Tıp ve insan bilimlerinin birlikteliğinin örneklenmesi
Scheler tarihte ortaya çıkan insanlıkla ilgili ide’leri beş farklı ana madde üzerinde toplamıştır:
Scheler tarihte ortaya çıkan insanlıkla ilgili ide’leri beş farklı ana madde üzerinde toplamıştır:
Yahudi ve Hıristiyan geleneği: İnsan doğuştan günahkar
Homo sapiens: İnsan bir akıl varlığıdır.
Homo faber: İçgüdü varlığı
Tarih içerisindeki soysuzlaşması: Evrimleşme sürecini tamamlayamayan insanın bu eksikliğini giderebilmek üzere varolmak için üretmek zorunda olduğu aletleri kullanma gereksinimi
Utanç verici
Homo economicus
Homo economicus
İslamiyette: İnsan en güzel biçimde yaratılandır
Doğan, gelişen, yaşayan canlı bir organizma ve kültürel bir varlık
Sağlığına dikkat etmeyen insan, araçlarına dikkat etmeyen bir makinist gibidir.(İspanyol Atasözü)
Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi, Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi(Kanuni Sultan Süleyman)
Bedensel, zihinsel ve toplumsal olarak tam bir iyilik hali(WHO 1948)
Sağlık Bilimleri Dalı
Sağlık Bilimleri Dalı
Tıp Eğitimi Dünya Federasyonuna Göre Tıp Eğitimi:
Tıp Eğitimi Dünya Federasyonuna Göre Tıp Eğitimi:
Tüm insanların sağlıklı yaşamalarını sağlamak için hekim yetiştirmek
Öğrenciler, tıp mesleğini insanlık ideallerinden ziyade hekimliğin vaat ettiği toplumsal statü ve iyi kazanç beklentisiyle seçmektedir. Tıp eğitimi sağlık alanının metalaşmasıyla ortaya çıkan sorunlara karşı koymak, insancıl hekimler yetiştirmek zorundadır.
İlk insanın duyduğu bir acıya tepki olarak vahşi ormanlarda yankılanan çığlığı aynı zamanda bir hekime yollanan ilk çağrıyı da oluşturur.
İlk insanın duyduğu bir acıya tepki olarak vahşi ormanlarda yankılanan çığlığı aynı zamanda bir hekime yollanan ilk çağrıyı da oluşturur.
İyi bir hekim:Kapsamlı ve uygun bir bilgiyi edinmiş, hümanist, mesleğine tutkun, seçtiği kariyerde başarılı, yaşam boyu öğrenmeye istekli ve yetkin bir hekim.
Öte yandan hekimlik fiziksel ve ruhsal olarak aşırı baskı altında kalınabilen bir meslektir. Pek çok hekim yaşamı zenginleştirmenin yegane yolu olan sanattan, sanatın zevk alma araçlarından habersiz olarak yaşamaktadır. Ayrıca hekimler ağır öğrenme yüküyle, mesleki olmayan okumaların zevkine varamamaktadırlar.
Öte yandan hekimlik fiziksel ve ruhsal olarak aşırı baskı altında kalınabilen bir meslektir. Pek çok hekim yaşamı zenginleştirmenin yegane yolu olan sanattan, sanatın zevk alma araçlarından habersiz olarak yaşamaktadır. Ayrıca hekimler ağır öğrenme yüküyle, mesleki olmayan okumaların zevkine varamamaktadırlar.
Tedavinin bittiği noktada insani yardım iletişim anlayış başlamaktadır. Tıp eğitimi müfredatı maalesef bu becerileri içermez. Hekimler haftada 60-80 saat durmaksızın çalışırlar ama, bu temponun içinde maalesef oturup hastayı dinlemeye, onunla insani ilişki kurmaya zaman bulamazlar.
Tedavinin bittiği noktada insani yardım iletişim anlayış başlamaktadır. Tıp eğitimi müfredatı maalesef bu becerileri içermez. Hekimler haftada 60-80 saat durmaksızın çalışırlar ama, bu temponun içinde maalesef oturup hastayı dinlemeye, onunla insani ilişki kurmaya zaman bulamazlar.
Hastanın da rolü değişmektedir ama değişmeyen hastanın cesarete, umuda, güvene ve bir hekimin şefkatine olan gereksinimidir. Bu yüzden tıp eğitimi ve uygulamaları bilim kadar hümanizmayı ve insani iletişimi de içermek zorundadır.
Beşeri bilimleri(edebiyat, felsefe, etik, tarih,inanışlar), sosyal bilimleri(antropoloji, sosyoloji, psikoloji, kültürel çalışmalar) ve sanatı(edebiyat, tiyatro, müzik, görsel sanatlar,…) ve bunların tıp eğitimi ve tıp pratiğine yansıtılmasını içeren bilimsel disiplinler arası bir alandır.
