
TOPLAM	199 100.00 124 100.00 323 100.00

Khi-Kare: 2.449 Sd.: 2 P > 0.05

Tablo 6’da resimleri yapan çocukların cinsiyetlerine göre oynamak istedikleri kişilere ait khi-kare testi sonuçları görülmektedir. Khi- kare testi sonucunda çocukların oynamak istedikleri kişilere göre kız ve erkek çocuklar arasındaki farkın önemsiz olduğu belirlenmiştir (P>0.05). Kız ve erkek çocukların en çok oynamak istedikleri kişi olarak arkadaşı tercih etmektedirler. Bu sonuç kız olsun ve erkek olsun çocukların daha çok arkadaşları ile oynamak istedikleri düşüncesini doğrular niteliktedir.

Tablo 7. Resimleri Yapan Çocukların Bölgelerde ve Şehirlerde Yaşamalarına Göre Oynamayı Tercih Ettikleri Alanlara Ait Dağılım

OYNANMAK İSTENEN ALAN	BÖLGELERDE ŞEHİRLERDE YAŞAYANLAR YAŞAYANLAR TOPLAM N % N % N %
Kapalı Alan Açık Alan	7.76 12 11.54 29 8.98 202 92.24 92 88.46 294 91.02
TOPLAM	219 100.00 104 100.00 32 3 100.00

Tablo 7’de resimleri yapan çocukların bölgelerde ve şehirlerde yaşamalarına göre oynamayı tercih ettikleri alanlara ait dağılım verilmiştir. Hem bölgelerde yaşayanların (%92.24) hem de şehirlerde yaşayanların (%88.46) büyük çoğunluğunun açık alanlarda oynamayı tercih ettikleri saptanmıştır. Sonuçlar Türkiye genelinde çocukların doğa, piknik yeri, bahçe vb. yerlerde oynamaya karşı özlem içinde olduklarını düşündürmektedir.

Tablo 8 . Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Bölgelere Göre Oynamayı Tercih Ettikleri Alanlara Ait Dağılım

BÖLGELER	O Y N A N M A K İ S T E N E N ALAN TOPLAM KAPALI ALAN AÇIK ALAN N % N % N %
Marmara Ege Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Güney Doğu Anadolu Doğu Anadolu	7 13.02 46 86.79 53 100.00 2 10.53 17 89.47 19 100.00 3 8.82 31 91.18 34 100.00 3 7.14 39 92.86 42 100.00 2 3.92 49 96.08 51 100.00 0 0.00 7 100.00 7 100.00 0 0.00 13 100.00 13 100.00

Resimleri yapan çocukların yaşadıkları bölgelere göre oynamayı tercih ettikleri alanlara ait dağılım incelendiğinde (Tablo 8), bütün bölgelerde çocukların tamamının ya da tamamına yakın bir bölümünün açık alanda oynamayı istedikleri görülmektedir. Özellikle Güney Doğu Anadolu ve Doğu Anadolu da çocukların hepsinin açık alanda oynamayı tercih etmeleri dikkati çeken bir sonuçtur. Bu sonuç bize bu bölgelerde yaşayan çocukların kalabalık ailelerden gelmelerinden dolayı evde oyun oynama ortamı bulamadıkları ve özellikle ev dışı oyun alanlarını tercih ettiklerini düşündürebilir.
Tablo 9. Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Bölgelere Göre Kapalı Alanda Oynamayı Tercih Ettikleri Yerlere Ait Dağılımları

BÖLGELER	K A P A L I A L A N EV OKUL TOPLAM N % N % N %
Marmara Ege Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Güney Doğu Anadolu Doğu Anadolu	4 57.14 3 42.86 7 100.00 1 50.00 1 50.00 2 100.00 1 33.33 2 66.67 3 100.00 1 33.33 2 66.67 3 100.00 2 100.00 0 0.00 2 100.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00 0 0.00

Tablo 9’da resim yapan çocukların yaşadıkları bölgelere göre kapalı alanda oynamayı tercih ettikleri yerlere ait dağılım verilmiştir. Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinde çocukların çoğunlukla okulda oynamayı tercih ettikleri belirlenmiştir (%66.67). Marmara ve Ege bölgesinde yaşayan çocukların ev ve okulu oyun alanı olarak eşit bir şekilde tercih etmelerine karşın, Güney Doğu ve Doğu Anadolu bölgesi çocuklarının tamamının kapalı alanda oynamak istemeleri dikkat çekicidir.

