Tilshunoslik asoslari

VI. HIGER-KONGO TILLARI OILASI
(Sahroi Kabirdan janubroqdagi Afrika hududi)


1. Mande tillari guruhi:
1) bamana (bambara) tili;
2) soninke tili;
3) soso (susu) tili;
4) maninka tili;
5) kpelle, loma, mende kabi tillar.


2. Atlantika tillari guruhi:
1) fula (fulfulde) tili;
2) volof tili;
3) serer tili;
4) diola tili;
5) konyagi tili;
6) gola, temne, bullom kabi tillar.


3. Ijo tillari guruhi:
Bu guruhga boshqa tillardan ajralib turuvchi ijo (Nigeriya) tili kiradi.


4. Kru tillari guruhi:
1) seme tili;
2) bete tili;
3) godie tili;
4) kru tili;
5) grebo tili;
6) uobe va boshqa tillar.
5. Kva tillari guruhi:
1) akan tili;
2) baule tili;
3) adele tili;
4) adangme tili;
5) eve tili;
6) fon va boshqa tillar.


6. Dogon tili guruhi.


7. Gur tillari guruhi:
1) bariba tili;
2) senari tili;
3) suppire tili;
4) gurenne tili;
5) gurma tili;
6) kasem, kabre, kirma va boshqa tillar.


8. Adamaua-ubangi tillari guruhi:
1) longuda tili;
2) tula tili;
3) chamba tili;
4) mumue tili;
5) mbum tili;
6) gbayya tili;
7) ngbaka tili;
8) sere, mundu, zande va boshqa tillar.


9. Benue-kongo tillari guruhi:
Benue-kongo tillari guruhi bu tilda so‘zlashuvchilar soni jihatidan Nigero-kongo tillari oilasida etakchi o‘rinni egallaydi. Bu guruhga kiruvchi tillar Nigeriyadan Afrikaning sharqiy sohillarigacha bo‘lgan xududda (Janubiy Arab Respublikasi bilan birga) tarqalgan.

1. 
   nupe tili;
   
2. 
   yoruba tili;
   
3. 
   igbo tili;
   
4. 
   edo tili;
   
5. 
   jukun tili;
   
6. 
   efik, ibibio tillari;
   
7. 
   kambari, birom tillari;
   
8. 
   tiv tili;
   
9. 
   bamileke tili;
   
10. 
    kom, lamnso, tikar tillari;
    
11. 
    bantu tili – bu til guruhi eng yirik bo‘lib, unga quyidagi tillar kiradi: duala, euondo, teke, bobangi, lingala, kikuyu, nyamvezi, gogo, suaxili, kongo, luganda, kinyaruanda, chokve, luba, nyakyusa, nyanja, yao, mbundu, gerero, shona, soto, zulu kabilar.