Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti Moliya va Buxgalteriya hisobi fakulteti

Auditorlik ish hujjatlarning tuzish
Auditoming hujjatlari shartli ravishda quyidagi tarzda tasnif qilinishi munikiii:

• 
  Mij oz hujj atlarining nusxalari;
  
• 
  Auditor tekshirish jarayonida tiizgan hujjatlar;
  
• 
  Tekshirish xususida mijozga yozgan murojaatlari.
  

Auditor o'z ish qog'ozlari orasida saqlashi loziin bo'lgan mijoz hujjatlarining nusxalari quyidagilardan iborat bo'ladi:

1. 
   Korxona nizomi;
   
2. 
   Ta'sis shartnomasi;
   
3. 
   Ro'yxatga olingani to'g'risida guvolmoma: •Korxonaning tashkiliy tuzilishi;
   
4. 
   Yuridik hujjatlardan. aktsiyadorlar yig'ilishi. boshqaruv yoki direktorlar kengashi bayonnomalaridan ko'chirmalar;
   
5. 
   Mijozning liisob siyosati;
   
6. 
   Auditor to'g'riligini tasdiqlashi lozim bo'lgan (tasdiqlagan) buxgalteriya (moliya) hisoboti.
   

Bulardan tashqari. auditoming mijoz to'g'risidagi hujjatlarida quyidagilar kabi ma'lumotlar bo'lishi lozim:

1. 
   aktsiyadorlar. ta'sischilar to'g'risidagi ma'lumotnomalar;
   
2. 
   agar aktsiyadorlar reestiini yuritish chet tashkilotga topshirilgan bo'lsa, aktsiyadorlik jamiyatining maxsus registratsiyasi to'g'risidagi ma'lumotlar:
   
3. 
   faoliyatiling asosiy turi;
   
4. 
   kichik va qaram janiiyatlar tarkibi va ulaming qaerda joylashgani;
   
5. 
   ajratilgan bo'limlar va filiallarning tarkibi va qaerda joylashgani;
   
6. 
   qo'shma faoliyat to'g'risidagi shartnomalar tarkibi va ishtirokchilar;
   
7. 
   niijozning direktorlar. boshqaruv va asosiy xodiinlari to'g'risidagi ma'lumotlar;
   
8. 
   boshqaruvni tashkil etish sxemasi;
   
9. 
   korxonaning kredit muassasalaridagi hisobvaraqalari ro'yxati.
   

Auditor tekshirish jarayonida tuzgan hujjatlaming eng ko'p qismining, shuningdek uning eng kam tartibiga solingan qismini quyidagilar tashkil etadi:

1. 
   tekshirish o'tkazish jarayonida tuzilgan hujjatlaming shakli liar bir auditorlik firmasida finna ichki standartlari bilan belgilanadi. Odatda. bular auditorlik tekshirishi dasturi kabi hujjatlardir;
   
2. 
   buxgalteriya hisobi tiziniini o'rganish va baholash natijalaii: niijozning buxgalteriya hodinilari tomonidan rasmiylashtirilgan buxgalteriya hisobining turli bo'limlariga doir savollar. hujjatlar aylanmasi jadvali. buxgalteriyada lavozim vazifalarini taqsinilash sxemasi. baholash va hisoblashning qoUlanilayotgan usullari. hisob siyosatining yo'riqnomalarga muvofiqligi;
   
3. 
   ishchanlik nazorat tiziniini o'rganish va baholash natijalaii (niijozning buxgalteriya va boshqaruv xodinilari tomonidan ishchanlik nazoratning turli ob'ektlari va yo'nalishlari bo'yicha savollarga bergan javoblari);
   
4. 
   mijozni soliqqa tortishning o'ziga xos jihatlarining bayoni (mijoz to'laydigan soliqlaming ro'yxati: mijoz uchiui imtiyozi bo'lgan soliqlar ro'yxati): hamda imtiyozlar uchun asoslar:
   
5. 
   ayrim soliqlar bo'yicha soliqqa tortiladigan bazani hisoblash hususiyatlari;
   
6. 
   schetlar bo'yicha qoldiqlaming tahlili;
   
7. 
   mijozlar tuzgan shartnomalaming qo'llaniladigan qonunlarga muvofiqligini ekspertiza natijalari;
   
8. 
   korxona faoliyatilling eng muhim moliyaviyiqtisodiy ko'rsatkiclilarning hisoblari;
   
9. 
   korxona moliyaviy ahvolining tahlili;
   
