Turizm ve otel iŞletmeciLİĞİ ÖĞrencileri İÇİn hukuka giRİŞ
Yüklə 1,25 Mb.
|
Radyo ve TV Üst Kurulu: Anayasada 1993 yılında yapılan değişiklikle özel radyo ve televizyonların yayın yapmalarına izin verilmiş, bunların denetimi amacıyla, kamu tüzel kişiliğini haiz Radyo ve TV Üst Kurulu oluşturulmuştur.
“Millî Güvenlik Kurulu MADDE 118. – (Değişik: 3.10.2001-4709/32 md.) Millî Güvenlik Kurulu; Cumhurbaşkanının başkanlığında, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Başbakan yardımcıları, Adalet, Millî Savunma, İçişleri, Dışişleri Bakanları, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel Komutanından kurulur. Gündemin özelliğine göre Kurul toplantılarına ilgili bakan ve kişiler çağrılıp görüşleri alınabilir. (Değişik: 3.10.2001-4709/32 md.) Millî Güvenlik Kurulu; Devletin millî güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili alınan tavsiye kararları ve gerekli koordinasyonunun sağlanması konusundaki görüşlerini Bakanlar Kuruluna bildirir. Kurulun, Devletin varlığı ve bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ve bölünmezliği, toplumun huzur ve güvenliğinin korunması hususunda alınmasını zorunlu gördüğü tedbirlere ait kararlar Bakanlar Kurulunca değerlendirilir. Millî Güvenlik Kurulunun gündemi; Başbakan ve Genelkurmay Başkanının önerileri dikkate alınarak Cumhurbaşkanınca düzenlenir. Cumhurbaşkanı katılamadığı zamanlar Millî Güvenlik Kurulu Başbakanın başkanlığında toplanır. Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin teşkilatı ve görevleri kanunla düzenlenir.
“Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu MADDE 134. – Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını, Türk kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak ve yaymak ve yayınlar yapmak amacıyla; Atatürk’ün manevî himayelerinde, Cumhurbaşkanının gözetim ve desteğinde, Başbakanlığa bağlı; Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezinden oluşan, kamu tüzelkişiliğine sahip “Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu” kurulur. Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumu için Atatürk’ün vasiyetnamesinde belirtilen malî menfaatler saklı olup kendilerine tahsis edilir. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun; kuruluşu, organları, çalışma usulleri ve özlük işleri ile kuruluşuna dahil kurumlar üzerindeki yetkileri kanunla düzenlenir.
Organ anlamında İdare: Geniş anlamda, Devletin Yasama ve Yargı organları dışında kalan örgütü (teşkilatı) ifade etmektedir. Dar anlamda ise İdare Yürütme organı içinde Hükümetin dışındaki tüm birimleri ifade etmektedir. Ancak dar anlamdaki tanımda yer alan Hükümet ve onun dışındaki birimleri birbirinden ayırmak her zaman kolay olmamaktadır. İster görev ölçütleri, isterse örgüt ölçütleri bakımından ele alınsın, bu ayırımın net ve kesin olmadığı görülmektedir. Örneğin, yasama ve yargı organlarının da zaman zaman idari işleri yürüttükleri, yasamanın bütçe yasası hazırlaması, yargının yaş düzeltme, tapuda isim düzeltme gibi görevleri yaptıkları bilinmektedir. Türk hukukunda bu ayırım organ bazında yapılmaktadır. Yargı organının yaptığı bütün işler yargı, yasama organının yaptığı bütün işler yasama olarak kabul edilmektedir. Böylece örgüt olarak İdare, devletin yasama ve yargı dışında kalan kamu hizmetlerini icra eden organ olarak tanımlanmaktadır. Kamu hizmetlerini yerine getiren organların:
Ancak İdare, kamu hizmetlerini görürken sadece İdare Hukuku kurallarından yararlanmaz. Gerektiğinde daha önceki bölümlerde belirtildiği gibi özel hukuk kurallarından da yararlanır. Örneğin Devletin taşınmaz kiralamada 6570 sayılı Taşınmaz Kiraları Hakkındaki Kanunu uygulaması gibi. Buna rağmen, idare hukukunda eşitlik ilkesi değil astlık – üstlük ilkesi geçerlidir. Yönetimin alt kademeleri yasalar aykırı olmadığı sürece üstün talimatlarına uyma zorunluluğu vardır. Bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere, İdare Hukukunun konusunu başlıca üç başlık altında işlemek mümkündür.
