Torunum ozan arda’nın anısına … ordu / 2006 sen söz giBİ GÜzeldin sen tüRKÜ GİBİ Özeldin hem varsin aramizda hem yoksun yokluğun varliğimizla

ÇITIK PARMAK:Serçe parmak.

ÇITIK/ÇITIK ÇALMAK:Baş ve işaret parmağımızı birbirine sürterek ses çıkartmak.Bir olay ya da sevinç karşısında durumumuzu belirtmek için gülüp oynamak.Çok sevinmek.

ÇITLAK: Kıvılcım.

ÇITMA: Sıçrayarak sağa sola ayak sallama. Tekme.

ÇITNAK: Nokta.

ÇIVGIN/ÇAVGUN: Kar ve rüzgarla karışık yağan yağmur.

ÇİÇE: Babanın kız kardeşi.

ÇİĞİT: Baklagillerin tanesi, kabuklu çekirdek, kabak tohumu.

ÇİĞNEM: Bir defada çiğnenebilecek miktarda. Sakız ekmek.

ÇİLİNK ATMAK: Yüksekten atmak.

ÇİLTE: Çorap şişi.

ÇİMECEK: Yıkanılacak yer. Banyo.

ÇİMMEK: Yıkanmak, banyo yapmak.

ÇİNGİL: Büyük bakraç.

ÇİPAR: Yüz, çehre.

ÇİRİŞ: Bağlantıyı yapan uzun ağaç.

ÇİSE: Çok ince ve hafif yağmur.

ÇİSELEMEK: İnceden inceden yağmak. (ÇİSEMEK-ÇİĞSENTİ-ÇİSKİN).

ÇİT: (Rumca) FRAHTI

1. 
   Kaburga kemiği.
   
2. 
   (Divanü Lügati’t-Türk): Kamıştan veya dikenden yapılan duvarımsı örgü.
   

ÇİTE: Yün öremk için kullanılan tel çubuk.

ÇİTEN: Kulpsuz sepet.

ÇİTİL: Kavgacı, huzursuzluk yaratan. Belalı.

ÇİTİLLİK ETMEK: Aksilik etmek.

ÇİTİMEK: Sıkı dikiş.

ÇO: Eşeği sürme ünlemi.ÇOĞĞ.

ÇOCUK OYUNLARI:Yöremizde oynanan çocuk oyunları şunlardır:Dönme Dolap ve Çıkrık,Mile ve Enek,Ara Kesme,Saklambaç,Salıncak,Uzun Eşek.

ÇOĞUMSAMAK: Çok görmek.

ÇOLAPA: Beceriksiz, eli hiçbir işe yakılşmayan (kişi).

ÇOLPA (COLPA): Eli yakışıksız, ayağı dolaşan, acemi. Bir ayağı sakat olan.

ÇON KESMEK: Çok üşümek, buymak.

ÇON OLMA: Hayvanın üşüterek hastalanması.

ÇON: Bir hayvan hastalığı.

ÇOR: Karında su toplama hastalığı.

ÇORT/ÇORTUK/ÇORTLUK: Dikenlik.

ÇOPRA/COBRA: Sık çalılık veya sazlık.

ÇOTUK-H: Kabarık, yaramsık.

ÇOTUL: Tepesi kesik, büyüyemiyen ağaç.

ÇOTUR: Kabarık,dikenli yer.

ÇÖĞEN/ÇEVGEN: Ucu eğri ağaç.

ÇÖH ÇÖH (Divanü Lügati’t-Türk): Atları yönlendirmek için yada vurmak için kullanılan bir ilgeç.

ÇÖKELEK: Yağı alınmış yada yoğurdun kaynatılmasıyla elde edilen bir tür peynir.

ÇÖMÇE: Ağaç kepçe.

