Rejalilik tamoyili.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishlab chiqarishni
rejali boshqarish - biznes va strategik rejasini tuzish - iqtisodiy
siyosatlarni amalga oshirishning muhim shartidir. Bu tamoyil ishlab
chiqarish rivojlanishining uzoq muddatga mo‘ljallangan yo‘nalishlari,
sur‘atlari va nisbatlarini belgilashni ifodalaydi.
3.
Boshqaruv shakl va usullarini takomillashtirib borish
tamoyili
. Bozor iqtisodiyoti sharoitida boshqaruvning uch shakli
mavjud: xususiy, jamoa, davlat boshqaruvi. Boshqaruvning xususiy
shaklida mulkdor yakka o‘zi qaror qabul qiladi va butun ish uchun
javobgar bo‘ladi
19
Umuman olganda turistlarning psixologik xarakterlariga mos
muomala shakllariga ko‗ra har xil yo‗nalishlar tashkil qilinib turistlar
guruhlarga ajratiladi. Psixologik ma‘lumotlar ichida kishi keng yashash
tarzi, yaratgan obro‗si, munosabatlari, sayohatga bo‗lgan qiziqishi,
oilaviy ahvolida ko‗rsatgan muomalasiga qarab chiqiladi. Bu
ma‘lumotlarga asosan so‗rov anketalari va o‗zaro uchrashuvlar bilan
qo‗shimcha kiritiladi. Turizm bo‗yicha ispan olimi T.Plog tomonidan
ro‗yobga chiqarilgan sayohat yo‗nalishining paydo bo‗lishi motivatsiya
bilan bog‗liq tadqiqotlar natijasida farqli bir xulosa o‗rtaga chiqqan.
T.Plog izlanishlari natijasiga ko‗ra sayohat qiladiganlar bo‗linmaydigan
19
Иқтисодиѐт ва менежмент асослари : ўқув қўлланма / Икромов М., Солиев А. С.. - Тошкент :
Vneshinvestprom, 2019
.
47
davomli bir qator shaklda qo‗yilsa, uch shakldagi yo‗nalishlar qo‗lga
olinishi mumkin. Ko‗p kishilar qatorning o‗rtasida qolmoqda. Ikkita
uch nuqtada joylashganlari esa Plog tadqiqotining asosiy tamoyilini
tashkil qiladi. Bu uch yo‗nalishlarning birinchi uchiga ―psixotsentrik‖,
boshqa uchiga ―allotsentrik‖ nomi berilgan. Bular ―psixotsentrik‖
uchida
joylashgan
kishilar
siqilgan,
tortinchoq,
sarguzashtni
sevmaydigan insonlardir. ―allotsentrik‖ uchida joylashganlari esa
o‗zlariga ishongan, sarguzashtni yoqtiradigan kishilardir. Bu ikki guruh
xususiyatlariga ko‗ra Plog boshqa turist turlarini va boshqa ziyorat
qilinadigan yerlarning borligidan baxs etgan. Plogga ko‗ra,
―allotsentrik‖ tur mustaqil bir tajribaga o‗xshaydigan sayohatni,
erishishi qiyin bo‗lgan joylarni tanlaydi. Masalan, Afrika, Janubiy
Amerika va kimsasiz orol kabi joylarda. O‗rta nuqtada qolgan turlar
Gavai, Yevropa kabi ta Yevropa kabi tanilgan yerlarga sayohat
qiladilar. "Psixotsentrik" turdagi turist esa, masalan, ―Disney-land‖ga
paket (raskade) tur bilan ketishdan mamnun bo‗ladi. Bu ikkita, uchta
joylashgan turlarning xususiyatlari shu shaklda ajratilishi mumkin.
―Allotsentrik‖ turlar: Sarguzashtchi va o‗z boshiga tadqiqotdan
zavq oladi. Kashfiyotdan zavqlanuvchi va yangi hayajonlarni istaydi.
Kashfiyotsiz yerlarni borib ko‗rishni xohlaydilar. Umuman qiziqish
doirasi katta. Turistik xususiyati bo‗lmagan yerlarni sevadilar. O‗ynash
va ovqatlanish mavzusida asosan komfort va qulaylikni yoqtiradilar.
Boshqa o‗lkaning insonlari bilan tanishishdan, madaniyatlari bilan
qiziqishdan zavqlanadilar.
"Psixotsentrik" turlar:
-
pekij - tur tanlaydilar;
-
unchalik faol emaslar;
-
quyosh, dengiz, qum kabi hammaning birgalikda qatnashadigan
faoliyatlaridan zavq oladilar;
-
ziyorat qilinadigan joylarga asosan tayyorada (samalyotda) emas,
balki avtomobil bilan borishni xush ko‗rishadi;
-
tanilgan, bilgan joylarni tanlaydilar;
-
xorijiy muhitdan rohatlanmaydilar;
-
-o‗z o‗lkalaridagiga o‗xshash tunash kompleksini, restoran,
48
klublarni va oldi - sotdi markazlarini tanlaydilar;
-
-o‗zlari kabi bir xil komfortli davrada sayohat qilganlar bilan
birgalikda bo‗lishidan zavq oladilar;
-
-butun sayohat tashkilini o‗zlari uchun uyushtirilgan sayohat
firmalarini tanlaydilar.
Dostları ilə paylaş: |