Tillar va adabiyot kafedrasi

 
Mashq.
Berilgan misollar ichidan vositali to‘ldiruvchili gaplarni ko‘chiring. 
Fe’lli so‘z birikmalarini aniqlang.
1. To‘rt roman, to‘rt qissa, qator dostonlar, dramalar, tom-tom she’lar, hisobsiz 
adabiy-tanqidiy maqolalar mana shu oltmish yilning ijod bilan o‘tgan qirq yili 
davomida yaratildi (S.Ahmad). 2. Jo‘rabek bular oddiy kishilar emasligiga endi to‘la 
ishonch hosil qildi. Demak, ularning hammasida ham qurol bor (M.Qoriev). 3. 
Jo‘rabek Cho‘lpondan xavotir ola boshladi (M.Qoriev). 4. Yugurib vannaxonaga 
kirdi. Paqirga limmo-lim suv to‘ldirdi. Deraza oldiga borib, pastga engashdi-da, sepib 
yubordi (O‘.Hoshimov). 5. Oldingi uyda ko‘tarilgan qattiq kulgi tovushi 
muharrirning g‘ashiga tegdi, sekretarga xo‘mrayib qaradi (A.Qahhor). 
Mashq.
Matndagi to‘ldiruvchilarning turlarini belgilang. Otli so‘z 
birikmalarini izohlab bering. 
Saidiy hujrasiga yarim kechada qaytib ketdi. U lanj edi, ertasiga fakul’tetda 
ham shunday bo‘lib yurdi, to ko‘nglini undan ham badtar g‘ash qiladigan yangi 
tashvish ortguncha shunday bo‘lib yura berdi. Bu kunlarda markaziy gazetalar yirik-

---

110 
yirik sarlavhalar bilan turli joylarda er islohotiga tayyorgarlik ishini boshlashgani, 
uning borishi to‘g‘risida xabarlar bosar va ularning ichida yoshlarning she’rlari, 
ocherklari ham ko‘rinar edi. (A.Qahhor). 
Mashq.
Badiiy asar bo‘yicha kelishikli to‘ldiruvchi ishtirok etgan gaplarga 
ikkita, ko‘makchili to‘ldiruvchi ishtirok etgan gaplarga ikkita misol toping va tahlil 
qiling. 
To‘ldiruvchilar ham Yuqoridagi gap bo‘laklari kabi birikmali qo‘llanadi. 
Misollar: 1. Vatanni qadrlamaydigan kishini xalq ham qadrlamaydi. 2. Kishi unib 
o‘sgan ona yurtiga, voyaga etkazgan ota-onasiga va ta’lim bergan ustoziga har 
qancha ta’zim qilsa oz. 3. O‘qituvchining pedagogik mahorati o‘zi tarbiyalagan 
shogirdlarining axloq, odobi va bilimdonligi bilan o‘lchanadi. 4. Chumchuqdan 
qo‘rqqan tariq ekmas.