Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

5.5-rasm. Detallarni cho‘ktirish yo‘li bilan tiklash: 
1 va 5-tayanchlar; 2-kalibirlangan barmoq; 3- chuktiriladigan vtulka;
4-cheklovchi vtulka. 
 
Detallarning ishlash imkoniyatini kengaytirish usuli bilan 
tiklash.
Vtulkaning ichki diametrini kengaytirish hisobiga sirtqi 
diametrini kattalashtirish kengaytirish deyiladi. Kengaytirish jarayonida 
tashqi ta‘sir etuvchi kuch (R)ning yo‗nalishi deformatsiya yo‗nalishi 
bilan bio xil bo‗ladi (5.3-jadvaldagi rasm). Bu usul porshen barmoqlari, 

---

96 
kardanli vallarning krestovinalari va yarim o‗qlarning kojuxlarini ishlash 
imkoniyatini tiklashda qo‗llaniladi. Kengaytirishda detalning balandligi 
deyarli o‗zgartirilmagani holdatashqi o‗lchamlari kattalashtiriladi. 
Bunday vtulkalarni ishlash imkoniyatini asosan matritsaning kirish 
qismi burchagi 7-80 chiqish qismi burchagi esa 18-200 bo‗ladi.
Kengaytirish uchun zarur bo‗lgan bosim qiymati quyidagi 
tenglama bilan aniqlanadi: 
),
/
ln(
1
.
1
d
D
P
T


bu yerda 

d
D
,
detalni mos ravishda tashqi va ichki diametrlari. 
5.3-jadval 
Detallarni bosim ostida tiklash turlari 
 
Tiklash turi 
Jihozni ishlash chizmasi 
Tiklanadigan detallar 
Cho‗ktirish 
Vtulkalar, paletslar, tishli 
g‗ildiraklar 
Kengaytirish 
Porshen barmoqlari 
Toraytirish 
Podshipniklar, tiqinlar, 
vtulkalar 
Botirish 
Tishli g‗ildiraklar, shlitsli 
valiklar 
To‗g‗rilash 
To‗g‗ri va tirsakli vallar, 
o‗qlar 

---

97 
Ezg‗ilash 
(nakotka) 
Val bo‗yinlari va sapfalari