6.7. Elektroshlak usulida eritib qoplash. Uning mohiyati.
Qo‘llanadigan elektrodlar va materiallar.
Elektr – shlak usulida payvandlash.
Bu usulda metallarni pay-
vandlashda elektr yoy yondirilib, ajralayotgan, o‗ta qizigan shlak
ta‘sirida metallarning payvandlanadigan joylari elektrod simlar uchini
suyultirib, payvandlanadi. Bunda suyuq shlak orqali o‗tayotgan tokning
ajratayotgan issiqlik miqdori Joul-Lents qonuniga muvofiq tok kuchi
kvadratiga, kuchlanishiga va tokning o‗tish vaqtiga to‗g‗ri proport-
sionaldir.
Payvandlanuvchi metallar 1 ning payvandlash joylari vertikal
vaziyatda metall taglikka bir-biridan 20-40 mm oraliqda uchma-uch
o‗rnatilib, chetlariga suyultirilayotgan metall va shlakning tashqariga
oqmasligi va kristallanishga ko‗maklashuvchi to‗g‗ri to‗rtburchakli mis
polzun o‗rnatiladi (payvandlashda u suyuqlanmasligi uchun xavol teshi-
gida sovuq suv o‗tkaziladi). Keyin elektrod kristallizator tagligiga
tushirilib, ustiga 20-75 mm qalinlikda, AM-348A yoki FTs-7 markali
flyus to‗qiladi va tok zanjiri ulanib yoy yondiriladi.
6.11-rasmda metallarni elektr-shlak usulida payvandlashda
sxemasi keltirilgan.
134
6.11-rasm. Elektrshlak usulida payvandlash sxemasi:
1-payvandlanuvchi metall; 2-mis polzunlar; 3-metall vanna 4- shlak
vanna; 5-elektrod sim; 6-mundushtuk; 7-chok.
Yoy issiqligi ta‘sirida flyus suyuqlanib, shlak ajrala boshlaydi.
Induksion eritib qoplash usulida ta‘mirlanayotgan detallar yuzasiga
yuqori chastotali toklar yordamida hosil qilinadigan magnit maydoni
ta‘sirida hosil bo‗ladigan yuqori harorat yordamida metal poroshoklari
yoki o‗rnatiladigan qotishmalar eritib qoplanadi.
Masalan, klapan egarini tiklash texnologiyasi quyidagicha amalga
oshiriladi (6.12-rasm):
Induktsion eritib qoplash usulida tiklangan detallar yuzalariga
mexanik ishlov beriladi. Usulning mohiyati uning soddaligi va ishlab
chiqarish unumdorligining kattaligidadir.
Endi tok yuqori qarshilikli shlak qatlami orqali o‗ta boshlaydi va
ajralayotgan issiqlik ta‘sirida shlak o‗ta qizib, u payvandlanadigan
joylarining butun perimetri bo‗yicha elektrod sim uchini eritib metall
vanna hosil qiladi. Metall vanna shlak ostida bo‗ladi va u orqali
kristallana boshlaydi, gazlardan va nometall materiallardan tozalana
borib, provardida zich, sifatli chok hosil bo‗ladi. Zarur bo‗lsa, flyus
maxsus trubka orqali kiritib turiladi.
Payvandlash vaqtida elektrod sim avtomatik ravishda uzatiladi va
ko‗ndalangiga yurg‗iziladi. Bu usulda payvandlash joylarini kiritmay
bitta elektrod bilan 100- 120 mm gacha qalinlikdagi metallarni bir
necha elektrod sim plastinalar va eruvchi mundshtuklardan foydalanib
amalda payvandlash mumkin.
|