Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

8.3.
 
Gaz alangasi yordamida changitib purkash 
 
Metallarni payvandlash simlari bilan gaz alangasi yordamida 
payvandlashda, yonuvchi gazlar (atsetilen va h.k.) kislorod bilan 
oldindan 
(gorelkada) 
ma‘lum 
nisbatda 
aralashtirilib, 
havoda 
yondirilgandagi hosil bo‗lgan alanga issiqligidan foydalaniladi. Bu usul 
oddiyligi, boshqarish qulayligi, qimmatbaho uskunalar talab etilmasligi 
kabi afzalliklarga ega. Alanga mash‘alasini payvandlash joyiga turli 
burchak ostida yo‗naltirib qiyin choklarni hosil qilish va metallni sekin, 
tekis qizdirish mumkinligi sababli, ta‘mirlash jarayonida keng 
qo‗llaniladi. 
Lekin bu usul issiqlik ta‘sir zonasining kengligi, chok 
puxtaligining pastligi, payvandlanuvchi metall qalinligining ortishi bilan
ish unumdorligini keskin pasayishi kabi kamchiliklarga ega. Shu sababli 
bu usul amalda qalinligi 0,2-5 mm gacha bo‗lgan po‗lat, rangli metall 
qotishmalar, cho‗yanlarni payvandlashda qo‗llaniladi. 
Payvandlashda asosan yonuvchi gazlar sifatida atsetilen, vodorod, 
koks gazi, tabiiy, gaz, neft gazi, propan, butan va boshqa gazlardan 
foydalaniladi. Gazlarni tanlashda ularni yondirilgandagi issiqlik ajratish 
qususiyati, narxi va boshqa ko‗rsatkichlariga haraladi, bu borada eng 
samaradori atsetilen gazidir. 
Ular past bosimli (10 KPa), o‗rtacha bosimli (70-150 Kpa) va 
ishlash printsipiga ko‗ra, «karbidga suv», «suvga karbid» hamda 
kombinatsiyalangan turlarga bo‗linadi. 
Atsetilen ishlab chiqarish.
Atsetilenni kalsiy karbid (SaS
2
)dan 
olinadi. Atsetileni olish apparatiga atsetilen generatori deyiladi. Gene-
ratorlar ish unumi, gaz bosimi, ishlash printsipiga ko‗ra quyidagi 

---

166 
turlarga bo‗linadi. Soatiga 0,5-3m
3
gacha bo‗lgan atsetilen ishlab 
chiqaruvchi generatorlar ko‗chma, 5-160 m
3
atsetilen ishlab chiqaradi-
ganlari statsionar hisoblanadi.
Karbidga suv ta‘sir ettirish yo‗li bilan ishlaydigan atsitelen 
generatorining ishlash prinsipi 8.3-rasmda ko‗rsatilgan.