Beşeri bilimleri(edebiyat, felsefe, etik, tarih,inanışlar), sosyal bilimleri(antropoloji, sosyoloji, psikoloji, kültürel çalışmalar) ve sanatı(edebiyat, tiyatro, müzik, görsel sanatlar,…) ve bunların tıp eğitimi ve tıp pratiğine yansıtılmasını içeren bilimsel disiplinler arası bir alandır.
Beşeri bilimler ve sanat, insan durumunu, acılarını, ve karakter gelişimlerini başarıyla aktararak bugünkü tıbbi pratiklere kavuşmamızı sağlayan yolları açtı.
Beşeri bilimler ve sanat, insan durumunu, acılarını, ve karakter gelişimlerini başarıyla aktararak bugünkü tıbbi pratiklere kavuşmamızı sağlayan yolları açtı.
Edebiyat ve sanat sayesinde gözlemleme, analiz etme ve empati yeteneklerimiz güçlenmiş bu sayede yerinde ve gerekli tedavi becerilerine ulaşmamız kolaylaşmıştır.
Sosyal bilimler, tıbbi pratikler edinmemize; sosyal ve kültürel kaynaklarının ışığında, kültürel etkileşim ve bireysel hastalık tecrübeleriyle yol gösterici oldu.
Tıpta insan bilimleri, sosyal ve beşeri bilimlerdeki bakış açılarıyla anlayışları sorgulayarak tıbbın insani boyutunu ortaya çıkaran disiplindir.
Tıpta insan bilimleri, sosyal ve beşeri bilimlerdeki bakış açılarıyla anlayışları sorgulayarak tıbbın insani boyutunu ortaya çıkaran disiplindir.
Sosyal ve beşeri değerler insanın sağlıktan beklentisinin şekillenmesinde ve sağlık anlayışında anahtar bir rol oynamaktadır.
vay seni cerrahpaşa, içmem suyundan içmem bir dahaki seneye yolcu da gelip geçmem yaş akar gözüm sızlar,ne kalır gerisine herkesin bir derdi var durur içerisinde inandık doktorlara öyle böyle dediler güvendik doktorlara öyle böyle dediler ayrılık defterini elimize verdiler ölümün defterini elimize verdiler doktorlar da bilir mi ciğerin acısını doktorlar da ne bilir ciğerin acısını, cerrahpaşaya koydum canımın yarısını yaş akar gözüm sızlar ne kalır gerisine herkesin bir derdi var durur içerisinde
vay seni cerrahpaşa, içmem suyundan içmem bir dahaki seneye yolcu da gelip geçmem yaş akar gözüm sızlar,ne kalır gerisine herkesin bir derdi var durur içerisinde inandık doktorlara öyle böyle dediler güvendik doktorlara öyle böyle dediler ayrılık defterini elimize verdiler ölümün defterini elimize verdiler doktorlar da bilir mi ciğerin acısını doktorlar da ne bilir ciğerin acısını, cerrahpaşaya koydum canımın yarısını yaş akar gözüm sızlar ne kalır gerisine herkesin bir derdi var durur içerisinde
Son yıllarda tıpta insan bilimlerine artan gereksinimin nedeni artık hastaların birer birey olarak değil kişiliksiz olgular ve hastalıklar olarak görülmeye başlamasıdır.
Son yıllarda tıpta insan bilimlerine artan gereksinimin nedeni artık hastaların birer birey olarak değil kişiliksiz olgular ve hastalıklar olarak görülmeye başlamasıdır.
Tıpta insan bilimleri, hekimlerin deneyimlerini ve algılamalarını daha net ve eleştirel açıklayabilmelerini sağlamaktadır.
Tıp fakültelerinde bir bölüm olarak açılmasının ilk örneği 1967 yılında “Pennsylvania State University College of Medicine”da açılan “Department of Humanities”dir.
Tıp fakültelerinde bir bölüm olarak açılmasının ilk örneği 1967 yılında “Pennsylvania State University College of Medicine”da açılan “Department of Humanities”dir.
1969 yılında bu alandaki ilk kurum olan “Society for Health and Human Values (SHHV)” oluşturulmuştur.
1984 yılında yapılan bir araştırmada Amerikan tıp fakültelerinde dekanlığa bağlı ya da ayrı enstitüler şeklinde çok sayıda tıpta insan bilimleri programlarının olduğu belirtilmiştir. Ancak anabilim dalı şeklinde yapılanan tıp fakültesi sayısı sadece dörttür (Pennsylvania State University College of Medicine, Wright State University School of Medicine, Southern Illinois University School of Medicine, University of Nebraska School of Medicine).
1986 yılında ABD’de etik danışmanlığa odaklanan ilk uzmanlık grubu dernekleşmiştir [Society for Bioethics Consultation (SBC)]
1986 yılında ABD’de etik danışmanlığa odaklanan ilk uzmanlık grubu dernekleşmiştir [Society for Bioethics Consultation (SBC)]
1994 yılında ABD’de “American Association of Bioethics (AAB)” kurulmuştur.