ÇÖMÇE GELİN : Kuraklık dönemlerde yağmur yağmasını sağlamak için çocuklarla gençlerin yaptıkları tören ve bu tören için özel olarak hazırlanan kukla. ÇULLU KADIN, KEPÇE KADIN ,KEPÇE GELİN,KEPÇELEYİN gibi adları vardır. Bir sırığa kol olarak iki çömçe takılıp entari giydirilir. Başı gelin gibi duvakla süslenir. İki çocuk bu çömçelerden tutup bu kuklayı ev ev gezdirirken öbür çocuklar da hep bir ağızdan tekerlemeler söylerler. Tekerlemeler yağmur yağması ve bol ürün alınması üzerinedir.Dolaşılan evlerden yağ,bulgur,un,tuz .. toplanır ve sonra bunlardan yemek yapılarak yenir. Veya köydeki muhtaç ailelere dağıtılır./Ana Britannıca) Yukarı Gökçe köyünde söylenen bir tekerleme: Kepçeleyn ne ister/Kaşık kaşık yağ ister/Gökte yağmur yerde çamur/Ver Allah’ım ver hayırlıca yağmur.

ÇÖPRE/CÖBRE :Biriken mum,pekmez artığı.

ÇÖPLÜK: Evin avlusu.

ÇÖPÜR: Keçi kılı.

ÇÖREK (Divanü Lügati’t-Türk): Çörek.

ÇÖRÖŞ: Arabasız, yakın taşınan ağaca yardımcı, ikinci bir çift öküz koşulması.Yardımcı öküz.ÇOROŞ.

ÇÖTE: Topaç. Bıyu kısa.

ÇÖTEN: Kemre arabasının yanına çivilenen tahta.

ÇÖTÜR: Orman içindeki diken ve çalı topluluğu.

ÇÖVDÜRMEK/ÇÖDÜR(MEK)/ÇÖĞDÜRME: İşemek.

ÇÖVEN: Kökü ve dalları, suya sabun katılmış gibi köpüren bir bitki, sabun otu.

ÇUL (Arapça CULL): Kalın iplikten örülmüş bir dokuma. Kıldan örülmüş kaba dokuma, giyim. ÇULLAMA, ÇULLANMAK, ÇULLAMAK, ÇULLU, ÇULSUZ...gibi kullanımları vardır. Hayvan örtüsü.

ÇUL ÇÜRÜTEN: Misafirlikte fazla kalan.

ÇUL TUTMAZ: Sebatsız, herşeyi çabuk kaybeden.

ÇULLAMA: Eti pişirdikten sonra yufka içine koyup yağda kızartarak yapılan yemek türü.

ÇÜŞ: Eşeğe verilen “yürü” ve “dur” emri. Ahmakça harekette bulunan kişilere söylenen söz.

DABAK OLMAK: Tabak olmak. Hayvanın ağzındaki ve ayağındaki tırnak aralarında çıbanlı yara açılmasıyla oluşan hastalık.

DABANA KUVVET/TABANA KUVVET: Ayağına kuvvet. Dayanıklı olmak. Bir yere yetişmek, varmak için yürümeye hız vermek. Ara vermeden yürümek.

DADANMAK: Alışkanlık haline getirmek.

DAĞ BAYIR : İniş çıkışlı yer.

DAH/DEH: Atı, eşeği sürme eylemi.

DAHACIK: İşte, orada!

DALAHLANMA: Hayvanın dilinin boğazına kaçarak bayılması.

DALAKLANMAK: Hayvanlarda karın boşluğuna vurulmasıyla; insanlarda ani bir darbeyle sersemlemek.

DALAŞ(MAK): Kavga etmek. Köpeğin dövüşmesi.

DALFİDAN : Taze ve yeni fidan.

DALOĞLAN : DALOĞU. Gealişkin erkek çocuk.

DALÖĞLE : Tam öğle zamanı.

DALUYKU : Derin uyku.

DAM: Evin üstü.

DAMARSIZ: Huysuz, geçimsiz.

DANGALAK-H: Boşboğaz.