Tablo 10. Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Bölgelere Göre Açık Alanda Oynamayı Tercih Ettikleri Yerlere Ait Dağılımları

BÖLGELER	A Ç I K A L A N DOĞA YAPILANDIRILMIŞ DİĞER TOPLAM N % N % N % N %
Marmara Ege Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Güney Doğu Anadolu Doğu Anadolu	18 39.13 27 58.70 1 2.17 46 100.00 5 29.42 10 58.82 2 11.76 17 100.00 12 38.71 17 54.84 2 6.45 31 100.00 16 41.03 21 53.85 2 5.12 39 100.00 20 40.82 28 57.14 1 2.04 49 100.00 3 42.86 3 42.86 1 14.28 7 100.00 4 30.77 5 38.46 4 30.77 13 100.00

Resimleri yapan çocukların yaşadıkları bölgelere göre açık alanda oynamayı tercih ettikleri yerlere ait dağılım Tablo 10’da sunulmuştur. Hemen hemen bütün bölgelerde çocukların çoğunlukla yapılandırılmış alanlarda oynamayı tercih ettikleri, ancak doğada oynamayı tercih edenlerin oranının da yüksek olduğu dikkati çekmektedir. Ayrıca çocukların bir kısmı da diğer başlığı altında toplanmış olan, uzay da, gökkuşağının altında, teknede, stadyumda, denizaltında oynamak istediklerini belirtmişlerdir.

Tablo 11. Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Şehirlere Göre Oynamayı Tercih Ettikleri Alanlara Ait Dağılım

ŞEHİR	O Y N A N M A K İ S T E N E N ALAN TOPLAM KAPALI ALAN AÇIK ALAN N % N % N %
Ankara İstanbul İzmir	7 14.58 41 85.42 48 100.00 2 8.00 23 92.00 25 100.00 3 9.68 28 90.32 31 100.00

Tablo 11’de çocukların yaşadıkları şehirlere göre oynamayı tercih ettikleri alanlara ait dağım incelendiğinde, her üç şehirde de yaşayan çocukların tamamına yakın bir bölümünün açık havada oynamayı istedikleri görülmektedir. Özellikle büyük şehirlerde çocuklar kapalı alanlarda daha çok oyun oynamak zorunda kalmaktadırlar. Bulgular bu çocukların doğada oynamaya karşı özlemlerini destekler niteliktedir.

Tablo 12. Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Şehirlere Göre Kapalı Alanda Oynamayı Tercih Ettikleri Yerlere Ait Dağılım

ŞEHİRLER	K A P A L I A L A N EV OKUL TOPLAM N % N % N %
Ankara İstanbul İzmir	3 42.86 4 57.14 7 100.00 0 0.00 2 100.00 2 100.00 1 33.33 2 66.67 3 100.00

Resimleri yapan çocukların yaşadıkları şehirlere göre kapalı alanda oynamayı tercih ettikleri yerlere ait dağılım Tablo 12’de sunulmuştur. İstanbul’da yaşayan çocukların tamamı kapalı alan olarak okulda oynamayı tercih etmektedirler. Okulda oynamayı tercih edenlerin oranı İzmir’de %66.67, Ankara’da ise %57.14’tür.

Tablo 13. Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Şehirlere Göre Açık Alanda Oynamayı Tercih Ettikleri Yerlere Ait Dağılım

ŞEHİRLER	A Ç I K A L A N DOĞA YAPILANDIRILMIŞ DİĞER TOPLAM N % N % N % N %
Ankara İstanbul İzmir	15 36.58 24 58.54 2 4.88 41 100.00 8 34.78 13 56.52 2 8.70 23 100.00 12 42.86 16 57.14 0 0.00 28 100.00

Tablo 13’de resimleri yapan çocukların yaşadıkları şehirlere göre açık alanda oynamayı tercih ettikleri yerlere ait dağılım görülmektedir. Doğada oynamayı tercih edenlerin oranı İzmir’de %42.86, Ankara’da %36.58, İstanbul’da %34.78’dir. Her üç şehirde de çocukların yarıdan fazlası yapılandırılmış alanda oynamayı tercih etmektedirler. Bunun yanı sıra diğer başlığı altında toplanan çocukların oyun oynamak istedikleri arasında uzay, gökkuşağı, tekne, stadyum ve denizaltında gibi yerler bulunmaktadır.

Bulgular Türkiye genelinde oyun parkına olan ihtiyacı bir kez daha ortaya koymaktadır.

