Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

 
5.4-jadval 
Metallarni qizdirib kengaytirishdagi harorat oraliqlari 
 
T.№ 
Qotishmaning kimyoviy 
tarkibi 
Kengaytirishning 
boshlash harorati, 
o
C 
Kengaytirishning 
yakunlashlash 
harorati, 
o
C 
1 
Ko‗p uglerodli: 
S miqdori 0,35%gacha 
1200-1150 
800-850 
S miqdori 0,3-0,5%gacha 
1150-1100 
800-850 
S miqdori 0,5-0,9%gacha 
1100-1050 
800-850 
2 
Kam uglerodli 
1100 
825-850 
3 
O‗rtacha legirlangan 
1100-1150 
850-875 
4 
Yuqori legirlangan 
1150 
875-900 
5 
Misli qotishmalar: 
Bronza 
850 
700 
Latun 
750 
600 
Kengaytirish usulida detallar, ko‗pincha, qizdirilmaydi. Agar tob-
langan yoki yuza qatlami puxtalangan detallarni kengaytirish kerak bo‗l-
sa, bunday detallar avval bo‗shatiladi yoki yumshatiladi va sovigandan 
keyin kengaytiriladi. Porshen barmoqlarini sovuqlayin kengaytirishda, 
dastlab, ular ichki diametrining o‗lchamlari jihatidan gruppalarga 
ajratiladi. Har qaysi gruppa ichki diametrining o‗lchamlari ko‗pi bilan 
0,3 mm farq qilinadigan barmoqlar kiritiladi.
Shundan keyin, saralangan barmoqlar 600-6500
0
C haroratgacha 
qizdirilib bo‗shatiladi. Songra ular shtampga qoyilib, sferik moslamalar 
yordamida press ostida kengaytiriladi. Bunday sferik moslamalarning 
o‗lchamlari barmoqlarning ichki diametridan 0,45-0,8mm katta bo‗ladi. 
Ishlash imkoniyati tiklangan barmoqlar yuqori chastotali tok bilan 
qizdirilib, 1,0-1,5mm qalinlikda yuza toblanadida, qattiqligi Rokvell 

---

98 
bo‗yicha 58-65ga yetkaziladi. Shundan keyin barcha barmoqlarning 
o‗lchamlari va ularda yoriqlar bor-yo‗qligi tekshiriladi. Barmoqlarga 
mexanikaviy ishlov berish ularni xomaki va tozalab jilvirlashdan, 
so‗ngra suferfinishlash va jilovlashdan iborat bo‗ladi. 
Detalni qizdirib kengaytirishda haroratni, qizdirish tezligini detal 
materialining fizika-mexanik xossalariga bo‗lgan ta‘siriga e‘tibor berish 
lozim. Kengaytirish haroratini metallni kuydirishi (perejog) va oshiqcha 
qizdirib yuborishi (peregreD)ga yo‗l qo‗ymaslik kerak.