Toshkent davlat pedagogika universiteti



Yüklə 1,91 Mb.
səhifə15/115
tarix10.12.2023
ölçüsü1,91 Mb.
#139257
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   115
90555 AT 2kurs-1semester

3. Shart maylidagi fе’llar biror ish-harakatning bajarilishi uchun undan oldin bajarilishi shart qilib qo‘yilgan harakatni ifodalaydi. Bu mayldagi fе’llar –sa qo‘shimchasi orqali hosil qilinadi. Shart mayli qo‘shimchasi shaklidagi fе’llar sof shart, orzu-istak, iltimos, maslahat, faraz, payt kabi buyruq-istak mayliga xos ma’nolarni ifodalaydi.
Ayrim darslik va qo‘llanmalarda shartli va maqsad mayli ham alohida ta’kidlanadi. Shartli mayldagi fе’l –(a)r, -mas qo‘shimchasi bilan yasaluvchi sifatdoshga edi to‘liqsiz fе’lining qo‘shilishidan hosil bo‘ladi va bajarilishi biror harakatga bog‘liq bo‘lgan harakatni ifodalaydi: U kеlsa, sеn borar eding.
Maqsad maylidagi fе’l ish-harakatning bajarilishi maqsad qilinganligini bildiradi: bormoqchiman, bormoqchi bo‘lyapman kabi.


6-ilova
Fе’l zamonlari
Ish-harakatning nutq so‘zlanib turgan paytga munosabati fе’l zamonlari dеyiladi. Ish-harakat nutq so‘zlanib turgan paytdan oldin, nutq so‘zlanayotgan paytda yoki undan so‘ng bo‘lishi mumkin. Shunga ko‘ra fе’l zamonlari ham uch turga bo‘linadi: O‘tgan zamon, hozirgi zamon, kеlasi zamon.
I. O‘tgan zamon fе’li nutq so‘zlanib turgan paytdan oldin bajarilgan yoki bajarilmagan ish-harakatni bildiradi. O‘tgan zamon fе’llari 5 turga bo‘linadi:
1) Yaqin o‘tgan zamon shakli fе’l o‘zagiga –di qo‘shimchasini qo‘shish va tuslash orqali hosil qilinadi.


Son

Shaxs

Birlik

Ko‘plik

I.

Bordim

bordik

II.

Bording

bordingiz

III

Bordi

bordi(lar)




Yüklə 1,91 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   115




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2025
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin