Trakya Üniversitesi Keşan Yusuf Çapraz Uygulamalı Bilimler Y. O. Bilgisayar Teknolojileri Bölümü genel iŞletme ders Takvimi

Çevre unsurları, çıkar gruplarıdır.

3.1-İÇ ÇEVRE UNSURLARI;

A- Sermaye Sahipleri , İşletmenin öz varlığını sağlayan kişilerdir. Beklentileri kar elde etmektir.

B- Yöneticiler,

C- Çalışanlar, Yönetici ve çalışanlar fiziksel ve düşünsel çaba sarf ederler. İyi çalışma koşulları, ücret ve ödüllendirme beklerler.

3.2-DIŞ ÇEVRE UNSURLARI

A- Devletin Uygulamaları ve Yasalar, Devlet ile birey arasındaki ilişkileri düzenleyen anayasa, iş hukuku, idare hukuku, ticaret hukuku, borçlar hukuku, icra-iflas hukuku sorumluluklarla ilgili şu kuralları içerir. Çalışanların hakları, vergi vermek, iş güvenliği gibi.

B- Tüketiciler, İşletmeler öncelikle hedef kitle olan tüketicilerin beklentilerine cevap vermek zorundadırlar. Pazarda pay edinmenin yolu kaliteli ve uygun fiyatlı mal sunumudur.

C- Toplumsal Çevre, Toplumun kültürel, demografik özellikleri, yaşam biçimi, yeme-içme alışkanlıkları gibi

D- Rakipler, Aynı faaliyet dalında aynı hedef kitleye ürün sunan işletmelerdir. İşletmeler rakiplerinin ürün, fiyat, satış, insan kaynakları politikalarını öğrenmeye çalışmalıdır.

E- Tedarikçiler, İşletmelere üretim faaliyetleri için mal ve hizmetleri sağlarlar. Tedarikçilerle iyi ilişkilerde bulunmak faaliyetlerin aksamamasını sağlar.

F- Diğer İşletmeler, İşletmeye kredi veren bankalar, finans kuruluşlarıdır.

G- Fiziksel Çevre, Yeryüzündeki doğal kaynaklardır. Toprak, hava, su ve iklim

4.İŞLETME KURULUŞU

4.1. İşletmelerin kurulma nedenleri:

• 
  Bağımsız çalışma isteği
  
• 
  Miras yoluyla işletme sahipliği
  
• 
  Yeni bir buluş veya fikri pazara sunma arzusu
  
• 
  Başka fırsatların yokluğu
  
• 
  Toplumsal itibar sağlama
  
• 
  Kazanç sağlama ve ülke ekonomisine katkıda bulunma
  

4.2. Kesin yatırım kararı almadan önce yapılacaklar:

4.2.1. Pazar Araştırması

Hedeflenen pazar ile ilgili bilgilerin doğru elde edilmesini, tasnifini, analizini ve yorumunu içeren tarafsız çalışmadır. Bu araştırmanın verileri iki türdür : Birincil ve İkincil veriler.

Pazar araştırmasının sağladığı yararlar :

• 
  Tüketicilerin ürün ve hizmet düzeyinden beklentileri
  
• 
  Tüketici gelir düzeyi, yaş ve cinsiyete bağlı satın alma davranışları
  
• 
  Yatırım tutarı ve ürün birim maliyeti
  
• 
  Rakip va aracı kuruluşlar hakkında bilgi
  

4.2.2. Proji yatırım düşüncesinin oluşturulması

Yatırım konusundaki alternatifler gözden geçirilerek bunlardan en ekonomik olanla işletmecilik faaliyetlerine başlanır.

İşletme açısından yatırım, ileride gelir sağlamak amacıyla yapılan her türlü yatırım harcamasıdır.