10. 
    tekshirishda qatnashayotgan liar bir auditor va uning yordamchisi bo'yicha auditorlik tekshirish amallarini bajarish jadvali;
    

tekshirishda ishtirok etgan ijrochilar bo'yicha bajaiilgan auditorlik amallari mohiyati, o'tkazilgan vaqti va bajaiilgan auditorlik amallari hajmining bayoni:
•tekshirishda qatnashgan auditorial' va uning yordamcliisiiiiiig bajaiilgan auditorlik amallari natijalarining finna ishchanlik standartlariga muvofiqligiiii rasmiylashtirish:
•auditorlaming ekspertlar. mutaxassislar va konsultantlar bilan muzokaralari nusxasi.
Tekshirish xususida mijoz bilan audit o'tkazish va uning natijalari bo'yicha ma'lumot tayyorlash ishlari quyidagilanii o'z ichiga oladi: •audit o'tkazishga taklif qilingan xat;
•auditorlik tekshirish o'tkazish shartnomasi;
•auditorning mijoz oldidagi majburiyati;
•auditor mijoz bilan kelishgan auditorlik tekshirishi rejasi;
•mijoz va uning vakillaridan olingan xatlar;
•auditor o'z mijoziga yuborgan xatning nusxasi;
•auditorlik tekshirishida ekspertlar. mutaxassislar ishtirok etgan bo'lsa, ular xulosalarining nusxalari;
•raxbariyatga axborot:
•auditorlik firmasining (auditorning) hisoboti:
•buxgalteriya hujjatlaridagi va hisobotdagi xatolami auditorlik fiimasi (auditor) hisobotiga muvofiq tuzatish protokoli:
•auditorlik firmasining (auditorning) xulosasi.
Xulosa
Auditor hujjatlarida mutlaq maxfiy axborotlar saqlanadi. Bu hujjatlami saqlash tartibi. muddatlari. ulardan foydalanish, ishga doir cheklovlar auditorlik fiimasining turli shaxslari va toifalari uchun fiima ishchanlik standartida belgilab qo'yilish lozim.
Buxgalteriya balansidagi ko'rsatkichlar (masalan, «Asosiy vositalar moddasi») auditoming ish hujjatida oldiiidan asosiy daftar ma'lumotlari bo'yicha qiyosiy tarzda hisoblab chiqiladi. Agar buxgalteriya balansida aks ettiriladigan ko'rsatkichlar bir necha o'zaro bog'liq (sintetik) schyotlar bo'yicha saldo qiymatidan iborat bo'lsa, yoki analitik schyotlar bo'yicha bo'lsa. tegislili schyotlar (analitik schetlar) bo'yicha qoldiqlarni jamlashning to'g'riligi auditoming ish hujjatidagi yozuvlar va hisoblar bilan tasdiqlanadi.
Tekshirish jarayonida aniqlangan tafovutlar to'g'risidagi nia'lumotlar auditoming 1X1 «Buxgalteriya balansi ko'rsatkiclilari va asosiy kitob registrlari muvofiqligini tekshirish natijasidan aniqlangan tafovutlar to'g'risidagi nia'lumotlar)) shaklidagi hisobot hujjatida uniumlashtiriladi va auditorlik tekshirishining tegislili bo'limiga kiritiladi.
Auditor moliyaviy hisobot auditini o'tkazishda dastlabki hujjatlardagi ma'lumotlar bo'yicha aniqlangan tafovutlaming tasnifi biz taklif etayotgan auditoming islichi hujjatilXMl shaklida rasmiylashtiriladi.
Dastlabki hujjatlar ma’lumotlari hisob registrlaridagi nia'lumotlar bilan taqqoslanib. tafovutlari aniqlanadi. Auditoming ishchi hujjatilXMl shaklda keltirilgan tafovutlar siunmalari auditoming ishchi hujjati IXN22 shaklda unumlashtiriladi. Bu shaklga muvofiq yo'l qo'yilgan xatokamchiliklar summalariga tuzatish provodkalari tavsiya tarzida beriladi. Taklif qilingan auditoming ishchi hujjatlari (IXN°1 va IXN92) shakllari aniqlangan tafovutlar to'g'risida tezkor. aniq ma'liunotlar olishga inikon beradi. shuningdek auditoming ish sifatini oshiradi. Boshqa liisobotlardagi ko'rsatkichlaming (buxgalteriya balansi bundan mustasno) muvofiqligini tekshirish natijalari auditoming X2 shaklidagi ishchi hujjatida umumlashtiriladi.