Tablo 14. Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Bölgelere Göre Oynamayı istedikleri Kişilere Ait Dağılım

BÖLGELER	O Y N A N M A K İ S T E N E N K İ Ş İ TOPLAM ARKADAŞ AİLE DİĞER N % N % N % N %
Marmara Ege Akdeniz İç Anadolu Karadeniz Güney Doğu Anadolu Doğu Anadolu	28 52.83 8 15.09 17 32.08 53 100.00 10 52.63 2 10.53 7 36.84 19 100.00 13 38.24 7 20.58 14 41.18 34 100.00 21 50.00 2 4.76 19 45.24 42 100.00 26 50.98 10 19.61 15 29.41 51 100.00 4 57.14 1 14.29 2 28.57 7 100.00 7 53.85 1 7.69 5 38.46 13 100.00

Tablo 14’de resimleri yapan çocukların yaşadıkları bölgelere göre oynamayı istedikleri kişilere ait dağılım verilmiştir. Bütün bölgelerde çocukların aile üyelerinden daha çok arkadaşları ile oynamayı tercih ettikleri saptanmıştır. Diğer taraftan çocukların %38.46’ sı da tek başına, hem arkadaşı hem ailesi ile, bilgisayar ile, oyuncaklarıyla ve öğretmeni ile oynamak istediğini belirtmiştir.
Tablo 15. Resimleri Yapan Çocukların Yaşadıkları Şehirlere Göre Oynamak İstedikleri Kişilere Ait Dağılım

ŞEHİR	O Y N A N M A K İ S T E N E N K İ Ş İ TOPLAM ARKADAŞ AİLE DİĞER N % N % N % N %
Ankara İstanbul İzmir	21 43.75 10 20.83 17 35.42 48 100.00 13 52.00 2 8.00 10 40.00 25 100.00 15 40.39 6 19.35 10 40.26 31 100.00

Resimleri yapan çocukların yaşadıkları şehirlere göre oynamak istedikleri kişilere ait dağılım Tablo 15’de görülmektedir. Ankara (%43.75), İstanbul (%52) ve İzmir’de (%40.39) çocukların aile üyelerinden daha çok arkadaşları ile oynamayı istedikleri dikkati çekmektedir. Yine çocukların yaklaşık yarısı da tek başına, hem arkadaşı hem ailesi ile, bilgisayar ile, oyuncaklarıyla ve öğretmeni ile oynamak istediğini belirtmiştir.

Tablo 16. Gökyüzünün Olduğu Resimlere İlişkin Dağılım

GÖKYÜZÜ	N %
Var Yok	182 56.35 141 43.65
TOPLAM	323 100.00

Tablo 16’da gökyüzünün olduğu resimlere ilişkin dağılım verilmiştir. Tabloda da görüldüğü gibi resimlerin %56.35’inde gökyüzü bulunmaktadır. Gökyüzünün olmadığı resimlerin oranı ise %43.65’tir. Örnekleme katılan resimlerin yaklaşık yarısı gökyüzünü resimlerinde belirtmiştir.

Tablo 17. Gökyüzüne İlişkin Resimlerin Dağılımı

GÖKYÜZÜNE İLİŞKİN RESİMLER	VAR YOK TOPLAM N % N % N %
Bulut Güneş İnsan şeklinde güneş Kuş M kuş Kelebek Ateş Böceği	167 51.70 156 48.30 323 100.00 182 56.34 141 43.66 323 100.00 40 12.38 283 87.62 323 100.00 29 8.98 294 91.02 323 100.00 93 28.79 230 71.21 323 100.00 58 17.96 265 82.04 323 100.00 5 1.55 318 98.45 323 100.00

Tablo 17’de gökyüzü ve gökyüzüne ilişkin resimlerin olduğu dağılım verilmiştir. Çocukların çoğunluk sırasıyla güneş (%56.34),gökyüzünde bulut (%51.70), insan şeklinde güneş (%12.38), kuş (%8.98), M kuş (%28.79), kelebek (%17.96), ateş böceği (%1.55) çizdikleri görülmektedir. Gökyüzü resmi yapanlardan kuş resmi yapan (29+93=122) çocukların ¾’ nüm M şeklinde kuş çizmesi okulöncesinde şablon resim alışkanlığının devam ettiğini göstermektedir.

Tablo 18. İnsan Çizimlerinin Olduğu Resimlere Ait Dağılım

İnsan Çizimlerinin Olduğu Resimler	Var Yok Toplam
İnsan Çocuk Çöp çocuk	20 6.19 303 93.81 323 100.00 184 56.97 139 43.03 323 100.00 18 5.57 305 94.43 323 100.00

Tablo 18 incelendiğinde resimleri incelenen çocukların(323 kişi) yaklaşık 2/3’sinin insan resmi çizdiği, insan resmi çizen çocukların ise daha çok çocuk resmi çizdikleri görülmüştür. Bu da çocukların çocukları (arkadaş) anlatmayı tercih ettiklerini göstermektedir.