4..3. Kuruluş aşamaları

1. 
   Fizibilite Raporu
   

1.Ekonomik Etüd

a. Pazar araştırması ve talep tahmini

b. İşletme büyüklüğünün ve kapasitesinin belirlenmesi

c. İşletmenin kuruluş yerinin seçimi

2. 
   Teknik Etüd
   
   1. 
      İşletmenin kurulacağı arazinin seçimi
      
   2. 
      Üretimde kullanılacak teknolojinin seçimi
      
   3. 
      Kullanılacak makinelerin etüdü ve seçimi
      
   4. 
      Hammadde ve yardımcı malzemelerin etüd ve seçimi
      
   5. 
      Kullanılacak enerji türünün seçimi
      
3. 
   Finansal Etüd
   
   1. 
      Yatırım tutarının hesaplanması
      
   2. 
      İşletmenin gelir ve gider tahminlerinin yapılması
      
   3. 
      Finansal kaynakların hesaplanması
      
   4. 
      İşletmenin karlılık durumuyla ilgili analizler
      
4. 
   Hukuki Etüd
   
   1. 
      İşletmenin hukuki yapısının seçimi
      
   2. 
      Kuruluş ve üretim için gerekli izinlerin alınması için gereken yasal koşulların belirlenmesi
      

2. 
   Yatırım Kararı
   
3. 
   Kesin Proje
   
4. 
   Yatırım
   
5. 
   Üretime Geçiş
   

4.4. Kuruluş Yeri seçimi

• Kuruluş yeri: işletmenin üzerinde kurulacağı, yaşamı boyunca çalışmalarını sürdüreceği yerdir.

• İşletme stratejisi saptanırken, firma ne tür bir mal veya hizmet sunacağını ve hangi pazarın içinde rekabet edeceğini belirlemiştir.

• Ürün ve süreç tasarımı kararlarından sonra sıra kuruluş yerinin seçimine gelir.

• Kuruluş yeri seçimi uzun dönemli, stratejik kararlardandır. Uzun dönemli bir yatırım kararı olduğundan değiştirilmesi güç ve maliyetlidir.

Ancak yine de dinamik bir karardır.

Kuruluş yeri kararı; girdileri temin etme, üretim ve dağıtım maliyetlerini etkiler, dolayısıyla verimliliği etkiler.

• Kuruluş yeri, görüldüğü gibi, sabit maliyetleri, ve de değişken maliyetleri etkiler. Aynı zamanda gelir üzerinde de etkisi vardır.

• Örneğin ürün ve üretim tipine göre veya hizmet verilen yere göre ulaştırma maliyetleri (hammaddenin gelmesi ve tamamlanmış ürünün dağıtımı) satış fiyatının %25 ini oluşturabilir. Ulaştırma bunlardan sadece biridir. Ücretler, vergiler, kiralar, hammadde maliyeti vs....

Kuruluş yeri kararının, kapasite ve taleptahmini ile birlikte verilmesi gerekir.

• Özellikle hizmet işletmelerinde kuruluş yeri, talebi belirler. Kapasite ise talebe göre belirlenir. Bu nedenle kararların bir arada alınması gerekir.

Kuruluş yeri kararı sadece yeni kurulacak işletmelerde değil, bir tesisi kapatıp yeni bir yerde açma, tesis genişletme,yeni ürün üretme, işletmeye yeni bir bölüm ekleme gibi kararlarda da söz konusudur.

• Normalde periyodik olarak yer seçimi kararı gözden geçirilmelidir.

Tesis yeri seçimi aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı oluşabilir:

• Yeni bir tesis kurulması

• Yeni bir alana veya binaya taşınılması,

• Yeni ürün tasarımları veya mevcut ürünlerdeki önemli tasarım ve yönetim değişiklikleri, teknolojik yenilemeler,

• Bazı ürün üretimlerinden vazgeçilmesi,

• Yeni makine alımları,

• Ergonomik koşullardaki olumsuzluklar,

• Çevre koruma etmenlerinden kaynaklanan zorlamalar,

• Malzeme taşımalarının maliyetlerde ki etkisi,

• Ürün ve üretim kalite spesifikasyonlarının sağlanabilmesi.

Endüstriyel kuruluş yeri seçimi analizinde maliyetleri:

1.Girdi sağlama maliyetleri: hammadde, işgücü, enerji, doğal

kaynaklar vs..

2.Ürünün üretilmesi maliyeti: dönüştürme

3.Tüketiciye ulaştırma maliyetleri olarak grupland giderlerine, işgücü ve hammaddenin yeterli karşılanamamasına, rekabetsel ve finansal kayıplara yol açar.

En iyi yer işletme tipine göre değişir :

Endüstri işletmeleri : maliyeti minimize edecek yeri, Hizmet işletmeleri : karı maksimize edecek yeri seçmeye çalışırlar.

