Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov
Yüklə 8,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
| K
s.t – suyuqlantirib tushurish koeffitsiyenti L p.t – payvandlash tokining kuchi. Dastaki usulida payvandlashda formuladagi Ks.m bilan Ln.m ning qiymatlari flyus qatlami ostida payvandlashdagiga qaraganda ancha past bo‗ladi. Bu ishlarni bajarishda kerak bo‗ladigan asbob uskunalar komplektiga tok manbai, payvandlash kallagi, avtomatik payvandlashda detalni va payvandlash kallagini surib turish qurilmasi va shunga o‗xshash asboblar kiradi. Payvandlash kallagi tokarlik yoki payvandlash stanogining sup- portiga o‗rnatiladi. Ishlash imkoniyati tiklanayotgan detallarning butun nomenklaturasini flyus qatlami ostida aniqlay olish uchun stanokning tasnifi quyidagicha bo‗lishi kerak. Stanok markazining balandligi – 300 mm markazlar orasidagi masofa 1000 mm, shpindel minutiga 1,5 dan 3 martaga aylanishi kerak. Detalni payvandlash jarayonini boshqarish uchun elektr energi- yasini taqsimlash moslamasidan foydalaniladi. Bunday moslama elektr o‗lchash asboblari (ampermetr, voltmetr) va elektrod simining uzatilish tezligini, hamda zanjirdagi indiktivlikni rostlash qurilmasi bilan ta‘min- langan bo‗ladi. Bularning hammasi odatda, apparat yashigidagi bitta blokka montaj qilinadi. Elektrod simi bilan flyus materiallari to‗g‗ri tanlansa, yoyning barqarorligi, chokning normal shakillanishi, chok metallining kimyoviy tarkibi va mexanikaviy xossalarga ko‗ra sifatli bo‗lishi va shlak 120 qatlamining yuzasidan oson ko‗chishi ta‘minlangan bo‗ladi. Payvandlash vannasida yuqori harorat ta‘sirida elektrod sim va detall metallari hamda flyus orasida kimyoviy reaksiyalar sodir bo‗ladi. Reaksiya vaqti, shuningdek, chok metali kimyoviy tarkibining va strukturasining o‗zgarishiga ketadigan vaqt payvandlash rejimiga va birinchi navbatda, payvandlash tokining kuchi hamda payvandlash tezligiga bog‗liq. Biz detallarni ishlash imkoniyatini flyus qatlami ostida suyuq- lantirib qoplash yo‗li bilan tiklaganimizda, unga termik ishlov berishiga e‘tibor berishimiz lozim bo‗ladi. Shuningdek, metallni suyuqlantirib qoplangan metallni termik ishlamay, unda talab etilgan mexanikaviy xossalar hosil qilish uchun AN-348A rusmli standart flyusga legirlovchi komponentlar sifatida grafitning juda mayda kukunidan 2,5% va ferro-xrom kukunidan 2,0% qoshish tavsiya etiladi. Kremniyli flyuslar ayrim komponentlarini suyuq shisha eritmasida qorishtirish yo‗li bilan hosil qilinadi. Tayyorlangan flyus quritilgandan va yanchilgandan keyin, zarur o‗lchamli donalar olish uchun, g‗alvirdan o‗tkaziladi. Flyus donalarni quritish va ularni mexanikaviy puxtaligini oshirish uchun 300-400 0 C pechda qizdiriladi. Flyus tayyorlashning bu usulida, uni tarkibiga ferro qotishmalar kiritish va metallni turli elementlar bilan istalgancha ligerlash mumkin bo‗ladi. Bu jihatdan olganda kremnikovoy flyuslar suyuqlantirilgan flyuslardan afzal turadi. Bundan tashqari, keramik flyuslardan foydalanishda qimmat turadigan ligirlangan sim o‗rniga kam uglerodli arzon elektrod ishlatsa bo‗ladi. Keramik flyuslarning kamchiligi shundan iboratki, ularni kimyoviy tarkibi bir jinsli bo‗lmaydi va binobarin, suyuqlantirib qoplangan metall ham bir jinsli chiqmaydi. Kam uglerodli po‗latlardan yasalgan detallarni payvandlashda, kam uglerodli elektrod sim va K-10 rusmli keramik flyus ishlatiladi: bu rusmli flyus tarkibida 52% margenets rudasi, va 10% li plavik shpat, 28% kvars qumi, 10% ferrosilitsiy bo‗ladi: bularning hammasi suyuq shishaning 1,85 zinchligidagi eritmasiga qoriladi, suyuq