Tog‘ jinslariga naml

TOG‘ JINSLARIGA NAMLIK (TABIIY MAYDON), BOSIM VA EGILUVCHANLIK TEBRANISHLARINING TA’SIRINI IZOHLANG.
Moddiy maydon (gazlar, suyuqliklar) tog' jinslaridagi yoriqlar va bo'shliqlarni to'ldiradi. Haqiqiy maydonning unga ta'siri tog' jinslarining sifatiga ta'sir qiladi d da x yo'nalishda:
Qanaqasiga birikma zotning bir qismi Va Qanaqasiga fizik-kimyoviy ta'sir qiluvchi muhit Yoqilgan mineral skelet. Birinchisida
Bunda tog` jinslarining xossalari tog` jinslarini to`yintiruvchi mineral skelet, suyuqliklar va gazlar xossalarining ajralmas ko`rsatkichi sifatida aniqlanadi. Ular ilgari berilgan formulalar yordamida tog' jinslarining tarkibiy qismlarining xususiyatlaridan hisoblab chiqilishi mumkin. Ikkinchi holda, jinsning xususiyatlari, qo'shimcha ravishda, tashqi moddiy maydon va tog 'jinslari o'rtasidagi o'zaro ta'sir darajasining funktsiyasiga aylanadi. Shu munosabat bilan to`yinganlik vaqtida tog` jinslarining e o s tlarining turli yo`nalishdagi o`zgarishlari kuzatilishi mumkin.
Suyuqliklarning ta'sir darajasi bo'sh, birikkan va ba'zi zaif sementlangan jinslarda eng katta.
Gorput jinsiga suyuqlikning ta'siri har xil bo'lishi mumkin
Dinamik ko'tarmoq vaziyat odatda olib keladi
mexanikaga halokat va jinslarning harakati; statik – to ularning shishish
ega aqat ahamiyatsiz Faol erishi tog' jinslari va minerallarning tana soni
(galoidlar, kuchsizroq angidrit va gips). Dolomitlar va ohaktoshlar yomon eriydigan jinslar bo'lib, gil minerallari miqdori ortishi bilan (10-15% dan ortiq) ularning eruvchanligi pasayadi. Kvartslar, slanetslar, granitlar va boshqa magmatik va metamorfik jinslar amalda erimaydi.
Tog' jinslarining eruvchanligi ulardagi turli kislotalarning suvli eritmalarining aylanishi natijasida sezilarli darajada oshadi. Bunda tog` jinslarida kimyoviy reaksiyalar sodir bo`ladi. Karbonatlarning eruvchanligiga karbonat angidrid miqdori ta'sir qiladi, karbonat angidridning ko'payishi bilan karbonatlarning eruvchanligi oshadi.

Tog' jinslarining suv bilan to'yinganligi ularning quruq jinslarga qaraganda ancha past kuchlanishlarda yo'q qilinishiga yordam beradi.

Buning sababi suvning eng kichik teshik va yoriqlarga kirib borishi, suv esa tashqi bosim ta'sirida tog 'jinsning butun hajmi bo'ylab tarqalishga intiladi, ya'ni zarrachalar orasidagi bog'lanishlarni buzadi, yoriqlarni kengaytiradi, yoriqlarni kengaytiradi. va ularni yopishdan saqlaydi.
Tog' jinsini to'yingan suyuqlikning harakatchanligi qanchalik katta bo'lsa va jinsning gidrofilligi va adsorbsion qobiliyati shunchalik yuqori bo'ladi.
suyuqlikning buzg'unchi ta'siri qanchalik kuchli bo'lsa.. Vayron qiluvchi ta'siri ko'proq bo'lgan suyuqliklar sirt faol moddalar (sirt faol moddalar) deb ataladi. Sirt faol moddalar tananing sirt energiyasini kamaytiradi. Shu munosabat bilan, yoriq uchida atomlar orasidagi bog'lanishlarni uzish uchun zarur bo'lgan kuchlanishlar kamayadi. Bu ta'sir birinchi marta akademik tomonidan tasvirlangan. 1946 yilda P.A. Rebinder va shuning uchun uning nomi bilan atalgan.
Xuddi shunday yumshatilish hodisalari g'ovaklarda ham kuzatiladi
olov va ko'mir,gazlar (metan, karbonat angidrid) bilan
to'yingan.ZaiflkTo'yinganlikda gil jinslar
ularning suvi boshqa jismoniy jarayonlar bilan izohlanadi, xususan, eng
kichik zarrachalarning kuchli hidratsiya qobig'iga o'ralib qolish qobiliyati, buning natijasida ular orasidagi bog'lanishlar buziladi va gillar plastik bo'lib, suyultiriladi va ularning kuchi pasayadi
Suv bilan to'yinganligi sababli tosh kuchining pasayishi tashkil etilmoqdasuvsizlanish koeffitsienti t]r:
Loyli qumtoshlarning ho'llash koeffitsienti
0,45, ohaktosh 0,35-0,5. Ko'mir ham ho'llashga moyil. Ko'mir va jinslarni
ho'llash jarayoni harakatlanuvchi suyuqlik oqimlarida intensivroq sodir bo'ladi, chunki bu mayda tosh zarralarini yuvish va olib tashlashni o'z ichiga oladi. Tog' jinslari juda zaif yoki deyarli namlanmagan.