• Endüstri işletmeleri maliyete odaklanarak

maliyetleri düşürecek bir yeri, hizmet işletmeleri

ise gelire odaklanarak, satılacak miktarı

artıracak yeri belirlemeye çalışırlar.

• Sonuçta yararları maksimize edecek yeri ararlar.

4.4.1. Kuruluş Yerinin Seçimini Etkileyen Faktörler

Kuruluş yerinin seçimini etkileyen faktörler hem çok karmaşıktır , hem de birbirleriyle yakından ilgilidir. Belli bir yerde yapılan üretim veya pazarlama faaliyetine üstünlük sağlayan(özellikle maliyet üstünlükleri sağlayan) her şey kuruluş yeri faktörü olarak nitelendirilebilir. Seçimi etkileyen faktörler dikkate alınırken hammadde tedariği ile ürün satışı lojistiği ve ulaştırma maliyetleri hesaplanmakta ve üretim maliyetlerinin düşürülmesi ve işletmenin rekabet üstünlüğünün artırılması ve karlılığının yükseltilmesi amaçlanmaktadır.

• İşletmelerin, üretim konusuna göre kuruluş yeri seçiminde bazı faktörlerin baskın rol oynadığı gözlenmektedir.

Maden işletmeleri:doğal kaynakların çıktığı yere bağlı iken,

tarım üretimi ile ilgili işletmeler:iklim ve coğrafyayı,

KOBİ'ler : pazarı,

Büyük kuruluşlar: yan sanayileri daha çok dikkate almaktadırlar.

Kuruluş yerinin seçimini etkileyen faktörleri 4 grupta toplayabiliriz :

• 1.Ekonomik Faktörler : Hammadde, enerji, işçilik,ulaştırma olanakları, arazi ve inşaat maliyetleri, pazara yakınlık, işgören sağlam kolaylıkları, altyapı ve hizmetlerin varlığı

• 2.Doğal Faktörler : İklim ve arazinin durumu, arazi yapısı, yüksekliği,ısı farklılıkları, yerin deprem kuşağında olup olmaması,nemlilik derecesi, hatta rüzgar durumu, karar vermede etkindir.

• 3.Sosyal Faktörler: Gürültü,hava kirliliği veya suya zarar vereceği gerekçesi ile toplumun direnişi, işletmenin yerinin seçimini etkileyebilir. Toplumun sağlığını, şehirlerin kuruluşunu ve gelişmelerini göz önüne tutmak gerekir

• 4.Psikolojik, Fizyolojik ve Politik faktörler : Girişimcinin, bir ülkenin belirli bir bölgesine duyduğu yakınlığın da kuruluş yerinin seçiminde rolü olabilir. Devlet, iktisadi ve sosyal yararlar sağlayacağı düşüncesiyle, işletmelerin belirli yerlerde kurulmasını öngörebilir veya işletmecilik bakımından kurulmaması gereken yerlerde işletmelerde kurulabilir.

Diğer bir gruplandırma ise kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörleri 10 ana grupta toplamıştır: (Endütriyel gelişim dergisi-1960)

• 
  • Pazar
  
• 
  • İşgücü
  
• 
  • Malzeme ve hizmetler
  
• 
  • Ulaşım
  
• 
  • Hükümet ve yasama gücü ile organları
  
• 
  • Finansman
  
• 
  • Su ve atıkların yok edilmesi
  
• 
  • Enerji ve yakıt
  
• 
  • Toplumun özellikleri
  
• 
  • Bireysel faktörler
  

Bu ana sınıflandırma kendi içinde daha alt faktörlere bölünmüş ve sonuçta 753 değerlendirme faktörü elde edilmiştir. Benzer bir biçimde “Factory” dergisi , 1961 yılında 36 ana faktör ve 317 alt faktörlü bir liste önermiştir.

