Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

 
7.2-jadval 
Rusumi 
Kimyoviy tarkibi, % da 
To‗la 
suyuqla
nish 
harorati, 
0
C 
qo‗llanilish 
sohalari 
Qalay Surma 
Qo‗r-
g‗o-
shin 
qo‗shimchalar 
Mis, 
vismut 
Mishyak 
(ko‗pi 
bilan) 
POS-90 80-90 
0,10-
0,15 
0,0, 
80,1 
0,05 
225 
Korroziyaga 
chok-dan 
chidamlilik talab 
etuvchi hollarda 
POS-40 39-41 
1,5-
2,0 
0,10 
0,10, 
0,1 
0,05 
235 
Radiatorda, 
Radio 
detallarida 
POS-30 29-30 
1,5-
2,0 
0,15, 
0,1 
0,05 
256 
Rux, ruxlangan 
temir idishlar 
po‗lat, latun va 
boshqalarda 
POS-18 17-18 
2,0-
2,5 
0,15, 
0,1 
0,05 
277 
Mis buyum 
POS-4-6 
3-4 
5-6 
0,15, 
0,1 
0,05 
246 
Mis buyum 

---

154 
Flyuslarning suyuqlanish harorati va zichligi kavsharlarnikidan 
past bo‗lishi, asosiy metall va kavshar bilan birikmasiligi, kuymasligi, 
korroziyaga berilmasligi kerak. Flyuslar sifatida xlorid kislotaning 
suvdagi eritmasidan, rux qo‗shilgan xlorid kislota, bura, novshadil, 
kanifol va boshqalardan foydalaniladi. Xlorid kislotasining suvdagi 
eritmasini tayyorlash uchun ko‗zoynak taqib, qo‗lqop kiyib ehtiyotlik 
bilan kislotaga oz-oz suv quyib turiladi. qachonki undan bug‗ ajralish 
tugaganda suv qo‗ylish to‗xtatiladi. Bu eritmadan flyus sifatida yumshoq 
va qattiq kavsharlar bilan metallarni avsharlashda foydalanish mumkin. 
Buning uchun metallarning kavvsharlanadigan joyiga cho‗tka bilan 
kavshar surkab yuza oksid pardadan tozalanadi, keyin kavsharlashga 
taxt etib, tirqishiga koviya yurgizib kavshar o‗tkaziladi. 
Masalan, yumshoq kavshar bilan kavsharlashda elektr koviyadan, 
qattiq kavshar bilan kavsharlashda benzin va gaz alangasida 
qizdiriladigan mis koviyadan foydalaniladi. 
Qattiq kavsharlash qo‗llanilganda ularning suyuqlanish harorati 
450°S dan yuqori, mexanik mustahkamligi 500 MPa gacha va issiqqa 
chidamli bo‗ladi. 
MO, Ml va M2 markali mis kavsharlar sirtlarni yaxshi qoplaydi va 
mustahkam hamda plastik birikma hosil qiladi. Ular uglerodli va 
legirlangan po‗lat hamda nikelli qotishmalardan tayyorlangan detallarni 
kavsharlashda ishlatiladi. PMS-48, PMS-54, L62 mis-rux kavsharlar 
rangli va qora melallardan tayyorlangan detallarni kavsharlashda 
ishlatiladi. PMS harflaridan keyingi raqamlar misning kavshar 
tarkibidagi foiz miqdorini, qolgan qismi esa rux ekanligini bildiradi. 
Kavshardagi rux miqdori oshganda chokning mustahkamligi kamayadi 
va mo‗rtligi oshadi. Shu bilan bir vaqtda rux kavsharning suyuqlanish 
haroratini pasaytiradi. Shuning uchun latun PMS-36 markali kavshar 
bilan kavsharlanadi, po‗lat va cho‗yanni kavsharlashda esa ancha 
mustahkam birikma beradigan JI62 va JI68 kavsharlardan foydalaniladi.