Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

2.3. Detallarning chegaraviy holati, ularni tiklash nazariyasi va 
ta’mirlash strategiyasi 
 
Agar avtomobil texnik soz va ishga qobiliyatli holda bo‗lsa, u 
transport jarayonida qatnashishi va ma‘lum darajada daromad olib 
kelishi mumkin. 
Avtomobil (agregat, mexanizm, birikma)ning texnik holati konst-
ruktsion parametrlarning joriy qiymati bilan tavsiflanadigan elemental-
rining o‗zgaruvchan xususiyatlari majmui orqali aniqlanadi (2.4-jadval). 
Odatda, konstruktsion parametrlarning joriy qiymatlarini ko‗pincha 
ishlash davomiyligi (narabotka) bilan bog‗laydilar. Ishlash davomiyligi 
– buyum ishining yurilgan yo‗l (kilometrlar), ish vaqti (soatlar), sikllar 
soni birliklari bilan o‗lchanadigan davomiyligidir. Bunday davomiylik 
buyumning ekspluatatsiyasi boshlanishidan hozirgi davrgacha, chegara-
viy holatigacha, oraliq ichida va h.k. bo‗lishi mumkin. Avtomobil tran-
sportida avtomobillarning ishlash davomiyligi qoida sifatida yurilgan 
kilometrlar (l) bilan, maxsus avtomobillar va ochiq konlarda ishlaydigan 
o‗zi agdargichlar uchun esa soatlar (t) bilan o‗lchanadi. 
Ishlash davomiyligi (l,t) ning o‗z ishi bilan texnik holat 
parametrlari o‗zlarining yangi buyumga xos nominal (U
n
) qiymatlaridan 
chegaraviy (U
ch
) qiymatlarigacha o‗zgaradi (2.2-rasm) va bu sharoitda 

---

35 
texnik, konstruksion, iqtisodiy, ekologik va boshqa sabablarga ko‗ra 
buyumning ekspluatatsiyasi yo‗l qo‗yilmaydi. 
2.3-rasmda ishlash davomiyligi bo‗yicha texnik holat parametrlari 
o‗zgarishining ikki xarakterli variantlari keltirilgan: I – kattalashish; II – 
kichrayish. Texnik holat parametrlari miqdorlarining nominal, 
chegaraviy va yo‗l qo‗yilgan chegaraviy (U
ch.y.q.
) qiymatlari qonunlar, 
davlat standartlari, hukumat qarorlari , me‘yoriy-texnik va loyiha-
konstruktorlik hujjatlari bilan belgilanadi, ma‘lumotnomalarda, shu 
jumladan, xalqaro nashrlarda tartibga keltiriladi.