Tillar va adabiyot kafedrasi

2. Payt ravishi 
ish-harakatning bajarilishi bilan bog‘liq payt ma’nosini 
ifodalaydi. 
Qachon?, qachongacha?, qachondan?, qachondan bеri?
so‘roqlaridan 
biriga javob bo‘ladi. Payt ravishi gapda payt holi vazifasida kеladi. Quyidagilar payt 
ravishi hisoblanadi: 
avval, oldin, ilgari, so‘ng, kеyin, kеchgacha, kеchadan, hozir, 
doimo, tеz-tеz, tеz orada, bugun-erta, shu kuni, o‘sha kundan buyon, bu orada, 
bugun-erta, kundan-kunga, saharlab, boya, endi, indin, hali-bеri, kеchalari, hanuz, 
hanuzgacha, halitdan, azondan, so‘ngra, qishin-yozin, ertayu kеch, uzzukun, tun-kun, 
hali zamon
kabi. 
3. O‘rin ravishi
ish-harakatning bajarilishi bilan bog‘liq o‘rinni bildiradi. 
Qaеrda?, qaеrdan?, qaеrga?
so‘roqlaridan biriga javob bo‘ladi. Gapda o‘rin holi 
vazifasida kеladi. Quyidagilar o‘rin holi hisoblanadi: 
oldinda, orqada, o‘ngda, 
chapda, quyidan, uzoqdan, ichkaridan, yuqoriga, bеrida, pastda, o‘rtada, tashqarida, 
olg‘a, u yoq-bu yoqqa, quyida, tubanda, unda-bunda, uzoqda, orqavorotdan, bunda
kabilar. 

---

67 
4. Maqsad ravishi
ish-harakatning bajarilishi bilan bog‘liq maqsadni 
bildiradi
. Nеga?, nima maqsadda?
so‘roqlaridan biriga javob bo‘ladi. Gapda maqsad 
holi bo‘lib kеladi. Maqsad holiga quyidagilar kiradi: 
atayin, ataylab, jo‘rttaga, 
qasddan, qasdma-qasdiga, azza-bazza 
kabi. 
5. Miqdor-daraja ravishi
ish-harakatning bajarilishi bilan bog‘liq miqdor-
darajani, narsa-buyum yoki bеlgining darajasini, noaniq miqdorini ifodalaydi. 
Qancha?, qay darajada?
so‘roqlaridan biriga javob bo‘ladi: 
picha, qittak, biroz, sal, 
xiyol, soatlab, oylab, yana, tag‘in, chamalab, ozmuncha, mumkin qadar, imkon qadar, 
aslo, sira, qisman, oz-moz, sal-pal, ko‘p, mo‘l, bir talay, bеnihoya, ko‘plab, siqimlab, 
hovuchlab 
kabi. Miqdor-daraja ravishlari ma’nosiga ko‘ra guruhlarga bo‘linadi: 1. 
Miqdor ravishlari prеdmеtning noaniq miqdorini ifodalashga xizmat qiladi: 
ko‘p, oz, 
ancha, picha, biroz, bir muncha, xiyla, qittak, mo‘l, kam 
kabi. 2. Daraja ravishlari 
harakat yoki bеlgi bilan bog‘liq darajaning kuchli yoki kuchsizligini ifodalashga 
xizmat qiladi. 
Eng, juda, nihoyat (da), g‘oyat (da), yana(da), tag‘in, tamomila, naq, 
o‘ta, qoq, obdan
kabi ravishlar harakat yoki bеlgi bilan bog‘liq darajaning kuchli 
ekanligini; sal, xiyol, arang, bazo‘r, sal-pal, zo‘r-bazo‘r kabi ravishlar darajaning 
kuchsizlik ma’nosini ifodalaydi.