DANGIR: Geveze.

DANİK: Kötü ayakkabı.

DANİSKA/TALİSKA: Çok iyi.

DARABA: Bahçe kenarına çakılan tahta parçaları. Balkon, sundurma.

DARAÇ (Türkçe DAR)’dan: Dar yer, dar geçit.

DARALGELMEK/DARAL:Sıkıntıya düşmek DARAR GELMEK

Daralman komşular, yaz geldi aha

Odunlar da bitti hep yaha yaha

Sıçan gevenleri ediyor paha

Onlar da tükendi, şaştık be yahu

(Rüştü Tuncalı)

• 
  DARALMAH-K: Sıkılmak, rahatsız olmak.
  
• 
  DARI: Mısır. Mısır tanesi.
  
• 
  DASTAR/DASDAR: Kendir ipinden dokunmuş kilim.
  
• 
  DATLU :Tatlı
  
• 
  DATLUM : Çok sevilen kişiye söylenen sevgi sözü.
  
• 
  DAV DEMEK: Çok yaramazlık etmek, yerinde duramamak.
  
• 
  DAVAR (Eski Türkçe TAVAR): Mal, mülk anlamında. Anadolu Türkçesi’nde inca baş hayvanlara, özellikle koyun cinsine denir.
  
• 
  DAVUN TUTSUN : “Ağzın konuşmaz olsun” anlamında yergi sözü.
  
• 
  DAVUN: Ağız yarası. Zehir.
  
• 
  DAYAK:
  
  1. 
     Dayanacak değnek, sopa.
     
  2. 
     Dövmekte kullanılan değnek, kötek.
     
  3. 
     Kapı arkasına dayatılan destek.
     
• 
  DAYFAL(AN)MAK: Çok acıkmak.
  
• 
  DAYFALAMAK: Bulantı duymak.
  
• 
  DAYLI:
  
  1. 
     Şiddetli sancı.
     
  2. 
     Bol su olan yer.
     
  3. 
     Zehirli olup hayal gücüyle yaratılan düşsel bir hayvan.
     
• 
  DAZIRAMAK: Sıcak günlerde hayvanı sokacak olan sinekler bu eylemleri önlendiğinde ses çıkarırlar.Bu hayvanların dazıramasıdır.İnsanlar4 da kızgınlıklarını belli etmek için homurdanırlar,ses çıkarırlar.Bu “Belirtilen işe karşı olduğunu sezdirmek” anlamındadır. Bu sezgiyi fark eden kişi ise karşılık olarak boşuna söylenme,konuşma anlamında “Boşuna dazırama” şeklinde konuşur.
  
• 
  DEBERTMEK: Eşelemek.
  
• 
  DECCAL/TECCAL: Yaramaz. Herşeyi duyuran.
  
• 
  DEDÜKLİĞİN/DEDÜKLİYİN: Dediğin gibi.
  
• 
  DEĞİRMEN: Zahra öğütülen yer. TEGİRMEN (Divan-ı Lügat-ül Türk)
  
• 
  DEH DEH: Atı yürütmeye başlatmak için söylenen söz.
  
• 
  DEHLEMEK:
  
  1. 
     Baştan savmak.
     
  2. 
     Atı yürüyüşe sevketmek.
     
• 
  DEHLİZLERİN SIRRI
  
• 
  DEKMÜK: Tekme.
  
• 
  DELEK/SEMELEK/SÜMSÜK: Ahmak.
  
• 
  DELİDÖMBEK: Çok deli, zır deli.
  
• 
  DEMİN/DEMİNCEK: Az önce.
  
• 
  DENE: Tane.
  
• 
  DENELEME: Buğday ve arpayı fazla yiyen hayvanın karnının şişmesi.
  
• 
  DENK: Sarılmış yük.
  
• 
  DENSİZ: Münasebetsiz. Akılsız.
  
• 
  DENÜK: Kendini beğenmiş.
  
