Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Frequency - Oraliq (chastota) 
(U) Undated 
- 
Davrsiz ma’lumotlar 
(A) Annual 
- 
Yillik ma’lumotlar 
(Q) Quarterly 
- 
Kvartal ma’lumotlar 
(M) Monthly 
- 
Oylik ma’lumotlar 
F1 Break (F3-F6 menus) F1 
- 
Buyruqdan chiqib ketish 
Menyudagi birorta qatorni tanlaganingizdan keyin ekranda Starting date? 
savoliga javob berishingiz kerak. Bunga esa javob RANGE intervalidagi 
boshlang’ich sana bo’lishi kerak.
Ending date? 
Bunga RANGE intervalning oxirgi sanasi javob bo’lishi kerak. Masalan: 2000 
yil 1-kvartalidan 2005 yil 4-kvartaligacha bo’lgan ma’lumotlarni o’z ichiga olgan 
ishchi faylni yaratish uchun quyidagi komandani berish kerak: 
>GREATE (G) 2000.1 2005.4 
LOAD - ishchi faylni diskdan operativ xotiraga yuklash komandasi.Agar yangi 
ishchi fayl yaratayotgan bo’lsangiz, xotirada avvaldan ishchi fayl mavjud bo’sa 
(avval yaratilgan yoki diskdan yuklatilgan bo’lsa), u paytda sistema mavjud bo’lgan 
avvalgi ishchi faylni yo’q qilishni ma’qullashingizni so’raydi. 
Abandon current work file? (Y/N) 
Agar 
«Y» 
deb 
javob 
bersangiz, 
mavjud 
avvalgi 
faylda 
qolgan 
o’zgartirishlaringiz va natijalaringiz SAVE komandasi bilan saqlab qo’yilgan bo’lsa, 
xotiradan o’chirilib ketadi. «N» deb javob bersangiz yangi ishchi fayl bilan ishlashni 
davom ettirasiz. Undan keyin esa quyidagi savolga javob berasiz: 
File name? Faylning nomi? 
Bu savolga ishchi faylnipng nomini yozish kerak. Masalan: UZ nomli ishchi 
faylni yuklash uchun 
>LOAD UZ 
degan komandani berish kerak. 
SAVE - ishchi faylni diskda saqlash komandasi (ishchi faylni vinchesterga 
yozishda ishlatiladi). 

---

139 
Bu komanda berilgandan keyin ekranda Filt name? Savoliga ishchi faylning 
nomini berish kerak. Agar xuddi shu nom bilan ataluvchi fayl diskda mavjud bo’lsa, 
ekranda quyidagi savol paydo bo’ladi: 
File already exists. Overwrite? (Y/N) 
Agar «Y» deb javob berilsa, fayl qayta yoziladi (eskisi esa yo’q qilinadi). 
«N»degan javobda esa fayl saqlanmaydi. Masalan: mavjud hozirgi ishchi faylni 
diskka UZ nomi bilan saqlash uchun quyidagi komanda beriladi: 
> SAVE UZ 
EXPAND (KENGAYTIRISH) - Ishchi faylning chegaralarini kengaytirish 
komandasi. 
Bu komanda maksimal intervalni (RANGE) kengaytirish (bu komanda bilan 
vaqtli qator chegaralarini toraytirish mumkin emas) uchun ishlatiladi. Bu komandada 
vujudga keladigan savollar va javoblar CREATE komandasiga o’xshaydi. Masalan: 
ishchi faylda yangi 2005.1 va 2009.4 chegaralarini yaratish uchun quyidagi komanda 
beriladi: 
> EXPAND 2005.1 2009.4 
SORT - tartiblash komandasi. 
Bu komanda vaqtli qatordagi kuzatishlarni ketma-ket turishini, ularning 
qiymatiga qarab o’zgartirish uchun ishlatiladi. Ishchi fayldagi vaqtli qatorlarning 
(kuzatishlarning tartibiga qarab) barchasi vaqtli qatorlar qiymatlarining tartibiga 
qarab tartiblanadi.