4.4.2. Kuruluş yeri seçimini dört aşamada inceleyebiliriz:

1. Ülke Seçimi (globalleşme)

Her şeyden önce işletmenin hangi ülke sınırları dahilinde olacağı düşünülmelidir. Globalleşen dünya ve çokuluslu şirket kimliğinin yaygınlaşması da bu soruna eğilme derecesinin artmasına neden olmuştur. • İnternet, e-mail, faks, video, hızlı teslim ... Gibi yeni teknolojiler mesafenin önemini azaltmış, işletmelerin kuruluş yerlerini tüm dünya üzerinden seçebilme imkanı sağlamıştır. Bu nedenle kuruluş yeri seçilirken mesafe dışında faktörler kritik hale gelmiştir.

2. Coğrafi Bölge Seçimi

hammadde kaynaklarına yakınlık,

enerji ve yakıt kaynaklarındaki yoğunluk,

yan sanayi kuruluşları,

işgücü maliyeti,

pazara yakınlık, nakliye olanakları ve maliyetleri,

ulaşım olanakları,

faaliyetleri ve yaşantıyı etkileyecek iklim koşulları,

devlet teşvikleri ve kısıtlamaları gibi nicel ve nitel veriler birlikte değerlendirilir. Bu şekilde belirlenecek bir bölge içindeki tüm noktaların, bu bölge dışında kalan noktalar karşısında aynı üstünlüklere sahipoldukları kabul edilir.

“A.B.D. de 15 büyük firma arasında yapılan bir ankette; Yeni fabrikanızın kurulacağı bölgeyi saptarken hangi faktörlere ağırlık verirsiniz? sualine verilen cevapları 3 grupta toplamakmümkün olmuştur:

15 firmanın 14 ü mamulün pazar koşullarına birinci sırayı vermiştir.

Pazar koşullarını etkileyen iki neden ortaya çıkmıştır:

• 
  – Mamule olan talebin önemli oranda artması.
  
• 
  – Nüfus kayması dolayısı ile pazar dağılımının değişmesi.
  

15 firmanın 7 si maliyetleri düşürme zorunluluğuna ikinci faktör olarak yer vermiştir. Bunların 5 i mevcut tesislerin eskimesi yüzünden maliyetlerin arttığını ve yeni fabrikanın zorunlu olduğunu belirtmiştir. Aslında 13 firmanın ikinci sıraya koyduğu faktörün, dolaylı veya dolaysız olarak maliyetleri ilgilendirdiği anlaşılmıştır.

Önem sırasında üçüncülüğü alan faktör işçiliktir. Sadece 4 firma bölge seçiminde bu faktöre de ağırlık verdiklerini belirtmiştir. • Benzer bir araştırmanın ülkemizde yapılması halinde, yukarıdaki sıralamadan farklı bir durumla karşılaşılması mümkündür. Hatta aynı ülkede faktörlerin önem sıralamasının zamanla, çeşitli gelişmelerin etkisi altında sık sık yer değiştirmesi doğal sayılmalıdır.

3. Konum Yeri seçimi

Son aşama.Arsa seçimindeki faktörler ve aralarındaki ilişkiler açısından bölge seçimine göre daha karmaşık bir karardır. Bu seçimi yaparken arazi alanı ve arazinin direnci, topoğrafik yapısı, imar durumu gibi faktörler ve diğer işletmelerle bütünleşme olanağı, yan sanayinin durumu da incelenmelidir. Bu veriler değerlendirilerek işletmenin üzerine kurulacağı arsaya karar verilir.• Bölge seçiminde yapılan bir hatanın konum yeri seçimiyle düzeltilmesi mümkün değildir. Aslında bölge seçimi ekonomik bir sorun olup makro analiz gerektirir. Konum yeri seçimi bir mühendislik sorunu olup mikro/teknik analiz ile çözülür.

4.4.3. Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri

• 
  1. Karşılaştırmalı Yöntemler
  
• 
  – Maliyetlerin karşılaştırılması
  
• 
  – Karların ve Karlılıkların karşılaştırılması
  
• 
  2. Faktör karşılaştırma ve değerlendirme (puanlama yöntemi)
  
• 
  3. Sevkiyat-uzaklık modeli
  

• 
  4. Ağırlık merkezi yöntemi
  
• 
  5. Başabaş analizi
  
• 
  6. Doğrusal Programlama Modeli (ulaştırma modeli)
  

1. 
   Karşılaştırmalı Yöntemler
   – Maliyetlerin karşılaştırılması : Birim maliyetlerin hesaplanmasında, maliyet muhasebesinde kullanılan tahmini ve standart maliyet hesaplama usullerinden yararlanılır. Bu da maliyet karşılaştırmaya dayandığından, başka firmaları gerektirir Bu yolun en büyük güçlüğü, geçerli bir hesaplama yapabilmek için, aday kuruluş yerlerinde aynı mamulü üreten bir işletmenin varlığına ihtiyaç duyulmasıdır. Çünkü, maliyetlerin önceden somut biçimde tahmini son derece güçtür .
   

