6
6.To‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirish.
Optik tolaning o‘tkazish qobiliyatidan samarali foydalanish koeffitsiyentini
oshirishning istiqbolli yo‘nalishlaridan biri to‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlash-
tirishdir. To‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirish usuli tasvirlangan edi. Bunda liniya
kabelidagi bir optik tola orqah ko‘plab axborotlarni uzatish hisobiga sezilarli darajada
iqtisodiy samara- dorlikka erishiladi. Bundan tashqari, bu usul qo‘shimcha qurilish
ishlarisiz tarmoq rivojlanishini ta'minlash, shuningdek, tarmoq- langan daraxtsimon
va halqali tarmoqlarni tuzish imkonini beradi. Bunda har xil tezlikli, raqamli va
analog turli modulyatsiyali (telefon, televideniye, telemetriya, boshqarish) signallarni
uzatish imkoniyati kengayadi. Bu esa iqtisodni tejovchi ko‘p funksiyali aloqa
tizimlarini tashkil etishni ta’minlaydi.
Optik tolaning spektral o‘tkazish oralig‘idan birmuncha to‘liq foydalanish bu
usulning eng muhim afzalliklaridan biri hisoblanadi. Hozirgi kunda 0,8.... 1,8 mkm
diapazon oralig‘i o‘rganilgan. Agarda spektral kanalning kengligi 10 nm ni tashkil
etsa, u holda belgilangan diapazonda 100 tagacha spektral kanallarni joylashtirish
mumkin.
To‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirilgan TOATda so'nish va dispersiya
qiymatlari kichik bo'lgan bir modali optik tolalar hamda quwati yuqori lazer nurlanish
manbalaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Foydalaniladigan bir modali optik
tola 1,5... 1,6 mkm to‘lqin uzunligida ishlashi va kvars shishasidan tayyorlangan
bo‘lishi kerak.
To‘lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtirilgan TOATda uzatishda optik kanallarni
birlashtirish uchun optik multipleksor va qabul qilishda optik kanallarni ajratish
uchun optik demultipleksor islilatiladi.
Panjara va prizmali qurilmalar kanallarni parallel ajratuvchi, filtrlar va selektiv
fotodiodli qurilmalar esa kanallarni ketma-ket ajratuvchi hisoblanadi.
To'lqin uzunligi bo‘yicha zichlashtiriladigan tizimlar tarkibiga kiradigan
demultipleksorlarning tuzilishi, nurning teskari yo‘nalishda tarqalishida spektral-
sezgir multipleksorlarning tuzilishiga o‘xshash.
Multipleksor va demultipleksorlar signallarning so‘nishiga sezilarli ta’sir qiladi.
Shuning uchun ular optik kuchaytirgichlar bilan birga qo‘llaniladi.