• 
  DEPME : 1-Ağzı dar testi. 2-Bu testiye konan peynir.
  
• 
  DEPMEK: 1- Vurmak, tekme atmak.2-Bir nesneyi sıkıştırarak,bastırarak kabına sığdırmak için çabalamak.Örn:Küpe peynir depmek.
  
• 
  DEPREŞMEK: Kımıldanmak, harekete geçmek.
  
• 
  DEPÜK: Kuru, kuru yer.
  
• 
  DEPÜRMEK: “Dudak puştur güler/Göz güneydir, depür”. Hazır duurma gelmek.
  
• 
  DEREGAP: Derhal, çabuk.
  
• 
  DESDERE/TESTERE: El bıçkısı.
  
• 
  DESDİ GEÇMEK: Sözünü dinletmek, nazı geçmek.
  
• 
  DESTE: Bir bağlamlık ekin sapları toplamı.
  
• 
  DESTE KALDIRMAK: Tarlada ekin biçerken yoldan geçen kişiye biçtiği buğday desteğini kaldırarak göstermek, ondan bahşiş istemek anlamında davranışta bulunmak. Deste kaldıran kişi şöyle der: “Ekenler biçer/konanlar göçer/cennetin kapısını/cömertler açar”. Bu eylem genellikle atlı yolculara yapılır. Çünkü atlı kişi, zengin kişi sayılır. Deste kaldırılan kişi de bahşişi verir. Böylece ‘bereketli olsun’ dileğinde bulunulmuştur ve deste kaldıranı mahcup etmemiştir.
  
• 
  DEŞELEMEK: Bir nesneyi herhangi gereçle içini ortaya çıkaracak şekilde oymak.(Geniş anlamıyla) Bir olayı karıştırmak,içinden çıkılamaz duruma getirmek için şurasından burasından söz üretmek.
  
• 
  DEŞMEK: Yarmak, delmek. Çıbanı deşmek. GÖNLÜNÜ DEŞMEK: Acısını, dertlerini söyletmek.
  
• 
  DEŞÜK . Teşik : Obur, karnı doymasına karşın gözü doymayan kimse. Ya da çok yemek yemekten karnı şişkin kimse.
  
• 
  DEVE BOYNU: Tınaz makinesinin elek sallayıcısı.
  
• 
  DEYNEK: İnce sopa.
  
• 
  DIDIÇ: Ufak tefek.
  
• 
  DIĞIL: Küçük, ufak.
  
• 
  DIKMAÇ: Ekmeği fazla doğranmış yoğurt.
  
• 
  DILDIVIZ: Basit.
  
• 
  DIRANGA KESMEK: Şişmek.
  
• 
  DIRÇ ETMEK: Çabucak uzun mesafeyi dolaşmak.
  
• 
  DIRIH: Zayıf durumda olan.DIRIK-H :Mecalsiz,fersiz.
  
• 
  DIRIZ: Zayıf. Küçük kalmak.
  
• 
  DIRMUH/TIRMIK: Ot dırımak için kullanılan ucu dişli,tarak biçiminde ağaç saplı tarım aracı.
  
• 
  DISTIRIÇTA KALMAK: Oldukça dar yerde veya durumda kalmak.
  
• 
  DIZDIZ: Çabuk ağlayan.
  
• 
  DİBEK (Türkçe TÜP: TEPE, DİP, TEMEL kökünden) TÜBEK/TİBEK/DİBEK...Dövmekle ilgili olduğu da belirtilir. Kök anlamı: Tepesine vurulan, tepesine vurularak dövülen. Buğday dövmek için ağaç veya taştan oyulmuş nesne.
  
• 
  DİBLE: Taze fasulye veya kara lahana doğranıp haşlandıktan sonra içine soğan, pirinç, yağ karıştırılarak yapılan yemek.
  
• 
  DİDİKLEMEK: Elle, çubukla uğraşmak, ince ince kazmak.
  
