Тошкент кимё – технология институти

EKSPLUATATSIYA QILISH VA TURLI USULLAR BILAN QAYTA ISHLASHDA POLIMERLARNING FIZIKAVIY 
HOLATLARI 
Fizik holat 
Qattiq 
Yuqori elastik 
Qovushqoq oquvchan 
Mexanik, friksion, 
dielektrikvabоshqaeksplua
tasion xossalar
Yuqori elastiklikxossalari 
bilan tavsiflanuvchi yuqori 
elastic deformasiyani 
oshirishga moyillik 
Qovushqoqlik xossalarini 
tavsiflanuvchi plastic 
deformasiyani oshirishga 
moyillik
Xossalari
Qayta ishlashga imkon beradi 
Buyumlarning ishga 
yaroqliligini ta’minlaydi
Vakuumli va pnevmatik 
shakllantirish issiq shtamplash
Bosim osnida quyish 
ekstruziyalash 

---

10 
POLIMERLARNI QAYTA ISHLASH USULLARINING 
SINFLANISHI 
 
I guruh 
II guruh 
III guruh 
Faqat fizikaviy o`zgarishlar 
sodir bo`ladigan usullar 
Faqat kimyoviy o`zgarishlar 
sodir bo`ladigan usullar 
Ikkala tur o`zgarishlari sodir 
bo`ladigan usullar 
Bosim ostida quyish 
Monomer va oligomerlarni 
qotirish 
Termoreaktiv smolalarni 
to`qridan-to`qri va quyish 
usuli bilan presslash 
Puflash 
Pastizollarni quyish 

---

11 
HAR XIL USULLAR BILAN SHAKLLANTIRISHDA 
TERMOPLASTLARNING FIZIKAVIY HOLATLARI 
Holati 
Usul 
Qovushoq-oquvchan 
Bosim ostida quyish, ekstruziyalash, 
presslash 
Yuqori elastiklik 
Vakkumli shakllantirish, pnevmatik 
shakllantirish, issiq holatda shtamplash 
Qattiq (kristall va shishasimon) 
Shtamplash, prokatka qilish (majburiy 
yuqori elastiklik xossasiga asoslangan) 
Eritmalar va dispersiyalar 
Sepish usuli bilan plyonka olish, qolipni 
botirib buyumni shakllantirish, plastizollarni 
rotatsion shakllantirish 

---

---

13 
Termoreaktiv 
materiallar 
qayta 
ishlash 
metodlari 
hamshunga 
o`xshashsinflangan. 
Bunda 
buyumlarni 
pressmateriallardan 
yoki 
ayrim 

---

14 
komponentlardan (suyuq polimerlar, to`ldiruvchilar, armirlovchi materialar) 
tayyorlash mumkin. 
VII guruhning barcha metodlari bilan buyum shakllash (kompozitsiyaga 
zarur 
konfiguratsiya 
berish) 
qovushqoq 
- 
oquvchan 
holatda 
bo`lgan 
pressmaterialning siljib oqish qisobiga amalga oshadi, So`ngra boqlovchi qotirilib 
suyuqlanmaydigan va erimaydigan qolatga o`tadi. Bu jarayonlar umumiy fizik-
kimyoviy qonuniyatlarini o`z ichiga olgani uchun (non'yuton suyuqlikning 
qovushqoq oqiShi va boqlovchining qotiShi kimyoviy reaktsiyasi) bir guruhga 
birlaShtirilgan. Suyuq boqlovchilar Shimdirilgan va so`ngra qotiriladigan 
armirlangan materiallarga ma`lum konfiguratsiya berib olinadigan metodlar VIII 
guruhga birlashtirilgan. Bu metodlar qovak qatlamdan oqib o`tgan qovushqoq 
boqlovchining kimyoviy qotishi reaktsiyasiga asoslangan. 
Ko`piradigan termoreaktiv kompozitsiyalardan buyumlar tayyorlash uchun 
qo`llanilgan qayta ishlash metodlari IX guruhga kiritilgan. Bu metodlarning o`ziga 
xosli shundaki, qovak hosil bo`lishi va qotish kimyoviy reaktsiyasi bir vaqtda 
bo`lib o`tadi. 
Plastmassalarni 
buyumlarga 
va 
yarim 
maqsulotlarga 
(polifabrikat) 
aylantirishda quyidagilarga ahamiyat berish kerak: 
1. 
Plastmassa yoki kompozitsion materiallarni espluatatsiya sharoitiga boqliq 
xususiyatlar bilan tayyorlash (ta`minlash). 
2. 
Ularning holati, shaklni oson qabul qiladigan qolatga o`tkazish; 
3. 
Plastmassalarga buyum yoki yarim maqsulot shaklini berish usullari va 
tegiShli rejimlar; 
4. 
Buyum yoki yarimmaqsulotga tugallangan shakl berish.