Tillar va adabiyot kafedrasi

Ega va uning ifodalanishi 
Ega 
harakatni bajaruvchi shaxsni bildiradi. Gapda kesim fe’ldan boshqa so‘z 
turkumlari bilan ifodalanganda, kesimdan anglashilgan jinsning turini ifodalydi. 
Misol: 
Men 
Toshkentda yashayman. 
Suv tiniq.
Daraxtlar 
ko‘m-ko‘k. 
Onam - 
terimchi
. 
Biz talabamiz. 
Ega doim kesim bilan shaxs va sonda mos bo‘ladi. Masalan: 
Men o‘qidim
(
Men o‘qiding 
yoki
men o‘qidik emas
). Ega, asosan, bosh kelishigi shaklida keladi. 
Ega quyidagi so‘z turkumlari bilan ifodalanadi: 
1. Ot bilan
: 
Milliy his
– Vatan oldidagi mas’uliyatdir. (SHukrullo) 
Dilbar
o‘qishga ketishga tayyorgarlik ko‘ra boshladi
. 

---

98 
2. Olmosh bilan
: 
Men 
dengiz safarini juda yaxshi ko‘raman. U ariq ustidagi 
taxta ko‘prikchadan yugurib o‘tdi. (O‘.Hoshimov) 
3. Son bilan
: 
Ikkovi
xonadan chiqib ketishdi. Ularning 
biri
o‘qituvchi, 
ikkinchisi
esa shifokor ekan. 
4. Sifat bilan
: 
Yaxshilar
ko‘paysin, 
yomon
qolmasin.
5. Sifatdosh bilan
: 
O‘qigan 
o‘zar, 
o‘qimagan
to‘zar (Maqol). 
6. Harakat nomi bilan
: 
Yurish foydalidir. Ishlamoq ishtaha ochar. O‘qimoq 
ulg
‘
aymoqdir
va hokazo. 
Mashq.
Nuqtalar o‘rniga o‘zingiz ega vazifasida kelishi lozim so‘zlarni qo‘yib, 
ularning qanday so‘z turkumiga oid ekanligini tushuntirib bering. 
1. Bir kuni Munisxondan ... keldi. 2) Bu ... Saidiyning yozishga bo‘lgan 
ishtiyoqini yangiladi. 3) ... qo‘lidagi jurnal ichidan bir varaq qoQozni olib 
Abbosxonga uzatdi. 4) ... uni avval tanimadim. 5) ... bu ishni qilmang, keyin 
pushaymon bo‘lasiz. 6) ... O‘zbekistonning eng chiroyli va obod shaharlaridan biri. 7) 
... Sizga tarjima qilinadigan besh-oltita maqola tayyorlab qo‘ydim. 8) ... oldin musht 
ko‘tarar. 9) ... tariq ekmas. 10) ... topib gapirar, ... qopib gapirar. 11) Kasalni 
yashirsang, ... oshkora qiladi.