Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

9.4 -rasm. Xrom qoplamaning strukturasi. 
Xromlash protsessi va qoplamning sifati tokning zichligi bilan 
vannaning temperaturasiga bog‗liq: tokning zichligi bilan vannaning 
temperaturasi esa metalning tok bo‗yicha chiqishiga teskari ta‘sir etadi, 
ya‘ni tokning zichligi ortsa, metallning tok bo‗yicha chiqishi ko‗payadi, 
vanna temperaturasining ko‗tarilishi esa metalning tok bo‗yicha 
chiqishini kamaytiradi. Sifatli qoplamlar hosil qilish uchun tok zichligi 
bilan vanna temperaturasi orasida ma‘lum nisbat saqlanib turishi kerak. 
Detalning qanday sharoitda ishlashiga qarab, xromning tegishli xil 
qoplamini hosil qilish tadbiri ko‗riladi. Chunonchi presslab o‗tkazish 
detllari uchun xrom qoplashning ikki turidan foydalanish mumkin. 
Yeyilish sharoitida ishlaydigan detallar uchun yaltiroq qoplam, katta 

---

185 
solishtirma bosim va ishorasi o‗zgaruvchi nagruzka ta‘siri ostida 
ishlaydigan detallar uchun sut rang qoplam tavsiya etiladi. Biror 
qoplamni detalning ishlash sharoitlariga muvofiq ravishda o‗rganish 
uchun bu detal kichik yoki o‗rtacha konsentratsiyali vannada tegishli 
rejimda(tok zichligi va harorat tegishlicha bo‗lgan sharoitda) 
xromlanadi. 
9.3-jadval yuqorida bayon etilgan uch xil qoplamning ba‘zi fizik-
mexanikaviy xossalari keltirilgan.
 
9.3-jadval. 
Fizika-mexanikaviy xossalari 
Sut rang 
qoplam 
Yaltiroq 
qoplam 
Yaltira-
maydigan 
qoplam 
Zichligi g/sm3… 
7,1 
7,0 
6,9 
Cho‗zilishdagi 
mustahkamlik 
chegarasi, kg/mm2…. 
16,3 
30,8 
25,7 
Kesuvchi 
kuch 
ta‘sir 
etadigan 
mustahkamlik chegarasi, kg/mm2. 
19,1 
11,7 
11,7 
Ayni bir xossali vannada detal yuzasida hosil qilingan xrom 
qoplamlarining tashqi korinishi va sifati, aslini olganda, xromlash 
rejimlariga elektroliz protsessi o‗tkazilayotgan vanna harorati bilan 
tokning zichligiga bog‗liq bo‗ladi.