Tablo 19. Yeryüzüne İlişkin Resimlerin Dağılımı

YERYÜZÜNE İLİŞKİN RESİMLER	VAR YOK TOPLAM N % N % N %
Çimen Ev Ağaç Çiçek Su (dere, deniz, göl) Gökkuşağı Dağlar Hayvanlar (Köpek, kedi) Köprü Çadır	75 23.21 248 76.79 323 100.00 121 37.46 202 62.54 323 100.00 164 50.77 159 49.23 323 100.00 156 48.30 167 51.70 323 100.00 44 13.62 279 86.38 323 100.00 15 4.64 308 95.36 323 100.00 77 23.84 246 76.16 323 100.00 38 11.76 285 88.24 323 100.00 10 3.10 313 96.90 323 100.00 2 0.62 321 99.38 323 100.00

Yeryüzü ve yeryüzüne ilişkin resimlerin olduğu dağılım Tablo 18’de görülmektedir. Çocukların çoğunlukla ağaç (%50.77), çiçek (%48.30), ev (%37.46), dağ (%23.84), çimen (%23.21) çizdikleri belirlenmiştir. Bunların yanı sıra çocuklar su, gökkuşağı, hayvan, köprü ve çadır da çizdikleri görülmektedir. Böylece çocukların daha çok tanıdıkları nesnelerin resmini yaptıkları söylenebilir.

Tablo 20. Açık Alandaki Oyun Oynanan Yerlere İlişkin Resimlerin Dağılımı

Oyun Yerleri	VAR YOK TOPLAM N % N % N %
Oyun parkı Evin/okulun bahçesi Piknik yeri Deniz kenarı Diğer (futbol sahası, uzay, hayvanat bahçesi)	83 25.70 240 74.30 323 100.00 90 27.86 233 72.14 323 100.00 40 12.38 283 82.62 323 100.00 28 8.67 295 91.33 323 100.00 19 5.88 304 94.12 323 100.00

Açık alanda oyun oynanan yerlere ilişkin dağılım (Tablo 19) incelendiğinde, % 27.86 oranıyla ev ya da okulun bahçesinde, % 25.70 oranıyla ise oyun parkında oyun oynandığı görülmektedir. Bunların yanı sıra piknik yeri, deniz kenarı, futbol sahası, uzay ya da hayvanat bahçesi gibi oyun alanlarına yer verildiği incelenen resimlerde dikkati çekmiştir.

Tablo 21. Oyun Araç Gereçlerine İlişkin Resimlerin Olduğu Dağılım

OYUN ARAÇ GEREÇLERİ	VAR YOK TOPLAM N % N % N %
Salıncak Kaydırak Dönme dolap Tahterevalli Top İp Balon Uçurtma Deniz araçları Araba Şemsiye Bisiklet Kum havuzu	86 26.63 237 73.37 323 100.00 70 21.67 253 78.33 323 100.00 15 4.64 308 95.36 323 100.00 23 7.12 300 92.88 323 100.00 44 13.62 279 86.38 323 100.00 31 9.60 292 90.40 323 100.00 25 7.74 298 92.26 323 100.00 15 4.64 308 95.36 323 100.00 19 5.88 304 94.12 323 100.00 26 8.05 298 91.95 323 100.00 5 1.55 318 98.45 323 100.00 7 2.17 316 97.83 323 100.00 7 2.17 316 97.83 323 100.00

Tablo 20’de oyun araç gereçlerine ilişkin resimlerin dağılımı verilmiştir. Resimlerin %26.63’ünde salıncak, %21.67’sinde kaydırak, %13.62’sinde top bulunmaktadır. Ayrıca dönme dolap, tahterevalli, ip, balon, uçurtma, deniz araçları, araba gibi oyun araç gereçlerin de çizimlerinin olduğu dikkati çekmektedir. Çocukların en yaygın oyun aracı olarak salıncağı gördükleri daha sonra sıra ile kaydırak, ip, balon vb. oyun araçlarını tanıdıkları saptanmıştır. Bu da Türkiye genelinde oyun bahçelerinde farklı oyun malzemelerinin pek yer almadığı sonucunu çıkarabilir.