• 
  DİDİŞMEK: Birbiriyle azar azar kavgalanmak.
  
• 
  DİK OLUK-H: Değirmen oluğu.
  
• 
  DİKİLGEN: Sancı. Kramp.
  
• 
  DİKME: Yeni dikilmiş fidan.
  
• 
  DİLMEK: Dilim dilim kesmek.
  
• 
  DİNELMEK: Ayakta durmak.
  
• 
  DİNGİL: Çark, tekerlek gibi araçların merkezinden geçen mil
  
• 
  DİNGİLDEK: Yerinde duramayan, oynak. Sözüne güvenilmez, kaypak.
  
• 
  DİNGİLDEMEK: Kımıldamak. Bıcıramamak.
  
• 
  DİNGİLİTOS: Tahtaravalli.
  
• 
  DİNLENGÜN: Yorgunluğu gitmiş, dinlenmiş.
  
• 
  DİREKSİ GELME: Karşı gelme.
  
• 
  DİRGEN/DİRGON: Harmanda sapları yaymak ve karıştırmak için kullanılan iki dallı nesne.
  
• 
  DİŞ: Arabanın mazusunu tutan nesne.
  
• 
  DİŞATIĞI/DİŞATUĞU:Gereksiz,fazlalıktan ortaya çıkan nesne ya da iş.
  
• 
  DİŞEĞİ(TürkçeDİŞ)’ten. DİŞEK/DİŞEKİ/DİŞEĞİ: Değirmen taşını dişlemeye yarayan iki yanı keskin aygıt.
  
• 
  DİŞEK: Değirmen taşlarının düzenli dönmesini sağlayan demir alet.
  
• 
  DİŞKURDAĞUÇ: Kürdan.
  
• 
  DİŞO(Ğ): Değirmen taşına diş açma aleti. Demirden yapılmış taraklı nesne.
  
• 
  DİZ BA(Ğ)DAŞ KUMAK: Yere yayılarak, ayakları dizden ikiye bükerek üstüne oturuş şekli.
  
• 
  DİZEK: Ahır tahtası.
  
• 
  DİZGE :Dizilmiş halde bulunan.
  
• 
  DİZGİN: Atın başın atakılan yular.
  
• 
  DOCU OLMAK : At yada eşeğin terli iken su içmesiyle hastalanması.
  
• 
  DOĞCA: Küçük kulaklı.
  
• 
  DO(Ğ)Ş:At,eşek gibi yük hayvanlarını durdurma ünlemi
  
• 
  DOĞURCUK-H: Bakınız TOKURCUN.
  
• 
  DOĞUZLUK-H: Değirmene gelen suyun aktığı yer.
  
• 
  DOHURCUN/DOKURCUN/DOĞURCUN: Dokuz taşla oynanan oyun.
  
• 
  DOLAK: Kaşkol.
  
• 
  DOLAP AĞACI: İp sıkmaya yarayan ağaç.
  
• 
  DOLAŞIK: Birbirine karışmış durumda olan.
  
• 
  DOLUKMAK: Ağlayacak duruma gelmek, gözü yaşarmak.
  
• 
  DOMALTMAK: Bir tarafını tümsek gibi çıkıntılı hale getirmek; önünde çöktürmek.
  
• 
  DOMUZLUK . Domuzlaşma : Hainlik etme, aksilik etme. İnadına tersini yapma.
  
• 
  DON: İç giysi.
  
• 
  DONAM: Bir evin kapı, pencere, tavan, döşeme gibi bölümleri.
  
• 
  DONCUHLAMAH-K/DUNCUKLAMA: Fazla koşup yorularak düşme.
  
• 
  DONCUKMAK: Yerine beğenmemek.
  
• 
  DONGİLİK: Küçük baş hayvanlara takılan çıngırak.
  
• 
  DONUZLUK-H: Değirmenin alt kısmındaki oyuk.
  