1998 yılında ABD’de çalışmalarını yürüten üç kuruluş (SHHV, SBH ve AAB) birleşerek “American Societyfor Bioethics and Humanities (ASBH)” adını almıştır.Böylece tıpta insan bilimleri ilk kez bir dernekçatısı altında temsil edilmeye de başlamıştır.
1998 yılında İngiltere’de “Royal Free & University College Medical School”da “The Center for Medical Humanities” açılmıştır
1998 yılında İngiltere’de “Royal Free & University College Medical School”da “The Center for Medical Humanities” açılmıştır
2002 yılında İngiltere’de “Association of Medical Humanities (AMH)” kurulmuştur
2004 yılında ise Avustralya ve Yeni Zelanda’da bulunan 16 tıp fakültesininkatılımı ile “Australasian Association for Medical Humanities [AMH(ANZ)]” kurulmuştur
2000’li yıllardan başlayarak bu alana özel iki dergi (Medical Humanities,Journal of Medical Humanities)
2007 yılında tamamlanan bir araştırmada, dünyada
2007 yılında tamamlanan bir araştırmada, dünyada
tıpta insan bilimleri eğitimi veren 88 tıp okuluna ulaşılmıştır. ABD’de 63, İngiltere’de yedi, Kanada’da üç, Türkiye’de üç, Almanya’da iki ve Arjantin, Avustralya, Yeni Zelanda, Taiwan, İsviçre, İtalya, Hırvatistan, İsveç, Norveç, İsrail’de birer tıp fakültesinin programlarında bu eğitimler yer bulmaktadır.
Programların temel bileşenleri: felsefe (etik), tıp tarihi, edebiyat, anlatım, sanat ve müzik, din, alternatif ve tamamlayıcı tıp
Johns Hopkins Üniversitesi Hekim ve Toplum Proğramı:
Johns Hopkins Üniversitesi Hekim ve Toplum Proğramı:
1. yıl
Tıp tarihi: Hipokrat, John Hopkins’in tarihi, Alternatif Tıp,
Tıbbi Etik: Aydınlatılmış onam, Hasta mahremiyeti
Sağlık ekonomisi
Kültür ve tıp
Sivil toplum etkinlikleri
2.yıl
Bir bilim ve sanat olarak tıp
Sağlık politikaları
Hastanın sosyal öyküsü
Hastalık: tarihsel persfektifi
İş ve işçi sağlığı
Yaşamın sonundaki etik ve sosyal konular
Tıbbi karar verme
Johns Hopkins Üniversitesi Hekim ve Toplum Proğramı:
Johns Hopkins Üniversitesi Hekim ve Toplum Proğramı:
3-4. yıl
Hukuk ve tıp
Etik
Hasta hekim iletişimi
Hekimlik mesleği: Doktorlar hastalanınca, çıkar çatışmaları ve ilaç endüstrisi, araştırmanın sınırları, tıbbın sınırları
Türkiye’de tıp fakültelerinin eğitim programlarına bakıldığında yapılandırılmış bir tıpta insan bilimleri eğitiminin Hacettepe, Gazi ve Marmara üniversitelerinde uygulandığı, bu alana giren bazı başlıklarla ilgili diğer bazı üniversitelerde küçük uygulamalar yapıldığı görülmektedir.
Türkiye’de tıp fakültelerinin eğitim programlarına bakıldığında yapılandırılmış bir tıpta insan bilimleri eğitiminin Hacettepe, Gazi ve Marmara üniversitelerinde uygulandığı, bu alana giren bazı başlıklarla ilgili diğer bazı üniversitelerde küçük uygulamalar yapıldığı görülmektedir.
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinde 2004 yılında başlatılan “İyi Hekimlik Uygulamaları”programı
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinde 2004 yılında başlatılan “İyi Hekimlik Uygulamaları”programı
ilk üç yılda “Tıp ve Sanat”, “Tıp ve Tarih” ve “Tıp ve İnsan” başlıklarında küçük grup etkinlikleri
Gruplara tıp fakültesi öğretim üyeleri eşlik etmektedir.
Program boyunca öğrencilerkendi seçtikleri alanlarda projeler yapmakta, yıl sonunda bu projelerini Tıpta İnsan Bilimleri Kongresinde sözlü sunum ya da poster olarak sunmaktadır
Tıp pratiğinde bir uygulama: Ameliyathanede Müzik
Tıp pratiğinde bir uygulama: Ameliyathanede Müzik
Tıp eğitimi içinde tıpta insan bilimleri programlarının
Tıp eğitimi içinde tıpta insan bilimleri programlarının
da yer almasının önemi ortadadır.
Tıpta insan bilimleri
Türkiye’deki tıp fakültesi yöneticileri, öğretim
üyeleri ve öğrencilerinin gözünde de eğitime eklenen
ve öğrencilerin gelişimi için gerekli ek uygulamalar