Merkez Örgütü: İdare kuruluşunun Merkez örgütü, Bakanlıklardan oluşmaktadır. Halen T.C. Hükümeti 9 Devlet Bakanlığı ve 15 icracı Bakanlık olmak üzere toplam 24 Bakanlıktan oluşmaktadır. Bakanlıklarda en üst derece amir Bakandır. Bakanın hukuksal, parasal ve siyasi sorumluluğu vardır. Bakanlıklarda Bakandan sonra Müsteşar ve Yardımcıları, Genel Müdür ve Yardımcıları, Daire Başkanı, Şube Müdürü ve şef gibi kadroları içeren icra birimleri ve Danışma ve Destek hizmetleri başlığı altında kurul başkanlığı, müşavirlik gibi birimler bulunmaktadır. Taşra Örgütü: Bakanlıkların yurtiçindeki hizmet birimlerine “taşra teşkilatı ya da örgütü” denilmektedir. Ülkenin bir merkezden idaresindeki güçlükler dikkate alınarak yeterli sayıda taşra örgütü kurularak hizmetlerin daha etkin şekilde ulaştırılması hedeflenmiştir. Taşra örgütü bölge ve il teşkilatı şeklinde de kurulabilmektedir. Anayasamıza göre Türkiye, coğrafi durum ve ekonomik koşullar dikkate alınarak kamu hizmetlerinin gereklerine göre, İllere, İller İlçelere, İlçeler Bucaklara ve kasabalara ayrılmıştır. Bu tür bölünmeye “Mülki Teşkilat” denilmektedir. Taşra teşkilatının başında Mülki Amirler; Valiler, Kaymakamlar, Bucak Müdürleri görev yaparlar. Bakanlıkların taşra teşkilatlarının başında ise Bölge ve İl Müdürleri görev yaparlar. Yurtdışı Örgütü: İdarenin yurtdışında sürekli ya da geçici görev yapan, bazıları dış temsilcilik, diplomatik temsilcilik ve konsolosluk statüsünde birimleri bulunmaktadır. Dışişleri Bakanlığı bünyesinde yer alan personelin dışında çeşitli Bakanlıkların ihtisas birimleri yurt dışında görev yaparlar. Örneğin Kültür ve Turizm Bakanlığının yurtdışındaki Kültür ve Tanıtma Müşavirlik ve Ataşelikleri bu kapsamdaki birimlerdir. İdarelerin yurtdışında örgüt kurabilmeleri için Kuruluş (Teşkilat) Yasalarında bu yolda bir hüküm bulunması gerekir. Yurtdışı teşkilatının kurulması ve görevleri 14.12.1983 tarih ve 189 sayılı KHK ile düzenlenmiştir. Ayrıca Başbakanlık tarafından çıkarılan bir Yönetmelik ve ilgili Bakanlıkların yönetmelikleri de uygulamadadır.
Yapıcı İdare işleminde henüz var olmayan bir hukuksal sonuç yaratılır. Örneğin Tüzük, Yönetmelik yapılması gibi Belirtici İdare İşleminde doğmuş bir hukuksal sonucun açıklanması söz konusudur. İdarenin Denetimi İdarenin bütün eylem ve işlemleri genelde kamusal olduğu için idarenin denetimi de bir zorunluluktur. İdarenin Denetimi iki şekilde yapılmaktadır.
