Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti Moliya va Buxgalteriya hisobi fakulteti

3. Og'zaki usul
Auditorlik dalillari to'plashning ushbu usuli auditorga mulohaza qilishi uchim ma'lumot beradi. Ushbu auditorlik amalining mohiyati ochilishi uchun kimga og'zaki savol berish kerak degan savolga javob topish zarur. So'rov yoki suhbat korxonaning hisobni yuritish yoki hisobot tuzishda ishtirok etadigan barcha xodimlari bilan suxbat o'tkazish lozim. Faqat bosh buxgalter va uning o'rinbosarlari bilan suhbat o'tkazish bilan cheklanadigan auditor xato qiladi.
Xuddi shu bois auditor hisobot zaminidagi xo'jalik operatsiyalari qonunga mos kelishiga. to'g'ri rasmiy la shtirilgani va buxgalteriya hisobotiga muvofiq aks ettirilganiga ishonch hosil qilishi kerak. Buxgalteriya hisobining liar bir bolagini tekshirislini ijrochilar - buxgalteriyaning oddiy xodimlari – xo’jalik operatsiyalarining dastlabki hisobini yiuiUivchilar bilan og'zaki qilishi kerak. Buxgaltenya hisobining liar bir bo'lagini tekshirishni ijrochilar - buxgalteriyaning oddiy xodimlari - xo jalik operatsiyalarining dastlabki hisobini yurituvchilar bilan og'zaki so'rov yoki suxbat o'tkazishdan boshlash kerak.
Axborot to'plash usulini oshkora qilish chog'ida javob berish loziin bo'lgan ikkiiiclii savol shiiki - xodiiiilardan og'zaki so'rash qachon o'tkaziladi? Odatda. bu anial tekshirishning boshlang'ich bosqichida. auditor tegishli teksliirish dasturini tiizish uchun ishning hajinini va murakkabligini baholayotgan paytda o'tkazish zanir.
Xodimlar bilan suxbatlashish uchun auditor etarli darajada psixolog bo'lishi loziin. chunki lining maqsadi suhbatdoshini «gapirtirish», undan ishonchli ma'lumotlar olish. uning xarakati. jonkuyarligi va malakasini, ishdagi «nozik» joylami aniqlashdan iborat.
Suhbat auditorga zarur natijani berislii uchun u boshqa auditorlik amallari kabi puxta rejalashtirilishi lozini. Og'zaki so'rovda korxonaning savolga tutilayotgan xodinii ishtirok qilishi tufayli suhbat boshqacha tus olish xavfi bo'ladi. shunga qaraniay oldindan suxbat rejasini tuzish va unga anial qilish muxinidir.
Teksliirish dastuiini tuzish uchun auditorda buxgaltenya. moliya hamda rejalashtirish xizniatcliilari xodinilarining ro'yxati bo'lishi kerak. Ro'yxatda xodinilaming faniiliyasi. ismi. otasining isnii. rasmiy lavozimining nonii. shimingdek. u boshqaradigan yo'nalishlar (buxgaltenya hisobining bo'limlari. uchastkalari. hisob varaqalari. jumallar. orderlar v. b.) ro'yxati ko'rsatiladi.
Afsuski ko'p koi*xonalarda hozirgi vaqtda xodinilaming mansab yo'riqnomalari. hujjatlar aylamnasi jadvali kabi hujjatlar tuzilmaydi. shu sababli auditor bu ishni o'zi bajarislii yoki tekshirislini auditorga shu axborot tayyorlangandan so'ng boshlashi kerak.