- Karları ve Karşılıkları karşılaştırma Yöntemi : en önemli sakınca : maliyet ve özellikle satış gelirlerinin isabetli şekilde tahmin etmenin zorluğu. Özellikle, istikrarsız dönemlerde karlılığa aday yerlere göre belirlemek, hemen hemen olanaksız hale gelir.

2. 
   Faktör Karşılaştırma veya Puanlama Yöntemi : pek çok değişkeni aynı anda analize tabi tutarak, yalnız kuruluş yeri seçiminde değil pek çok işletme faaliyetinde karar aracı olarak kullanılmaktadır İlk olarak kuruluş yerini etkileyen faktörler bir liste halinde tespit edilir. Daha sonra, faktörlerin çeşitli yoğunluk dereceleri için bir sıralama yapılır. Ağırlıklar verilir. Her aday yerin her faktör için aldığı puanlar belirlenir. Sonraki aşamada, alınan puanlar, faktör ağırlıkları ile çarpılarak ağırlıklı puanlar bulunur. Tüm puanlar toplanarak her aday yerin aldığı toplam puanlar hesaplanır. En yüksek puanı alan yer tercih edilir. • Yönetimin derecelemesinde ve puanlamasında sübjektifliğin fazla oluşu, sakıncalı olarak kabul edilmektedir. Yararlı tarafı ise, basit ve uygulanabilir olmasıdır.
   
3. 
   Sevkiyat –uzaklık modeli : kuruluş yeri alternatiflerini uzaklığa bağlı olarak değerlendiren bir yöntemdir.Modelin amacı toplam sevkiyat miktarının katedilen mesafe ile ağırlıklandırılmış değerini minimize edecek bir kuruluş yeri seçmektir. • Alternatif yerlerin karşılaştırılmasında, her alternatifin “ld” (load-distance)(sevkiyat-uzaklık) puanı hesaplanır. “ld” puanı, her sevkiyatın uzaklıkla çarpılması ve bulunan değerlerin toplanmasıyla bulunur. Amaç, büyük sevkiyatların mesafelerini azaltarak “ld” puanını mümkün olduğunca düşük tutmaktır
   
4. 
   Ağırlık merkezi yöntemi : dağıtım maliyetlerini minimum kılacak dağıtım merkezinin yerini bulmada kullanılan matematiksel bir tekniktir. Yöntem genellikle perakendeci birimlere mal gönderen işletmeler tarafından kullanılır. İlk önce talep merkezleri koordinat sisteminde işaretlenir ve minimum dağıtım maliyeti oluşturan X ve Y koordinatları hesaplanır. Koordinat sisteminin merkezi (orjin) ve kullanılan ölçek standart değildir. Sadece göreceli olarak uzaklıkların orantılı bir şekilde temsil edilmesine dikkat edilir
   
5. 
   Başa baş analizi : Ekonomik temele dayalı karşılaştırmalarda sadece gelir ve maliyetlerin göz önüne alınması yeterli olacaktır. Eğer ürünlerin fiyatı da kuruluş yerinden etkilenmiyorsa toplam gelirleri de analiz dışında bırakmakta sakınca olmaz. İşletmeler için tesis kurulurken karşılaşılan maliyetler sabit ve değişken maliyetler olmak üzere iki grupta toplanır. Arazi, inşaat için yapılan masraflar sabit maliyetler grubuna girerken; işçilik, hammadde gibi maliyetler de değişken maliyetler olarak adlandırılır. Her iki maliyet grubu da bölgeden bölgeye farklılık gösterir. Bu yüzden farklı bölge seçim alternatifleri için bu maliyetleri hesaplamak ve kıyaslamak gerekecektir. Başabaş noktası nalizinde tüm maliyetler sabit ve değişken olarak gruplandırılır ve başabaş noktalarıhesaplanarak, hedeflenen üretim hacminde en düşük toplam maliyeti veren kuruluş yeri seçilir.
   
