Toshboyev Izzatbekning "Inson va kompyuter o’zro ta’siri"

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti
Farg’ona filiali 651-20 guruh talabasi
Toshboyev Izzatbekning “Inson va kompyuter
o’zro ta’siri” fanidan tayyolagan
M U S T A Q I L I S H I

Mavzu : Interfeys - aqliy modelni yaratish. Modelning maqsadlarini aniqlash.

Ishning maqsadi:

Interfeys (ing. pIyeggase) — texnik va programmalash vositalari majmui; hisoblash, boshqarish yoki oʻlchash tizimlari (mas, EHM ning opera-tiv va tashqi xotira qurilmasi)dagi turli funksional qurilmalarning oʻzaro taʼsirini taʼminlaydi. Uuzatilayotgan axborotlarni kodlash va sin-xronligiga nisbatan belgilangan qoida hamda kelishuvga muvofiq tayyor modullardan sistemani, qurilmalarning mexanik va elektr birikmalarini sig-nad koʻrinishida (axborotlar va boshqa shaklida) toʻplashga imkon beradi.

Ko'rib chiqilayotgan nuqtai nazarlar va rollar foydalanuvchi interfeysining uchta modeliga o'xshaydi - foydalanuvchi, dasturchi, dizayner. Model kompyuter bilan ishlaydigan odamning umidlarini va natijada olgan tajribasini aks ettiradi. Bu shunchaki foydalanuvchi tajribasi va tashqi dunyodan kutishlarining rasmiy dekodlanishi.

IBM ta'kidlaganidek: “Aqliy model vaziyatni va uning tarkibiy qismlarini to'g'ri ifodalashi shart emas. Aqliy model odamlarga bundan keyin nima bo'lishini bashorat qilishga yordam bersa, u tushunish, tahlil qilish va qaror qabul qilish uchun asos bo'lib xizmat qiladi.” Odamlar bir qancha sabablarga ko'ra aqliy modellarni shakllantiradilar. Mayhew ular foydalanuvchilarga quyidagilarga ruxsat berishini aniqladi:
1) ko'rinmas hodisalarni bashorat qilish (yoki belgilash); ,

2) kuzatilgan hodisalarning sabablarini topish;

3) kerakli o'zgarishlarni amalga oshirish uchun zarur harakatlarni aniqlash;

4) ularni voqealar va aloqalarni (munosabatlar) eslab qolish uchun mnemonik qurilmalar sifatida ishlatish;

5) shunga o'xshash qurilmalar haqida tushuncha berish;

6) axborotni qayta ishlash algoritmiga xos bo'lgan cheklovlarni engib o'tishga imkon beruvchi strategiyalarni qo'llash.

Aqliy model foydalanuvchilar va ularning kompyuterlari o'rtasidagi barcha munosabatlarga asoslanadi, shuning uchun u foydalanuvchi interfeysi uchun tamoyillar va qoidalarni ishlab chiqish uchun asos bo'ladi.
"Ish stoli" metaforasi bugungi kunda ko'pgina grafik va ob'ektga yo'naltirilgan interfeyslarda (OOPI) qo'llaniladi, kompyuter ish stoli ofisga o'xshash tarzda qurilgan, chunki barcha foydalanuvchilar ofisda bo'lgan, uning jihozlari bilan tanish, nima bilish. papkalar, shkaflar, telefonlar uchun, bloknotlar. Dizaynerlar ushbu metaforadan foydalanuvchilarning nafaqat kompyuter bilan, balki kompyuter bilan o'zaro aloqalarini osonlashtirish uchun foydalanadilar.
Kompyuter ishlashi uchun apparatli (Hardware) ta’minotdan tashqari dasturiy (Software) ta’minot ham muhim ahamiyatga egadir. Kompyuter tizimini tashkil etuvchi bu ikki vositaning oʻzaro aloqasi interfeys deyiladi. Interfeys bir necha turga boʻlinadi, ya’ni: apparatli interfeys; dasturiy interfeys; apparatli-dasturiy interfeys. Apparatli interfeysni kompyuter qurilmalarini ishlab chiqaruvchilar ta’minlaydi. Dasturiy ta’minot bilan apparatli ta’minot oʻrtasidagi mutanosiblikni operatsion sistema boshqaradi. Kompyuterli tizim samarali ishlashi uchun apparatli va dasturiy ta’minotdan tashqari foydalanuvchi qatnashadi. kompyuterda ishlashi jarayonida uning apparatli ta’minoti bilan ham, dasturiy ta’minoti bilan ham aloqada boʻladi. Insonning dastur bilan va dasturning inson bilan muloqatga kirishish usuli foydalanuvchi interfeysi deyiladi. Dasturlar xilma-xil boʻlgani uchun ularning interfeysi ham turlicha boʻladi. Foydalanuvchi interfeysini xususiyatlariga koʻra bir nechta turga ajratish mumkin. Dasturning ishlash muhitiga qarab, dastur nografik yoki grafik interfeysga ega boʻladi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   https://studfile.net rasmiy sayti
   
2. 
   https://idbi.ru rasmiy sayti
   
3. 
   https://geekhacker.ru rasmiy sayti