Anayasanın “İdarenin her tür iş ve eylemleri yargı denetimine tabidir” hükmü uyarınca, denetimler konularına göre farklı organlar tarafından yapılmaktadır. Örneğin;
Uluslararası Hukukun ana kaynakları:
Uluslararası hukuk egemen devletlerin birbirleriyle ilişkilerini düzenlerken onların iç hukuktaki mutlak egemenliklerine sınırlamalar getirmektedir. Egemen devletler uluslararası hukuk kuralları gereği ilişkilerinde eşitlik ilkesine uymak durumundadırlar. Oysaki iç hukukta devletin bireylere karşı üstün iradesi, kamu gücü (otoritesi) söz konusudur. Devletler arasında imzalanan andlaşmaların sürekli artış gösteren sayılarına karşın, aralarındaki bütün ilişkileri kapsamaktan uzaktır. Bu nedenle ikinci kaynak olarak belirtilen Uluslararası Gelenek Kuralları daha yaygın kullanım alanı bulabilmektedir. Uluslararası hukukta yaptırım iç hukuktaki yaptırımlar kadar etkili ve belirgin değillerdir. Bunun başlıca nedeni dünyamızda henüz devletler üstü bir irade ya da gücün oluşturulamamış olmasıdır. Avrupa Birliği çerçevesinde hedeflenen “siyasi birlik” bu tür bir yapıyı hedeflemekle birlikte Avrupa Birliği Anayasasının bazı ülkeler tarafından ret edilmesi, son olarak İrlanda da yapılan halk oylamasının sonuçsuz kalması siyasi birlik önündeki engelin devam ettiği anlamını taşımaktadır. Uluslararası hukuk açısından diğer önemli bir husus, hak sahipliği alanındaki genel yaklaşımdır. Klasik anlayışa göre uluslararası hukukta hak sahibi devletlerdir. Ancak, son yıllardaki gelişmeler sonucu belirli alanlarda bireylere sınırlı hakların tanınmaya başladığını göstermektedir. Bireylerin devletle ilişkilerinde ortaya çıkan hukuki sorunları Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine götürebilme hakkı bunun en belirgin örneğidir.
Ceza Hukukundaki diğer önemli bir husus suçu ve cezayı tayin eden kanunların her kes tarafından bilindiğinin varsayılmasıdır. Türk Ceza Kanununda “Kanunu bilmemek mazeret sayılmaz” ilkesi bu amaçla konulmuştur. Buna göre suçun ve cezanın Kanunla belirtilmesi şarttır. Diğer bir ifade ile, Ceza hukukunda gelenek hukukunun yeri yoktur. Bu husus 5237 Sayılı yeni Türk Ceza Kanunun 2. maddesinde açıkça ifade edilmiştir. “Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirlerine hükmolunamaz. İdarenin düzenleyici işlemleri ile suç ve ceza konulamaz. Kanunların suç ve ceza içeren hükümlerinin uygulanmasında kıyas (örnekseme) yapılamaz. Suç ve ceza içeren hükümler, kıyasa yol açacak biçimde geniş yorumlanamaz” Kanunu bilmemenin mazeret sayılmayacağına ilişkin hüküm ise 4. maddede zikredilmektedir. “Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz.”
Ülkemizde uygulanan ilk ceza hukuku 1926 tarihli ve 765 sayılı Türk Ceza Kanunudur. 765 Sayılı Yasada zaman içerisinde çok sayıda değişiklik yapılmış, 1985 yılına gelindiğinde mevcut yasa ve yapılan değişiklikler ülke gündeminde yoğun olarak yer almaya başlamıştır. Bu gelişmenin temel nedeni,
Söz konusu gelişmelerin sonucu olarak Ceza alanında 1985 yılından başlayarak çeşitli kanun değişiklikleri ve uyum yasaları çıkarılmış ancak dünyada ve Türkiye’de yaşanan gelişmeler çerçevesinde yeni bir Ceza Yasasına duyulan ihtiyaç 1 Haziran 2005 tarih ve 5237 Sayılı yeni Türk Ceza Kanunu ile karşılanmıştır. 5237 Sayılı Kanun kendinden önceki 765 sayılı kanunu yürürlükten kaldırmıştır.