• 
  DORAN: Çam ağacının yeni yetişmişi. Çamın gövde ile kabuk arasında yenilebilen zarımsı sıvısı.
  
• 
  DOĞOŞ/DOĞA: Öküzleri durdurma ünlemi.
  
• 
  DÖĞME: Ahlatın kurutulup ezilmesiyle yapılan toz halindeki yiyecek maddesi.
  
• 
  DÖKME: 1-Ortası delikli ve şekli yuvarlak,köy fırınlarımızda pişirilen buğday ekmeği. 2-Ahşap ev yapımında kullanılan ağaç.
  
• 
  DÖLLEME: Erkeğin dişiyi yavru yapacak duruma getirmesi.
  
• 
  DÖMEK: Ahırdan dışarıya gübre atılan delik.
  
• 
  DÖNÜK:
  

1) Tersine çevrilmiş.

2) İlçemizde yaşayan, ancak daha önce hristiyanken sonra Müslüman olan kimselere söylenen söz.

• 
  DÖŞ: Bağır.
  
• 
  DÖŞEK: Yatak.
  
• 
  DULDA (Moğolca DALDA: Korunma, sığınma)’dan Anadolu ağzına geçti. Rüzgar, yağmur vurmayan yer. Arka taraf.
  
• 
  DULDALANMAK: Siperde, bir köşede, kenarda özellikle gölgede barınıp kollanmak, dinlenmek.
  
• 
  DUT: İlkbahar meyvelerinden olan dut, değişik tadı ve lezzetiyle çok aranılan ve sevilen bir yiyecektir. Ülkemizin birçok yöresinde yetişen dut, sıcak bölgelerimizde Nisan, Mayıs aylarında, genel olarak ise Mayıs sonları, Haziran başlarında yetişir. Yayla özelliğine sahip olan Ordu’nun iç kesimlerindeki iç kesimlerinde ise bu tarih Temmuz ortalarını bulur. Yukarı Gökçe köyünde Temmuz’un 20’sinde ağaçtan dut sirkeleme anı. Bir kişi duta çıkmış dalları sirkelerken, yerdekiler örtüyü açarak dutların yere düşmesini önlüyorlar. 10 kg’yu aşkın toplanan dutun bir bölümü “göz hakkı” olarak komşulara dağıtılıyor. Geri kalanı sohbet eşliğinde yenirken dutun lezzeti damaklarda kalıyor.
  

• 
  DUZLUK-H: Çorbada kullanılan yoğurttan yapılan tuzlu yiyecek.
  
• 
  DÜDEK: Çam sakızının tazesi, bir çeşit reçine.
  
• 
  DÜĞ : Sulu kar.
  
• 
  DÜĞ GİBİ: Çok küçük kırılmış. Tane arpa kırılmış duruma gelince böyle tanımlanır.
  
• 
  DÜĞDÜ: Nacağın, girebinin arka kısmı. Küplentü.
  
• 
  DÜĞE: İki yaşındaki kara sığır.
  
• 
  DÜĞLEK: Küçük yumru.
  
• 
  DÜĞNELEMEK: Ufalamak.
  