6. 
   Doğrusal Programlama Modeli (ulaştırma modeli) : Ulaştırma modeli genellikle, hali hazırda faaliyet gösteren bir işletmeye yeni bir tesis eklenmesi durumunda kullanılır; ancak yeni bir sistemin kurulması durumunda da uygulanması mümkündür. Ulaştırma problemi, Doğrusal Programlama olarak bilinen problemlerin özel bir durumudur. Optimum çözüme ulaşmak için özel bir algoritmaya sahiptir.
   

5. İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI

İşletmeler çeşitli açılardan sınıflandırılır. Diğer bir deyişle, değişik esas veya ölçütlere göre değişik türde işletmelerden söz edilir. Örneğin, ekonomideki sektörlere dağılımlarına göre tarım, endüstri, hizmet işletmeleri; hukuki (yasal) yapılarına göre anonim, kollektif, adi ortaklıklar; büyüklüklerine göre büyük ve küçük işletmeler gibi.

İşletmeciliği iyi kavramak için çeşitli açılardan işletmelerin sınıflandırılmasını veya işletme türlerini bilmek gerekir.
Genellikle işletmeler yedi yönden sınıflandırılır:
1. Faaliyet Alanlarına (işlevlerine) göre,
2. Tüketicilerin (alıcıların) türüne göre,
3. Üretilen mal ve hizmet türüne göre,
4. Üretim faktörlerinin mülkiyetine göre (sahipliğine göre),
5. Büyüklüklerine göre,
6. Hukuki (yasal) yapılarına göre,
7. Birlikler (işletmelerin birleşmeleri)
5.1. Faaliyet Alanlarına Göre İşletmeler
Faaliyet alanlarına göre işletmeleri üç grupta sınıflandırmak ola*naklıdır:
1. Üretici işletmeler,
2. Hizmet işletmeleri,
3. Satıcı işletmeler veya pazarlama kurumları.
5.1.1- Üretici İşletmeler
Genellikle mal veya fiziksel ürün üreten tarım, inşaat ve sanayi sektörlerinde faaliyetlerini sürdüren işletmelerdir. Örneğin, domates, patates, buğday, pamuk gibi tarımsal ürünleri üreten işletmeler; yol, köprü, baraj, konut yapımı işleriyle uğraşan inşaat işletmeleri; her türlü tekstil ürünleri, demir-çelik, çimento, gübre, makina, buzdolabı radyo, televizyon, sabun, deterjan, kâğıt, kalem gibi dayanıklı ve dayanıksız malları üreten işletmeler bu gruba girer.

Endüstri işletmeleri, hammadde ve malzemeyi üretim sürecinde şekil, fiziki nitelik ve kimyasal özellik yönünden değişikliğe tabi tutarak yeni ve farklı mal haline dönüştüren işletmelerdir. Endüstri işletmelerinde faaliyetlerin yoğunlaştığı alan fabrikadır. Fabrika, bir üretim kuruluşu olarak bir çok üretim sürecini bir çatı altında toplar.

Etkin çalışma temposu sağlamak, düzenli çalışma alışkanlıkları yartmak, özel makine ve aletlerden yararlanma olanağı sağlamak bakımından fabrika, üretime yeni birçok olanak getirmiştir. İşgücü, makine ve diğer üretim öğeleri fabrika çatısı altında bir araya getirilir. İş bölümünden yararlanma ancak fabrika şeklinde üretimde mümkündür.

Fabrika halinde üretim modern endüstri işletmelerini belirleyen, temel bir özelliktir. Fabrikada çevreden alınan işgücü, hammadde ve enerji gibi girdiler işleme tabi tutulmakta ve tekrardan çevreye mal şekline dönüştürülüp verilmektedir.

Endüstri işletmeleri şunlar olabilir:

* Analitik Endüstriler: Bunlarda hammadde çeşitli kısımlara bölünür ve bu kısımlar farklı mamullerin üretiminde kullanılır. Burada tek hammadde, çok ürün söz konusudur.

* Sentetik Endüstriler: Senteze dayanırlar. Yeni mamulü meydana getirmek için hammadde parçalarını bir araya getirirler. Burada çok hammadde mamul haline gelinceye kadar değişik aşamalardan geçer.

