Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

5.7-rasm. Avtomobil rul soshkasini konusli teshigini toraytirish 
moslamasi: 
1-ustki qisgich; 2-tiklanayotgan detal; 3-ostgi qisgich. 
Shlitsalarning botirish usuli bilan tiklashda, detal 4 (5.8-rasm) 
materiali, moslamanining deformatsiyalovchi asbobi (2) ning botirilishi 
natijasida, yon tamonidagi yeyilgan qismiga siqib chiqariladi va 
shlitsaning 1mm gacha kengayishiga erishiladi. Kalibirlovchi rolik (3) 
lar shlitsaning to‗g‗ri kengayishini ta‘minlaydi. 
Klapanlar kallaklarining ishlash imkoniyatini tiklash uchun 
matritsa va puansondan foydalaniladi. Bu yerda metall kallakning quyi 
qismidan xalqa simon chiqiq hisobiga ko‗chadi. Klapan kallagida 

---

100 
silindirik belbog‗cha hosil qilish uchun metallning yon tomoniga plastik 
deformatsiyalanishini cheklab qo‗yish ko‗zda tutilgan. 
Xalqasimon chiqiqning qiyalik burchagi 65
0 
ga teng bo‗lganda 
metallning deformatsiyalanishi uchun eng qulay sharoit vujudga keladi. 
Chunki bunda metallni ko‗chirish uchun eng katta garizontal tashkil 
etuvchi (45
0
li siljish tekisligi bilan 17-20
0 
ga teng ishqalanish burchagi
yiqindisi hosil bo‗ladi. 
Klapanlar kallaklarining ishlash imkoniyatini botirish usuli bilan 
tiklashda metall qizdiriladi. Bunda klapan metallini fazoviy o‗zgarishlar 
haroratidan past haroratda botirish mumkin bolsa, u holda detalga qayta 
termik ishlov berilmaydi. Detall pechda 5-10 min dan ortiq turmasligi 
kerak.
 
5.8-rasm. Detalni botirish 
chizmasi. 
 
5.9-rasm. Shlitsalarni botirish 
usulida tiklash. 
1-korpus; 2-ezuvchi asbob; 3-kalibrlovchi roliklar; 4-detal. 
Klapan sterjenining termik ishlovini saqlab holish uchun 
induktsion qurilmani yoki maxsus konstruksiyadagi pechda klapan 
kallagining o‗zigina qizdirib olinadi. Klapanning ishlash imkoniyatini 
tiklashda qizdirilgan kallak berk shtampda, tushuvchi qismlarining 
og‗irligi 75-150 kg keladigan xalqa ostida yoki quvvati kamida 100 t 
keladigan tezyurar pressda bajariladi. Shundan keyin detall oldin 
havoda, so‗ng esa issiq qumda 300-2000 S gacha sovitiladi.