Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

Himoyalovchi komponentlar – 
bu komponentlar suyuqlangan 
metallni havodagi kislorod bilan azotning zararli ta‘siridan himoya 
qilibgina qolmay, chok metallining asta-sekin sovishini ham 
ta‘minlaydi. 
Elektr yoyi vositasida dastaki payvandlashda, birmuncha muhim 
kamchiliklar borligi, ya‘ni payvandlash ishlari sifatini asosan payvand-
chining mahoratiga bog‗liqligi, ish unumining pastligi, tufayli so‗nggi-
yillarda avtomobil detallarining ishlash imkoniyatini tiklashda elektr 
yoyi vositasida mexanizatsiyalashtirilgan usulda payvandlash keng 
ko‗lamda qo‗llanilmoqda. Elektr yoyi vositasida mexanizatsiyalash-
tirilgan usulda payvandlash yarim avtomatik yoki avtomatik bo‗lishi 
mumkin. Avtomatik payvandlashda elektrodning, elektr yoyi zonasiga 

---

116 
uzatilishi, payvand choki bo‗ylab surilishi va flyusning uzatilishi 
mexanizatsiyalashtirilgan bo‗ladi. Yarim avtomatik payvandlashda esa, 
odatda payvandlash protsessi qisman mexanizatsiyalashtiriladi. 
Elektr yoyining yonish sharoitiga ko‗ra, payvandlash ochiq yoy 
vositasida, yashirin yoy vositasida, himoyalovchi gazlar muhiti va vibroyoy
vositasida payvandlash turlariga bo‗linadi. Avtomobil detallarining ishlash 
imkoniyatini tiklashda yashirin yoy vositasida avtomatik va yarim 
avtomatik payvandlash, himoyalovchi gazlar muhitida payvandlash, hamda 
vibroyoy vositasida payvandlash turlaridan keng foydalaniladi. 
6.3. Flyus qatlami ostida avtomatik va yarim avtomatik 
payvandlash hamda suyuqlantirib qoplash 
 
Bu usulning elektr yoyi vositasida, dastaki usulda payvandlashdan 
farqi shundaki, bunda elektrod sim payvandlanayotgan joyga granul-
langan flyus bilan bir vaqtda uzatiladi. Yoyning harorati baland bo‗lgan-
ligidan tiklanyotgan detal metali, elektrod metalli va qisman flyus 
suyuqlanadi. Suyuqlanish jarayonida ustki tomonda shlak, ostki tomon-
dan esa suyuq metall vannasi bilan chegaralangan, ajralib chiquvchi 
gazlar bilan tuldirilgan oraliq hosil bo‗ladi.
Flyus qatlami ostida payvandlash, ya‘ni suyuqlantirib qoplashning 
bu turi progressiv usul hisoblanadi va undan detallarni ishlash im-
koniyatini tiklash texnologiyasida juda ko‗p foydalaniladi. Flyus qatlami 
ostida avtomatik va yarim avtomatik payvandlashda elektr yoyi suyuq-
langan shlak ostida yonadi (6.3-rasm).