Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

BM
ILM
BM
BOM
l, t
l
p
l
o
0
У
ch.y.q.
У
c .
h
У
d
У
2.2 - rasm. Texnik holat parametrlarining o‘zgarish shakli 
ILM – ishga layoqatlilik mintaqasi; BM – buzilishlar mintaqasi;
BOM – buzilishlardan ogohlantiruv mintaqasi; Uch.y.q. – parametrning 
chegaraviy yo‗l qo‗yilgan qiymati; l
p
– buyum resursi; l
o
– ogohlantiruv 
resursi. 
Buyum chegaraviy holatga yetganida uning konstruktsiyasini tik-
lash mumkin bo‗lsa, «tiklanadigan buyum» deb ataladi. Misollar: avto-
mobil, agregat, tizim, qator detallar. Tiklanadigan buyumning to‗liq 
resursi buzilishlarga to‗gri keladigan ishlash davomiyligidan ancha 
yuqoridir. 
Buyumni o‗z konstruksiyasi bo‗yicha tiklash mumkin bo‗lmasa 
(lampalar, tasmalar, qistirmalar, ustqo‗ymalar, simlar, shamlar va bosh-
qalar), uni «tiklanmaydigan buyum» deb ataladi. Bunday buyumlarni 

---

36 
buzilishgacha bo‗lgan ishlash davomiyligi va to‗liq resurs bir-biriga mos 
keladi. 
Agar muayyan iqtisodiy va texnik sharoitlarda (resurslar, yangi va 
ta‘mirlangan buyumlarning narxi va boshqalar) buyumni ta‘mirlash 
maqsadga muvofiq bo‗lsa, uni «ta‘mirlanadigan», aks holda – «ta‘mir-
lanmaydigan» buyum deb ataladi. 
l
2
Ui
I
Ui
II
3
Ui
II
2.3- rasm. Detallar geometrik parametrlarining o‘zgarish 
variantlari. 
1 – bo‗yincha (vtulka), 2 – val, 3 – disk; avtomobil ish 
jarayonida: 
Ui
I
– kattalashadi; 
Ui
II
– kichrayadi.