• 
  DÜĞÜN / GELENEKSEL DÜĞÜNLERE ÖZLEM: Türkiye’de tarım toplumundan sanayi toplumuna geçişin sancılarını en fazla çeken yörelerin başında Mesudiye geliyor. Toprağın verimsiz ve az oluşu nedeniyle yıllardır göç veren, neredeyse göç edecek insanı kalmayan Mesudiye’de geleneksel düğünler de unutulmakta...Düğün dedikse elbette köy düğünlerini kastediyoruz. Telli duvaklı, at sırtında gelin alınan düğünleri...Cuma günü başlayıp akşam “çuval ağzı” töreniyle kız evine giden köy kadınlarının, yanlarında katkı amacıyla götürdükleri süt, yoğurt, yumurta, yağ, peynir gibi yiyecekelerini gelinin annesine sunması ve “hayırlı olsun” dilekleriyle başlayıp, topluca yenen yemeğin ardından kemençe eşliğinde oynanan horonla başlayan köy düğünlerini kastediyoruz. Cumartesi gün boyu ve gece sabah kadar devam eden eğlenceler, davul zurna eşliğinde oynana oyunlar; Pazar günü gelin alma ile devam eden düğünler unutulmak üzere. Kız evinden, gelinin kardeşleri ve yakınlarının yardımıyla ata bindirilen gelin, gözyaşlarını dökerken geleneksel renkli gelin başı örtülerek damat evine doğru yola çıkar.“Düğüncü” adı verilen kalabalık toplulukla yapılan yolculuk sırasında at yarışları yapılır, gelinin çeyizinden yastık çalınarak damada götürülüp yüklü bahşiş alınan düğünler anlatmak istediğimiz. (Mesudiye Gazetesi)
  

• 
  DÜĞÜRCÜ: Gelin almaya gidenler. DÜĞÜRCÜ GİTMEK: Gelin almaya gitmek.
  
• 
  DÜĞÜRCÜK : Küçük dolu tanesi.
  
• 
  DÜNELEMEK: Taş sopla ile vurup sersemletmek.
  
• 
  DÜREMEÇ/DÜRMEÇ: Gözleme Ekmeğinin içinde çökelik konarak yuvarlakça sarılıp, dürülüp yenmesi.
  
• 
  DÜRME: Beyaz lahananın körpe hali.
  
• 
  DÜRMEÇ/DÜREMEÇ: Sandöviç.
  
• 
  DÜRME PANCARI: Beyaz lahana.
  
• 
  DÜRTÜKLEME : Bir nesneyi parmakla veya başkabir nesneyle ileri doğru itmek,karıştırmak.(Geniş anlamıyla) Bir konuyu ilgilileri rahatsız edecek şekilde konuşmak,ortaya çıkarmak.
  
• 
  DÜRÜM: Büklüm, katlama. İçine peynir konup dürülmüş yufka.
  
• 
  DÜRÜMÜYESİCE: Yaramaz insana ileri gitmsi istenilmeyen durumlar için söylenen beddua sözü.
  
• 
  DÜVEN/DÖVEN/DÖĞEN:(TürkçeDÖVMEK)’ten. Ezen.Otu saman haline getiren dişli tahta.Harmanda sapla taneleri ayırmak,sapları saman haline getirmek amacıyla; genellikle bir çift öküz tarafından çekilen,altı keskin taşlarla donatılmış ,kalın tahtadan yapılmış düzenek
  
• 
  E Mİ?: “Öyle mi?” anlamındaki soru sözcüğü.
  
• 
  E(Ğ)OS: Tarlaya çift sürülürken açılan kanal.
  
• 
  EBELEME: Oyunda kaçan, saklanan çocuğun ebe tarafından yakalanması.
  
• 
  ECENE: Ağaç oymada kullanılan dört köşeli çelik alet.
  
• 
  ECİM (ÇEKMEK-ÇEKİŞMEK): Lades çekmek. İddialaşmak.
  
  • 
    Ecim ecim olsun mu?
    
  • 
    Olsun.
    
  • 
    Ahirette de borcun olsun mu?
    
  • 
    Olsun.
    
  • 
    Vermeyen külli kafir olsun mu?
    
  • 
    Olsun.
    
  • 
    Çek kopsun.
    
• 
  ECİR:
  
  1. 
     Sevap.
     
  2. 
     Ücretle çalışan kişi.
     
• 
  ECÜNNÜ/ECİNNİ: Hortlak, cin, peri.
  
• 
  EDÜKLEME: İneği ikinci defa sağma.
  
• 
  EFERİM : Aferin.
  
• 
  EFERİMCİ: Öğülmeye ve bu yolla kandırılmaya yatkın kişi.
  
