Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

sovunlanadigan
va 
sovunlanmaydigan
turlarga bo‗linadi. Sovunla-
nadigan moylarga barcha o‗simlik va hayvonot moylari kiradi. Bu 
moylarga ishqorlar ta‘sir ettirilganda suvda oson eriydigan sovun hosil 
bo‗ladi. 
Sovunlanmaydigan 
moylarga 
barcha 
ishqorlar 
ta‘sirida 
erimaydigan mineral moylar kiradi. Bunday moyga ishqorlar ta‘sir 
ettirilganda emulsiya hosil bo‗ladi. Emulsiya bir-birida erimaydigan ikki 
suyuqlik aralashmasi bo‗lib, ulardan biri ikkinchisida juda mayda 
pufakchalar tarzida bo‗ladi. Moy bilan detal shunchalik kuchli 
tishlashadiki, moyni detaldan ajratib olish uchun ishqorning o‗zi kifoya 
qilmaydi. Shuning uchun ishqorli eritmaga emulgator (sovun, oxak, 
yelim, suyuq shisha, natriy siliqot, va boshqalar) qo‗shiladi. Bundan 
tashqari detalni karroziyadan yaxshi muhofaza qilish maqsadida 
yuvuvchi eritmaga xromlik 
(
K
2
S
r2
O
1
)
va natriy nitrat 
(
NaNO
2
) 
qo‗shiladi. 
3.1-rasm. Qaynoq yuvuvchi eritmaning moy pardasiga ta’sir etish 
chizmasi.

---

52 
a-1 bosqich, b-2 bosqich, v-3 bosqich. 1-detal, 2-moy pardasi, 3- moy 
pardasining uzulishi. 
1-bosqich moyli pardaning yuvuvchi eritma bilan o‗zaro ta‘sir eta 
boshlashigacha bo‗lgan holati. Bu bosqichda burchak 180
0
ga teng 
bo‗ladi, bunda 

- deformatsiyalangan moyli pardaning uchida hosil 
bo‗lgan burchak. Yuvuvchi issiq eritmaning ta‘sir etishi paytida moyli 
parda isiydi va kengayadi. Kengayish va sirt taranglik kuchlarining 
ta‘siri oqibatida moyli parda to‗lqinsimon ko‗rinishga kiradi, bunda 

- 
burchak esa