Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

14 – bob Iqtisodiy sohalarda zamonaviy axborot texnologiyalari 
va tizimlaridan foydalanish 
14.1. Statistika sohasida avtomatlashtirilgan axborot tizimlari va 
texnologiyalari 
Davlat statistikasi
– mamlakat iqtisodiyotini boshqarish tizimidagi eng muhim 
bug’inlardan biri. U jamiyat hayotidagi ommaviy xodisalarni o’rganish, ularning 
murakkab o’zaro aloqalari va hamkorliklarini aniqlash, hamda iqtisodiyotni faoliyat 
yuritish va rivojlanishga ilmiy asoslangan holda baho berishga qaratilgan. 
Davlat statistikasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

iqtisodiyotning barcha sohalari va ularga tegishli korxonalarning faoliyati 
haqidagi statistik axborotlarni yig’ish, ishlab chiqish va turli foydalanuvchilarga 
taqdim etish; 

hozirgi zamonaviy bosqichda jamiyat extiyojlari hamda xalqaro andozalarga 
mos keluvchi ilmiy asoslangan statistik uslubiyatini ishlab chiqish; 

barcha rasmiy statistik axborotlar to’liqligi va ilmiy asoslanganligini 
kafolatlash; 

iqtisodiyotni boshqarish idoralarining statistik faoliyatini muvofiqlashtirish va 
ular tomonidan sohaviy statistik kuzatishlarini o’tkazishni ta’minlash; 

barcha 
foydalanuvchilarga 
mamlakatning 
ijtimoiy-iqtisodiy 
holati, 
iqtisodiyotning sohalari va sektorlari haqidagi rasmiy ma’ruzalarni tarqatish yo’li 
bilan ochiq statistik axborotlarga teng kirishni taqdim etish va boshqalar[18,34]. 
Davlat statistikasi mamlakatda statistik axborot tizimini yaratish uchun baza 
bo’lib xizmat qiladi. Davlat statistika idoralari o’z faoliyatini O’zbekistonda hisob va 
statistika tizimida iqtisodiyotni rivojlantirishning davlat tomonidan boshqarishning 
muhim tayanchi ekanligiga rioya qilgan holda amalga oshiradi. Boshqaruv ob’ektlari 
deganda tizimning me’yoriy faoliyat yuritishi uchun muntazam nazorat qilish va 
tartibga solishni talab qiladigan element tushuniladi. Iqtisodiyotning sohalari, 
ularning korxonalari va tashkilotlari boshqaruv ob’ektlari bo’ladi (14.1-rasm). 
Davlat statistika idoralari, davlat boshqaruvi idoralari iqtisodiyot sohalarining 
faoliyati haqida xabardor qilib, vazifalar ko’rinishidagi boshqaruvchi axborot qabul 
qilingani va boshqaruv ob’ektlarining haqiqiy holatidan kelib chiqqan holda qayd 
etilgan, muljallangan xarakatlarida aks ettiriluvchi muhim signal vazifalarini bajaradi. 
Statistik axborot tizimi murakkab tizimlarning oldiga qo’yilgan quyidagi 
barcha talablariga javob beradi: 
- umumiy maqsadga erishish uchun tizim elementlarining muvofiq o’zaro 
hamkorligi nuqtai nazaridan birligi; 
- katta o’lchamlilik; 
- holatning murakkabligi va boshqalar. 
O’zbekiston Respublikasi statistika qo’mitasi qoshidagi davlat statistika idoralari 
o’z ishini umumiy tamoyillar, davlat statistikasining yagona uslubiyati va ularni 
tashkil qilinishi asosida bajariladi. Ularning