shisha eritmasi esa quruq aralashmaning 19% miqdorida qilib olinadi bunday payvandlashda payvand choklari puxta bo‗ladi. Legirlangan po‗latlardan yasalgan detallarni payvandlashda asosiy komponentlari shlak hosil qiluvchi moddalar bo‗lgan keramik flyuslar ishlatiladi. Bunday 121 moddalar tarkibiga 49-63% marmar, 20% plavik shpat, 16% titan (ID) - oksidi kiradi. Keramik flyuslarni ishlatish tajribasi shuni ko‗rsatadiki, kam uglerodli elektrod simdan foydalanib payvandlashda, flyusning tarkibini o‗zgartirib, suyuqlantirib qoplangan metall tarkibini asosiy metallniki kabi va hatto undan ham yaxshi qilish mumkin. Suyuqlantirib qoplash uchun JS-320, KS-X12T va boshqa rusmlardagi flyuslardan foydalani- ladi. Suyuqlantirib qoplash majmuasiga, elektrod simdan tashqari, kukunli simlar va lenta elektronlar ham kiradi. Kukunli sim kam uglerodli yupqa lentadan yasalgan. Bunday lentani o‗rash vaqtida uning ichiga temir bilan ferro qotishmalaridan tayyorlangan kukunlar aralashmasi solinadi. Bunday simlar ishlatilganda legirlovchi elementlar bir muncha tejaladi. Detallarga kukunli simni suyuqlantirib qoplashda, odatdagi elektrod sim bilan flyus qatlami ostida payvandlashdagi uskunalarning o‗zidan foydalaniladi. Kukunli simdagi shixta tarkibiga qarab turli xil mexanik xossalarga ega bo‗lgan qoplash metalini hosil qilish mumkin. Misol uchun, ko‗p uglerodi metall hosil qilish uchun shixta sifatida cho‗yan qirindisidan foydalanish kifoyadir. Metallni qovushoq qilish uchun shixtaga 20% ferro-marganets qo‗shish kerak. Legirlangan qoplam metali hosil qilish uchun shixtaga ma‘lum praportsiyada turli ferroqotishmalar temir kukuni, natriy, kremniftorid va boshqa komponentlar qo‗shiladi. Lenta elektrodlar ishlatilganda, payvandlash ishlari unumli chiqadi va suyuqlantirib qoplash koeffitsiyenti oshadi shunga ko‗ra hozirgi vaqtda lenta elektrodi ko‗proq ishlatilmoqda. Lenta elektrod ishlatilib, bir o‗tishda qalinligi 2 mm dan 7 mm gacha va eni 100 mm gacha bo‗lgan metall qoplami hosil qilish mumkin. Lenta elektrodlar uchun suyuqlantirib qoplash koeffitsiyenti 15-20 gm.s.ni tashkil qiladi. Lenta elektrodlar qalinligi 0,4-1 mm ga va eni esa 20 dan 100 mm gacha qilib sovuqlayin proqotlangan kam uglerodli yoki legirlangan po‗lat lentadan yasaladi. Lenta elektrodlar suyuqlantirib qoplanganda, flyus qatlami ostida sim bilan payvandlashda ishlatiladigan asbob uskunalardan foydalaniladi (6.4- rasm). Bu rasmda kukunli lenta hosil qilish va uni detall yuzasiga suyuqlantirib qoplash qurilmasini ishlashi ko‗rsatilgan. Ishlash imkoniyati 122 tiklanishi lozim bo‗lgan detallar yuzasiga lenta yoki kukunli lenta suyuq- lantirib qoplashda ham, suyuqlantirilgan va keramik flyuslar ishlatiladi. Suyuqlantirib qoplangan metall kimyoviy tarkibini o‗zgarmas bo‗lishi, suyuqlantirib qoplash sifatining juda muhim ko‗rsatkichidir. Suyuqlantirib qoplangan metall, kimyoviy tarkibini o‗zgarmas bo‗lishiga, suyuqlantirib qoplash rejimi bilan legirlash turi ta‘sir ko‗rsatadi. Suyuqlantirib qoplash ishlari uchun qoplanayotgan valiklarning o‗lchamlari va shakli, shuningdek, asosiy metallning suyuqlanish chuqurligi, hamda biriktirilayotgan metallarning qotishish sifati asosiy ahamiyatga ega. Asosiy metallning suyuqlanish chuqurligi iloji boricha kam bo‗lishi kerak, shundagina valikning yaxshi shakillanishi uchun sharoit vujudga keladi. Biroq suyuqlantirib qoplangan metall bilan asosiy metallning birikishi puxta bo‗lishi uchun asosiy metallning suyuqlanish chuqurligi yetarli darajada bo‗lishi shart. Yüklə 8,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|