Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

12.6-rasm. Shponkali (a) va shlisali (b) birikmalar: 
D,
 d-shlisaning tashqi va ichki diametrlari; 1-g„ildirak; 2-shponka;
3-val 
 
Val va o„qlardagi shponka o„yiqlari va shlisalarni ta‟mirlash.
Ma‘lumki, shponkali (12.6, a-rasm) va shlisali (12.6, b-rasm) birik-
malardagi shponka va shli- salar (ular deformasiyaning ezish turiga 
ishlaydi) va l, 3 ning aylanma harakatini g‗ildirak 1 ga uzatish uchun 
xizmat qiladi.
Agar shponka yaroqsiz holgacha shikastlangan bo‗lsa, u yangisi 
bilan almashtiriladi. Agar val va g‗ildirakdagi shponka o‗yig‗i 
shkastlangan bo‗lib, yaroqsiz holga kelib qolgan bo‗lsa, shuningdek, 
ularning konstruksiyasi yangi o‗yiq ochishga imko- niyat bersa, o‗yiqlar 
joylashgan nuqtani 90 yoki 120° ga ko‗chirib yangisi o‗yiladi. Agar buni 
iloji bo‗lmasa, shikastlangan o‗yiqqa metall suyultirib qoplanadi va uni 

---

244 
silliqlab, shu joyga qayta shponka uchun o‗yiq o‗yiladi. Yaroqsiz holga 
kelib qolgan shlitsalar ham metallni eritib qo‗ylish orqali tiklanadi. 
Shlitsalarni metall bilan suyultirib qoplash, val diametrining 
qarama-qarshi tomonlaridan boshlab amalga oshiriladi. Masalan, olti 
shlisali valda 1-4-2-5-3-6 tartibda metall suyultirib qoplanadi. Shlitsasi 1 
kam yeyilan vallar tokarlik dastgohining patroni 5 ga o‗rnatilib, qizdi-
riladi va support 4 ga o‗rnatildgan rolik 2 orqali plastik deformat-
siyalanadi (12.7-rasm). Hosil bo‗lgan choklar payvandlanib, tozalanadi 
va uning sirtini nominal o‗lchamgacha ishlov beriladi. 
12.7-rasm. Dastgoh yordamida shlisalarni ta’mirash:
1-shlisa; 3-qolip; 4-support; 5-paron.
Val va o„qlardagi rezbalarni ta „mirlash.
Ulardagi yaroqsiz holga 
kelib qolgan rezbalar metall bilan qoplanib, tokarlik dastgohlarida 
rezbalar qayta o‗yiladi (12.8- rasm).