Tablo 22. Yetişkin Yardımın Olup Olmadığına İlişkin Dağılım

YETİŞKİN YARDIMI	N %
Var Yok Karar verilemeyen	33 10.20 84.80 16 5.00
TOPLAM	323 100.00

Çocukların yaptıkları resimlerin %84.80’inde yetişkin yardımının olmadığı, ancak %10.20’sinde ise yetişkin yardımının olduğu %16’sının ise karar verilemediği saptanmıştır.

SONUÇ ve ÖNERİLER
Türkiye’de anasınıflarına devam eden çocukların oynamak istedikleri yerleri ve oynamak istedikleri kişileri belirlemek amacıyla yapılan bu araştırmanın sonucunda çocukların genel olarak doğa, park gibi açık alanlarda oynamayı tercih ettikleri, oyun ortamında arkadaşlarının olmasını tercih ettikleri bulunmuştur. Bu sonuç çocukların açık hava oyunlarından daha fazla hoşlandıklarını destekler görünmektedir. Ayrıca araştırma alınan çocukların çoğunluğunun oyun aracı olarak salıncak, kaydırak gibi oyun araçlarını tercih ettikleri tespit edilmiştir.

Ülkemizde çocuklara yönelik oyun alanları özellikle çocuğun dış çevresindeki oyun parkları tasarımları ve yapıları itibariyle, çocuklara yönelik bakışaçılarını yansıtmaktadır. Ülkemizde sayı ve niteliksel açıdan yetersiz olan bu alanlar, çocuklara ve çocukların dış mekan gereksinimlerine ilişkin sonuçları ortaya koymaktadır. Bu anlamda sözü edilen gereksinimler giderildiğinde çocukların oynamayı en çok tercih etttiği alan olan oyun parkları da zevkle oynanan yerler olacaktır.

Okulöncesi eğitim kurumlarında açık hava etkinliklerine daha fazla yer verilmesi ve programın bu sonuçlar doğrultusunda yeniden gözden geçirilmesi yararlı olacaktır. Çocukların anne- babaya ihtiyacı olduğu kadar bir arkadaşa da ihtiyacı olduğu ebeveynler ve eğitimciler tarafından göz önünde bulundurulmalıdır.

Okulöncesi eğitim programlarında çocuklar oyun zamanını öğretmenin algılamasından daha farklı algılamaktadırlar. Çocuklar genel olarak kendi seçtikleri ve yönettikleri oyun etkinliklerinden hoşlanırlar. Bu nedenle erken çocukluk dönemi eğitimcilerinin çocukların kendi seçtikleri ve yönettikleri etkinliklere programda yer vermeleri yerinde bir karar olabilir.

Bu amaçla çocuğun oyun oynadığı alanlar özenle seçilmeli ve çocuğun gelişim ve öğrenmesine etki edecek şekilde düzenlenmelidir. Çocuğun oyunlardan en etkili bir şekilde yararlanması için çocuğun oyun gereksinimi, oynamak istediği yerler, oyun araçları, oyun oynamak istediği kişiler tespit edilip gerekli önlemler alınmalı ve düzenlemeler yapılmalıdır. Özellikle okul öncesi çocuğunu anlamada önemli ip uçları barındıran çocuk resimleri uzmanlar tarafından değerlendirilmeli ve okul öncesinde sanatsal etkinlikler desteklenmelidir.

KAYNAKLAR
ARAL, N., GÜRSOY, F. ve KÖKSAL, A. 2000. Okul Öncesi Eğitimde Oyun. Yapa Yayınları. İstanbul.

ARAL, N. 2002. Çocuk gelişimi ve oyuncak. Çoluk Çocuk, 16; 25-26.

BAĞLI, T.M. 1997. Çocuk bahçelerindeki oyun araçlarında sosyal etkileşim. I. Ulusal

Çocuk Kültürü Kongresi, 1;518-544, Ankara.

CEGLOWSKİ,D. 1997. Understanding and building upon children’s perceptions of

play activities in early childhood programs. Early Childhood Education Journal , 25(2); 107-112.

GÜRTUNA,S. 2003. Çocuk ve sanat eğitimi “çocuğum sanatla tanışıyor”. Morpa

Kültür Yayınları, İstanbul.

İLHAN, A.Ç. 1995. Okulöncesi eğitim programlarında resim dersinin yeri. Anadolu

Sanat. Sayı 4. S:57-65. Eskişehir.

ULUĞ, M.O.1997. Niçin oyun?.Göçebe Yayınları, İstanbul.
YAVUZER, H. 1993. Çocuk resimleriyle çocuğu tanıma. Remzi Kitapevi, Ankara.