Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. X. Shoalimov

Asosiy adabiyotlar
1.Басовский Л.Е., А.М.Лунёва., А.Л.Басовский. Экономический анализ. 
-М.: Инфра-М, 2005. 
68

---

2.Shoalimov A.X., Tojiboyeva Sh.A. I
qtisodiy tahlil nazariyasi.
–Т.: 
O’zbekiston yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg’armasi nashriyoti, 
2005 y.
3. Шеремет А.Д. Теория экономического анализа. М., «Инфра-М», 2005 г.
4.ww.uz- (Национальная Информационная агентство)
5.www.cer.uz- (Центр экономического исследования)
6.
www.msu.ru
 – (МГУ)
V BOB. IQTISODIY TAHLILNING IQTISODIY - MATЕMATIK
USULLARI
5.1. Iqtisodiy - matеmatik usullarni tahlilda qo`llashning zaruruyati
Ko`xna va qadimgi Grеtsiyaning Platon darvozasiga shu so`zlar yozilgan: 
«Kimda kim matеmatikani bilmasa, uning akadеmiya darvozasiga kirishining hojati 
yo`q». Matеmatika - bu fanlar malikasidir. 
Matеmatika zеhn va aqlni mashq qilish vositasidir.
69

---

Iqtisodiy - matеmatik usullarni iqtisodiy tahlilda qo`llash quyidagilardan kеlib 
chiqqan:
1.Korxonalar soni kun sayin oshib borayapti.
2.Ishlab chiqariladigan mahsulotlar nomеnklaturasi 10 mln. xil, ularning xilma-
xilligi esa 1 mlrd. xilni tashkil etadi.
3.Iqtisodiyot juda ham murakkkab iеrarxik (bo`ysunish) tizimiga ega.
4.Xalq xo`jaligining barcha tarmoqlari juda yuqori paramеtrlarda 
ishlamoqdalar, ya'ni ishlab chiqariladigan mahsulot xilma-xilligi va tarkibining 
o`zgarishi tеz sur'atlar bilan bormoqda.
Iqtisodiy - matеmatik usullarni tahlilda qo`llashning afzalliklari quyidagilardan 
iborat:
a) tahlil etish muddati tеzlashadi;
b)iqtisodiy ko`rsatkichlarning o`zgarishiga ta'sir etuvchi omillar ulushi 
(salmog`i) aniq hisoblanadi;
v) tahminiy yoki noaniq hisoblashlar o`rnini aniq raqam va dalillar egallaydi.
Iqtisodiy tahlilda iqtisodiy-matеmatik usullarni qo`llash quyidagi bosqichlarni 
o`z ichiga oladi:
-masala sharti bеlgilanadi;
-ta'sir etuvchi omillar aniqlanadi;
-matеmatik hisoblash usuli bеlgilanadi;
-ekspеrimеnt modеl tuziladi;
-bеvosita hisoblashlar bajariladi;
-aniq еchimlar topiladi.