Tkip kuruluş Kongresi Belgeleri

“Gelecek toplum projesi” üzerine liberal aydın gevezeliklerine de bu bilimsel tutumdan giderek bakabiliriz. Bilindiği gibi ‘89 yıkılışının ardından yığınlara bir “gelecek toplum projesi” sunmak üzerine tartışmalar aldı yürüdü. Bunlar umutsuz aydın gevezeliklerinden başka bir şey değil. Dikkat edin, bu “sosyalizm projeleri” üzerine çok konuşanlar çok geçmeden sosyalizm iddiasını tümden bir yana bırakıp düzene karışıyorlar.

Elbetteki ortaya bir gelecek projesi koyacaksınız. Ama bilimin elverdiği sınırlar içerisinde bir proje olabilir bu ancak. Gotha Programının Eleştirisi, o günkü bilimin nelere elverdiğinin klasik bir örneği. Bilim bugün çok daha zengin tarihsel materyale sahiptir. Çünkü proleter devrimler oldu sonraki tarihte, iktidarlar alındı. Sosyalist inşa süreçleri yaşandı. Bunlar elbette belli ülkelere özgü deneyimler. Bu açıdan biz bunların dikkatsiz bir genellemesine gidemeyiz. Ama gene de şu veya bu toplumsal zemindeki tarihsel deneyimlerdir. Önemli açıklık(67)lar sağlamaktadır. Ve biz gelecek projelerimizi, ancak genel teorik bakışaçımızın ve bu tarihsel deneyimlerin elverdiği sınırlar içerisinde kurabiliriz.

Bu dört dörtlük gelecek toplum projesi bir tür şarlatanlıktır, bu sosyalizmi yeniden ütopyacılık alanına çekmek girişimidir. Hani o derin düşünürlerin toplumsal kötülüklere bakarak, onları eleştirip kınayarak, bunların karşısına geleceğin ideal toplum projesini resmettikleri türden bir ütopyacılık alanına... Oysa gerçek yaşamda siz tarihsel gelişmenin belli bir verili durumda önünüze koyduğu malzemeyle iş görebilirsiniz. Mesele sadece maddi koşullar, üretici güçlerin gelişme düzeyi, iktisadi gelişmelerin düzeyi falan da değil. Buna en başta toplumsal güç ilişkileri dahil, ulusal ve uluslararası güç dengeleri, sınıf mücadelesinin verili düzeyi dahil. 1930’larda, hızla yaklaşan savaş koşullarında, sizin sosyalizmin kuruluş süreçlerine bakışınız bir türlü olur. Ama uluslararası ilişkiler yönünden nispeten barışçıl, durgun bir dönemde yaklaşımınız bir başka türlü olur. Stalin’le Buharin arasındaki tartışma, sosyalist inşanın kapsamı ve temposu bunsuz anlaşılabilir mi? Her büyük devrim iktisadi hayatta yıkıcı sonuçlar yaratan bir iç savaşın ardından başarıya ulaşır ya da onu bu türden bir iç savaş izler. Bu yıkımın kapsamını ve etkilerini önden saptayamayacağımıza göre, kendimizi içten ve dıştan hangi koşullarla çevrelenmiş halde bulacağımızı önden göremeyeceğimize göre, bu durumda başlangıç noktaları üzerine ideal projelerimizin bir ciddiyeti olabilir mi?

Konuya dönüyorum. Lenin’in eski programın kapitalizme ilişkin teorik bölümünün yeni programda korunmasına ilişkin önerisi hakkında şunu da bilmek gerekir. Eski program emperyalizm üzerine bir bölüm içermiyor. Bu program kapitalizmin emperyalizm aşamasının henüz tahlil edilmediği, emperyalizmin çelişkilerinin bu derece açık bir biçimde ortaya çıkmadığı bir döneme özgüydü. Ama, diyor Lenin, işte emperyalizm gelişti, savaşa yolaçtı, savaş ise evrensel bir yıkıma... Yani tekelci(68)kapitalizm olgusu bilimsel olarak tahlil edilmekle kalmadı, emperyalizm savaş, militarizm ve sömürgecilik yoluyla, insanlık üzerinde yıkıcı etkilerini de pratikte çarpıcı biçimde gösterdi. Eski programımız bu yanıyla eksiktir; yeni programımız, emperyalizmin bir tanımını, emperyalist savaşların bir tanımını ve emperyalizm proleter devrimin arifesi olduğuna göre, sosyalizm çağının bir tanımını içermek durumundadır, diyor. Ve sonuçta bakıyoruz, 1919’da onaylanan programa bu bölümler ekleniyor. Lenin daha 1917’de bu bölümlerin eklenmesini öneriyor. Ama Buharin ve onun gibi düşünenler, artık emperyalizm çağındayız, klasik kapitalizm tarihe karıştı, emperyalizm tarafından aşıldı, bu durumda ona dayalı bir teorik bölüme ne gerek var, onun yerine emperyalizmin bir tahlilini vermekle yetinelim diyorlar. Lenin, neden gerek olduğunu uzun açıklamaları içerisinde veriyor. Sorunun bir de böyle bir yanı var.

Biz zaten bir programın teorik bölümüne ilişkin tartışmamızı tam da klasik programların teorik maddelerini, somut olarak ele alarak yürüteceğimiz için, şimdi onlara girmiyorum. Daha çok programın genel yapısı, bir programın genel olarak neler içermek durumunda olduğu üzerinde duruyorum, konuşmamı mümkün mertebe bu sınırlar içerisinde tutmaya çalışıyorum.

Bunların ışığında baktığımız zaman bizim programımızın yapısı ne olabilir? Programımız neler içermeli? Genel planda bakıldığında şunlar söylenebilir: Öncelikle, her devrimci marksist program gibi bir teorik bölüm içermeli. Bu bölüm kapitalizm ve emperyalizm üzerine temel görüşleri içermeli ve doğal olarak bu sunuluş, proletarya devriminin kaçınılmazlığı ve sosyalizme bağlanmalı. Yine bu bölümde, iktisadi ve sosyal olgularla temellendirilmiş biçimde, temel ilke ve amaçlarımız tanımlanmalı. Yani programımızın bilimsel teorik temelleri, artı temel ilkelerimiz ve amaçlarımız tanımlanmalı burada. En ileri bir kapitalist ülke ile en geri, en az gelişmiş bir kapitalist ülke(69)de bile, işçi sınıfının devrimci parti programlarında böyle bir teorik bölüm olmak durumunda. Ve bu teorik bölüm, kapitalizmin bilimsel eleştirisi ve reddi, sosyalizm hedefinin ve onu izleyecek sınıfsız toplum nihai hedefinin bilimsel olarak gerekçelendirilmesi ve buna dayalı ilkeleri içeren bir bölüm olmak durumunda.

Burada, kapitalizmin nasıl ortaya çıktığı, zamanla emperyalizm aşamasına nasıl vardığı, kendi gelişimi içinde proletaryayı nasıl ürettiği, proleter sınıf mücadelesini nasıl ürettiği, bunun kapitalizmin temel çelişkileri üzerinden proletarya devrimine nasıl varacağı, bu proletarya devrimi içerisinde proletaryanın ve proletaryanın öncüsü olarak partinin rolünün ne olacağı -bütün bu bölümler olmalı. Artı işçi sınıfının iktidar mücadelesi başlangıçta ulusal bir çerçeve içerisinde, biçim olarak böyle bir zemin üzerinden gelişse bile, içeriği bakımından neden uluslararası bir mücadele olması gerektiği ve bu çerçevede enternasyonalizm ilkesi ortaya konulmalı...