Тошкент кимё – технология институти

Ximiyaviy payvandlash 
Ximiyaviy payvandlash - ulanadigan yuzalarning makromolekulalararo 
ximiyaviy boqlaniShni taShkil etiSh natijasida amalga oShiriladi. Bu usul 
termoplast 
va 
reaktoplastlardan 
tayyorlangan 
detallarni 
payvandlaShda 
qo`llaniladi.
Termoplastlarni bu usul bilan payvandlaShda qo`Shimcha materiallar yoki 
ularsiz ham bajariSh mumkin. PayvandlaSh jarayoni chok hosil bo`ladigan 
xududga (zonaga) issiqlik beriSh orqali tezlaShtiriladi.
Orientirlangan 
PETF 
plyonkalar 
quyidagicha 
payvandlanadi: 
payvandlanadigan yuzaga atseton yoki benzindagi dikarbon kislotasi angidridi 
izomerining aralaShmasi surtiladi, so`ng plyonka taxlanib bosim ostida 180-2000S 
da qizdiriladi va 1-3 sekund uShlab turiladi. Bu vaqtda payvandlanadigan yuzada 
ximiyaviy boqlaniSh reaktsiyasi ruy beradi. SHunga o`xShaSh termoplastlarni 
ximiyaviy payvandlaShham misol bo`ladi va bunga misollar ko`p.
Reaktoplastlarning 
ximiyaviy 
payvandlaniShi 
uning 
tarkibida 
detal 
payvandlangandan so`ng qoladigan funktsional (ximiyaviy) guruhlar miqdori bilan 
belgilanadi. Bu guruhlar etarli bo`lgan taqdirda detallar yuzasi murakkab 
ximiyaviy boqlanishlarhosilqilib, detallar musnahkamligini ta`minlaydi. Yuzani 
TVCH va boshqa usullar bilan 150-2000S gacha qizdiriladi; qizdiriSh vaqti 
minutgacha. qo`shimcha materiallarning bu erda keragi yo`q, chunki fenol-

---

84 
formal'degidning o`zi boqlovchidir Agar yuzalarda funktsional guruhlar etarli 
bo`lmasa, qo`Shimcha materiallardan foydalaniladi. Bunda detallar yuzasiga Shu 
tipdagi smola purkaladi va payvandlaSh yuqorida keltirilgan sxema bo`yicha 
amalga oShiriladi. Bu usul bilan qotirilgan poliefir, epoksid va boshqa polimerlar 
payvandlanadi.