Hafif suçlarda (kabahat) öngörülen cezalar ise;
Yeni Yasa ile bu ayrım suç ve ceza türleri olarak kaldırılmıştır. Yeni yasa cürüm ve kabahat ayrımını kaldırırken, kabahatlerden bir kısmını “özel hükümler” içine almıştır.
Ceza kanunları yukarıda belirtildiği gibi kamu düzeni ve özgürlükleri korumayı amaçlamaktadır. Ancak bu amacın gerçekleşmesi uygulanacak yaptırımların etkinliğine bağlıdır. Yaptırımların sosyal içerikli olması ceza yasalarının toplumsallığı için ince ve önemli bir ölçüttür. Ceza yasaları demokratik hukuk devleti anlayışına ve devletin, bireylerin Anayasal haklarının azami ölçüde gözetilmesine uygun olmalıdır. Birey odaklı ceza yasalarının yapılması bu açıdan önem taşımaktadır. 5237 Sayılı TCK’nin 1. maddesi bu hususu vurgulamaktadır. “Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığı ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir. Kanunda bu amacın gerçekleştirilmesi için ceza sorumluluğunun temel esasları ile suçlar, ceza ve güvenlik tedbirlerinin türleri düzenlenmiştir.” Ceza hukuku ile ilgili kurallar, ceza yasası dışındaki çeşitli yasalarda da yer almaktadır. Bu yasaların en bilinenleri; Terörle Mücadele Yasası ve Kaçakçılıkla Mücadele yasasıdır. Bu alanda ayrıca, belirli statüdeki kişilere uygulanan özel yasalarda vardır. Örneğin Askeri Ceza Kanunu bu tür özel bir yasadır. Bu bölümde, belli bir statüde bulunan kişilere görevleri nedeniyle ya da görev yerlerindeki kusurlu tutum ve davranışları nedeniyle uygulanan cezalara da bakmakta yarar vardır. Memur, asker, öğrenci gibi statüleri bulunan kimselere verilen cezaya genelde “disiplin cezası” denilmektedir. Ceza Kanunu toplum düzenini bozan davranışlar cezalandırılırken, Disiplin Cezaları belirli statüdeki kişilerin bulundukları kurumların düzeninin bozan davranışlarını cezalandırmaktadır. Ancak, bazı durumlarda görülen bir davranış hem toplum düzenini hem de kurumsal düzeni bozabilir. Bu gibi durumlarda ilgili hakkında hem ceza hem de disiplin kovuşturması yapılmaktadır. Disiplin cezaları mahkemeler tarafından değil, kişinin bağlı olduğu İdare ya da amirleri tarafından verilir. Daha çok kamu görevlileri için söz konusu olan disiplin cezaları, düzen bozucu davranışın ağırlık derecesine göre;
Bir kişiye disiplin cezası verebilmek için ceza yasasına göre mahkum edilmiş olması gerekmemektedir. Ceza mahkemesinin suçsuz bulduğu bir kişi ayni eyleminden dolayı disiplin cezasına çarptırılabilir. Ayni şekilde, bir eyleminden dolayı mahkemece suçlu bulunan bir kişiye ayrıca disiplin cezası verilmesi gerekmeyebilir. Kişinin hem ceza mahkemesince mahkum edilmesi hem de disiplin cezası alma olasılığı da vardır. Kamu personeli için öngörülen Disiplin cezaları 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda yer almaktadır.
Mahkemelerin kuruluş yasasına göre hukuk uyuşmazlıklarını çözen mahkemeler “ilk derece mahkemeleri” ve “üst mahkemeler” olmak üzere ikiye ayrılır. Sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemeleri ilk derece mahkemeleridir. Adli yargının üst mahkemesi ise Yargıtay’dır.
Ceza davalarında mahkeme süreci savcılarla başlar. Ceza devlet adına verildiğinden davanın da devlet adına açılması gerekir. Yasalarımızda bu görev savcılara verilmiştir. Ceza mahkemeleri de hukuk mahkemelerinde olduğu gibi iki derecelidir. Yüklə 1,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|