i
unlisi ba’zi egalik qo‘shimchalarining qo‘shilishi natijasida talaffuzda tushib qoladi:
og‘iz-og‘zi, ko‘ngil-ko‘ngli, qorin-qorni
kabi; 6)
i
unlisi bilan tugagan so‘zlarga
v
qo‘shilganda
i
tovushi
u
tarzida talaffuz qilinadi:
tashi-tashuv, qashi-qashuv
kabi.
U
unlisi:
1) jarangsiz undoshlar orasida juda tor va bilinar-bilinmas talaffuz
qilinadi:
tuxum, pushti, pushaymon, puchuq
kabi; 2) so‘zning ochiq bo‘g‘inlarida
kengroq,
o‘
va
u
oralig‘idagi tovush singari biroz ochiqroq talaffuz qilinadi:
butun,
tutun, buzuq, quduq
kabi; 3)
k,g,y
undoshlaridan keyin ingichka, old qator unli
tarzida,
q,g‘.x
undoshlaridan keyin esa yo‘g‘on, orqa qator unli tarzida talaffuz
qilinadi.
Qiyoslang:
kul, qo‘l, kunduz, qunduz, turg‘un, norg‘ul
kabi.
O‘
unlisi:
1) sayoz til orqa
k,g,
bo‘g‘iz undoshi
h
hamda
y,ch,j
undoshlari bilan
yonma-yon kelganda yumshoq talaffuz qilinadi
: ko‘ngil, ko‘klam, go‘sht, ko‘l,
go‘sha, yo‘lak, yo‘rgak, ho‘kiz, cho‘kma, jo‘ja
kabi; 2) chuqur til orqa
q,g‘,x
undoshlari bilan yonma-yon kelganda qattiq talaffuz qilinadi:
qo‘l, qo‘llanma, g‘o‘ra,
qo‘shma, g‘o‘r, xo‘r, qo‘r
kabi; 3) quyidagi o‘zlashma so‘zlarda cho‘ziqroq talaffuz
qilinadi:
mo‘jiza, mo‘tadil, mo‘tabar, sho‘la, mo‘jaz
kabi.
E unlisi:
1) so‘z yoki bo‘g‘in boshida kengroq, so‘z o‘rtasida, undosh
tovushlar orasida torroq talaffuz qilinadi
: el, er, ellik, ehtimol, kel, kech, men, sen
kabi; 2) oldingi undosh bilan ochiq bo‘g‘in hosil qilganda kengroq talaffuz qilinadi:
kecha, tesha, bedana, semiz, terim
kabi.
A unlisi:
1) sayoz til orqa
k,g
undoshlari bilan yonma-yon kelganda yumshoq
talaffuz qilinadi:
kaklik, kalava, kam, gaz, gal, gap
kabi; 2) chuqur til orqa
q,g‘,x
undoshlari bilan yonma-yon kelganda qattiq talaffuz qilinadi:
qavat, qavs, qaymoq,
qanot, g‘ayrat, g‘alaba, g‘amxo‘r, xabar, xalq, xarita
kabi.
O unlisi: 1
) sayoz til orqa
k,g
undoshlari bilan yonma-yon kelganda
yumshoq; chuqur til orqa
q,g‘,x
undoshlari bilan yonma-yon kelganda qattiq talaffuz
qilinadi.
Dostları ilə paylaş: |
