Tasviriy ifoda. Parafraza. Narsa-buyumning nomini aniq atamay, uni tasvirlab anglatadigan so`z birikmasi tasviriy ifoda(yoki parafraza) deyiladi: qushlar - qanotli do`stlar; fazogirlar – samo lochinlari; makkajo`xori - dala malikasi; paxta - oq oltin, rassomlar – mo`yqalam sohiblari. Tasviriy ifodalar narsa va hodisalarning ikkinchi nomi hisoblanadi. Tasviriy ifodalardagi bitta so`z har doim o`z ma`nosida bo`ladi, shu bilan ular iboralardan farq qiladi. Tasviriy ifodalar ham omonimlik, sinonimlik xususiyatlariga ega bo`lishi mumkin. Omonim tasviriy ifodalar:
aql gimnastikasi – 1) matematika; 2) shaxmat. Qora oltin – 1) neft‘; 2) ko`mir. Sinonim tasviriy ifodalar: g‟azal mulkining sultoni va o`zbek tilining asoschisi – Alisher Navoiy; uyg‟onish fasli va fasllar kelinchagi – bahor.
Lug’aviy birliklar haqida ma’lumot.
Lug‘aviy birlik deganda tilning lug‘at boyligiga kiradigan barcha birliklar nazarda tutiladi. Bunga birinchi navbatda so`z kiradi. So`zga ma`no jihatidan teng keladigan barcha birliklar ham lug‘aviy birlik hisoblanadi. Masalan, ibora (frazeologik birikma), tasviriy ifoda, qo`shma so`z, juft so`z, takroriy so`zlar, birikmali so`zlar (oliy ma`lumotli yigit, O`zbekiston Respublikasi) ma`nosi jihatidan so`zga teng.
Demak, bular ham lug’aviy birliklardir.
Mexanik parafraza.
Mexanik parafraziya - bu matnning asl so'zlari sinonimlar bilan almashtirilishi yoki boshqa holatlarda o'xshash iboralar bilan almashtirilishi. Shuning uchun, mexanik parafrazalarda asl yozuvning butun tuzilishi saqlanib qoladi; sintaksis deyarli bir xil bo'lib qolmoqda. Shuni ta'kidlash kerakki, ba'zi bir so'zlarni sinonimlari yoki ularga teng keladigan iboralar bilan almashtirish g'oyasi bo'lsa-da, eng muhimi asl matnning bir xil tuzilishini saqlab qolishdir, chunki bu butunlay asl matn asosida yangi matn yaratishdir.
Mexanik parafrazaga misollar. Asl matn: Migel de Servantes, "Ajralish hakami". “Men ularning beparvoliklariga duchor bo'lolmayman va ularning son-sanoqsiz kasalliklarini davolashga e'tibor berolmayman; va ota-onam meni mehmondo'st yoki enaga qilib tarbiyalamadilar. Men hayotimning kunlarini sarf qilgan bu suyaklar savatini juda yaxshi mahr bilan hokimiyatga keltirdim; Men uning qudratiga kelganimda, yuzim oynadek yaltirab turardi, endi uning tepasida frizning tayog'i bor. Sening inoyating, hazratim hakam, agar osishimni istamasangiz, menga tinchlik bering; mana shu anatomiya bilan turmush qurganimni ko'rish uchun har kuni to'kayotgan ko'z yoshlarimdan bu yuzimdagi jo'yaklarga qarang”.
