Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

Chirkni ketkazishda foydalaniladigan eritmalar tarkibi 
 
Mahsulotlar 
Po‗latdan va 
cho‗yandan yasalgan 
detallar uchun, g/l. 
Alyuminiy qotishmalalaridan 
yasalgan detallar uchun, g/l. 
Kaustik soda 
25 
- 
Kalsinasilangan soda 
(natriy korbanat 
Na
2
SIO
3
) 
33 
18 
Suyuk shisha 
1,5 
8,5 
Kir sovun 
8,5 
10 
Avtomobillarda 
chirk 
asosan, 
chiqarish 
klapanlarining 
tarelkalariga, 
chiqarish 
truboprovodalariga, 
silindrlar 
bloki 
golovkasining yonish kamerasiga o‗tiradi. Detal yuzalaridagi chirkni 
mexanik va kimyoviy usullar bilan ketkaziladi. Detal yuzalaridagi chirk 
mexanik yo‗l bilan ketkazishda metall cho‗tkalar va plastinkalardan 
foydalanilganda detal yuzasi qirilib detalni sifati buziladi. Chirkni 
maxsus qurilma yordamida, qiymalangan donak puchoqi bilan tozalash 
mumkin. Buning uchun danak puchog‗i maydalanadi va elanib 
saralanadi, tozalanadigan detal(klapan, porshen, bloklarning kallagi va 
boshqalar) bunkerga tushiriladi va shlang orqali 0,4-0,5 MPa bosim 
ostidagi havoni oqimi yuboriladi. Uvoq donachalari detal yuzasiga urilib 
chirk qatlamini ko‗chirib tashlaydi. Donak po‗chog‗i uvoqlari uncha 
qattiq bo‗lmaganligidan detalga urilganda deformatsiyalanadi va yuzada 
tirnalishlar paydo bo‗lmaydi va tozalash ish unumi ortadi. Chirkni 
ketqazish uchun donak po‗choqi uvoqlari o‗rniga metal chiqindilaridan 
tayyorlangan metall kukunidan foydalanish mumkin. Metall kukuni ham 
donak po‗chog‗i uvoqlari kabi qurilma yordamida detalning chirk 

---

55 
bosgan yuzaga yuboriladi. Bu moslamani ishlash usuli quyidagi 3.3-
rasmda ko‗rsatilgan. Bunda detalni yuzasi uncha tindalanmaydi va sifatli 
tozalanadi. Undan tashqari detal yuzasidagi chirkni eritmali vannada 
ultra tovush yordami bilan ketkazish mumkin. Foydalaniladigan 
eritmalar tarkibi 3.3-jadvalda keltirilgan.