* Hammaddeyi İşleme Tabi Tutan Endüstriler: Bunlar analitik olabilecekleri gibi, sentetik de olabilirler. Burada hammadde mamul haline gelinceye kadar değişik aşamalardan geçer.

* Montaj Endüstrileri: Burada pek çok parça bir bütünü meydana getirmek için bir araya getirilir.

* Entegre Endüstriler: Bunların çok değişik türleri vardır. Bir türünde, hem hammedde işleme tabi tutulmakta hem de fabrikasyon bir arada yürütülmektedir. Bir başka tür, hammadde de çıkarma, işlem ve fabrikasyonun birleştirildiği entegre endüstri türüdür.

5.1.2- Hizmet İşletmeleri
Bunlar bir hizmetin yerine getirilmesi veya hizmet üretimi ile uğraşan işletmelerdir. Örneğin, berber dükkânları, lokantalar, oteller; doktor, avukat, mali müşavir büroları; banka, sigorta şirketleri; taşıma ve depolama şirketleri; elektrik, havagazı, su ve sağlık hizmetlerini yürüten işletmeler gibi.

Hizmet işletmeleri, hizmet üretmek veya pazarlamak için faaliyette bulunan işletmelerdir. Bu işletmeler hizmet üretmek için üretim faktörlerini bir araya getirirler ve kar amacıyla kurulup işletilirler.

Kar amacıyla çalışan hizmet işletmelerinin çalışma alanına giren ticari hizmet konuları şunlardır:

* Konaklama hizmetleri

* Eğlence hizmetleri

* Bakım hizmeleri

* Özel sağlık hizmetleri

* Özel öğretim ve eğitim hizmetleri

* Danışmanlık hizmetleri

* Sigorta ve finansal hizmetler

* Taşıma ve iletişim hizmetleri


5.1.3- Satıcı İşletmeler (Pazarlama Kurumları)
Genellikle ticaret sektöründe çalışan toptancılık, yarı toptancılık ve perakendecilik yapan işletmelerdir. Bunlar çoğu kez üretici işletmelerin ve bazen de hizmet işletmelerinin mal ve hizmetlerini tüketicilere aktaran toptancı, yarı toptancı, perakendeci komisyoncu gibi pazarlama kurumlarından oluşurlar.

Ticaret işletmeleri, toptan ve perakende satış yapan işletmeleridir. Bunlar üretici ile tüketici arasında yer alan aracılardır. Üretim yapmazlar. Üreticiden satın aldıklarını satarlar.

Toptancının işlevi, malı üreticiden satın almak, perakendeciye satmak, malı depolamak, perakendeciye finansal yardım sağlamak, riski azaltmak ve pazar bilgisi vermektir.

Perakendecinin işlevi ise, malı toptancıdan satın almak, malı depolamak ve satış hizmeti sunmaktır.

Perakendeci işletmeler küçük veya büyük ölçekli olabilirler.

Küçük ölçekli perakendeci işletmeler, sadece gıda maddeleri satan mağazalar, özellikli mal satan mağazalar, küçük fiyatlı çok çeşitli malların satıldığı mağazalar ve genel mağazalardır. Genel mağazalar, bu tür mağazalarda stok devir hızı düşüktür. Hizmet sınırlı ve yavaştır. Genelde yönetimleri zayıftır.

Büyük ölçekli perakendeci işletmeler ise, departmanlı mağazalar, süper marketler ve zincir mağazalardır.

Departmanlı mağazalar çeşitli malın departmanlara göre örgütlenerek satıldığı büyük mağazalardır.

Süper marketler ise, self servis yöntemiyle gıda maddelerinin departmanlara göre örgütlenerek satıldığı büyük mağazalardır.

Zincir mağazalar da tek sahiplik altında bir merkezden yönetilen birbirine benzer iki ya da daha çok mağazadan oluşan mağazalar zinciridir. Bu mağazalar düşük kar mantığıyla çalışırlar. Merkezi satın alma yaptıkları ve bir bölgede tüm mağazalar için tek reklam programı uyguladıklarından faaliyet giderleri düşüktür. Düşük fiyat politikaları uyguladıklarından rekabet üstünlüğüne sahiptirler.