• 
  EGEN: Huysuz hayvanların ağzına takılan araç.
  
• 
  EGLEK/EĞLEK/EYLEK :Beklenti yeri.durak.
  
• 
  EGSÜK (Divanü Lügati’t-Türk): Eksik; bir şeyin kusurlu,aksak,bozuk hali.EKSÜK/EKSİK/EVSÜK :Tam olmayan.
  
• 
  EĞEK: Saban demirinin içine giren kısmı (Bakınız ENEK).
  
• 
  EĞİRCEK: Elde yün eğirmeye yarayan alet.
  
• 
  EĞİŞ: Yufka pişirirken çevirmek için kullanılan ağzı geniş tahta ya da demir alet.EĞİNŞ.
  
• 
  EĞLEMEK: Durdurmak, bekletmek.
  
• 
  EĞMEÇ: Kızağın yanlarındaki fındık yada meşeden yapılan ince çubuklu korkuluk.EYMEÇ.
  
• 
  EĞNİ: Çamaşır.
  
• 
  EĞREK: Küme halinde oturmak. Oturma yeri. Öğle sıcağında koyunların toplu halde dinlendikleri gölgeli yer.
  
• 
  EĞREK BAŞI: Oturulan yerim önü, önemli yeri veya kişisi. (Bakınız BÖĞRÜK BAŞI).
  
• 
  EĞREK KAYA: Gölgelik veren eğik,tam düz olmayan kaya kütlesi.
  
• 
  EĞRÜLCE: Erik ağacında eriğin dışındaki ek meyvesi.
  
• 
  EKDİ: Başkasının topraında otlayan hayvan.
  
• 
  EKE: Tecrübeli, usta (kişi).
  
• 
  EKENEK: Ekilebilen, ekilmiş tarla.
  
• 
  EKİN: Tahılın tarlaya atıldığı andan harman oluncaya değin aldığı duruma verilen ad. EKİN BİÇMEK: Tarlada büyüyüp olgunlaşmış tahılın biçilme işlemi. EKİN KIYISI: Büyümüş tahılın (buğday, arpa, yulaf, çavdar) biçilmemiş,sonradan biçilecek kıyısı.
  

Ekini biçe biçe

Bulamadım ucunu

Gerisini söylemem

Anşa bilir suçunu (Rüştü Tuncalı)

• 
  EKLEŞMEK: Sataşmak, takılmak.
  
• 
  EKSER: Çivi. Büyük çivi. Mıh.
  
• 
  EKSÜK/EKSİK: Noksan, tam olmayan.
  
• 
  EKSÜKSÜZ: Noksansız.Tam olarak.
  
• 
  EKTİ : Her yiyeceğe canı çeken.
  
• 
  EL AVI: El yordamıyla yapılan.
  
• 
  EL DEĞİRMENİ: Zahrayı öğütmek için üstüste iki taştan oluşan ve elle çevrilen taş değirmen.
  
• 
  EL FEHMİNE: El yordamı, el ölçüsü ile.
  
• 
  ELBENDİ: Hoppa kadın.
  
• 
  ELECEK: Buğday dövme aracı, tokmak.
  
• 
  ELEK: Zahra elemek için kullanılan nesne.
  

Geniş tahtalarla döşenmiş duvarlara yine ahşap, tek bir ağaçtan oyularak yapılmış hamur tekneler, un elekleri, yağ külekleri, bez torbalar, deri eşyalar asılmış...

• 
  ELENTİ: Kalburdan geçirilmiş, kalburun altındaki hububat.
  
• 
  ELİNİN KÖRÜ: Aslında (ölünün gûru)dür. “Ölünün gömüldüğü yer” anlamına gelir. Gur (Farsça) mezar anlamındadır. Elinin körü’ne nasıl dönüştüğünü pek açıklayamıyoruz. Olumsuzluk bildiren bir sözdür.
  
•