Turizmdə mühasibat uçotu və auditin təşkili istiqamətləri” mövzusunda magistr dissertasiyasi

Cədvəl 2: Turizm təşkilatlarının (turoperator və turagentlərin) ümumi iqtisadi göstəriciləri.

Göstərici	22009	22010	22011	22012	22013	22014
Turizm fəaliyyəti ilə məşğul olan işçilərin ümumi sayı (nəfər)	1393.0	1418.0	1541.0	1730.0	1729.0	1794.0
Turizm fəaliyyəti ilə məşğul olan işçilərin sayı (nəfər)	1136.0	1159.0	1279.0	1473.0	1515.0	1567.0
Turizm fəaliyyəti ilə məşğul olan müəssisələrin sayı (vahid)	124.0	126.0	141.0	170.0	197.0	218.0

Uçotu təşkil etmək üçün məsrəflər istehsal (turist xidməti göstərmək məqsədilə çəkilən məsrəflər) və kommersiya ( turist xidmətinin hərəkəti və satışı ilə bağlı olan məsrəflər) məsrəflərinə bölünür.

İstehsal məsrəflərinə aşağıdakılar daxil edilir:

1. 
   Turist ximətinin göstərilməsi zamanı xarici təşkilatların xidmətindən istifadə hüququnun alınmasına çəkilən (yerləşmə və yaşayış üzrə xidmətə dair hüququn alınmasına çəkilən: nəqliyyat xidməti
   
2. 
   Daşıma, iyaşə, ekskursiya (səyahət), tibbi xidmət və s. çəkilən məsrəflər.
   
3. 
   İstehsalat heyyətinin fəaliyyəti ilə bağlı olan (istehsalat heyyətinin əməyinin ödənilməsinə çəkilən məsrəflər; sosial təlabata ayrılmalar; istehsalat heyyətinə xidmət göstərilməsi ilə bağlı olan və i.a məsrəflər) məsrəflər. Qeyd edilən iki qrup məsrəflər 202 “İstehsalat məsrəfləri ” hesabında uçota alınır.
   
4. 
   Turist xidmətinin göstərilməsində iştirak edən turfirma bölmələrinin (istirahət evləri , mehmanxana, motel və i.a) məsrəfləri.
   

Bu məsrəflər 202/10 “Köməkçi istehsalat” subhesabında əks etdirilir. Qeyd edək ki, 202/11 “ Ümumiistehsalat xərcləri ” subhesabında və 721 “ İnzibatı xərclər ” hesabında uçota alınan qeyri-müstəqim xərclər, seçilmiş bölüşdürmə variantına əsasən 202/10 “Köməkçi istehsalat” subhesabına aid edilməsi məqsədəuyğun hesab edilir.

Təşkilatda gələcək dövrün xəcləri mövcud olan hallarda , 242 “Gələcək hesabat dövrünün xərcləri” hesabında uçota alınır və sonradan 202 “ İstehsalat məsrəfləri ” hesabına silinir.

Turist təşkilatı xidmət göstərmə prosesində sonradan istifadə etmək məqsədilə kənar təşkilatdan həm hesabat dövrü ərzində , həmdə gələcək dövrdə turist xidmətinin həyata keçrilməsi (istehsalı ) hüququnu əldə edir. Bu cür hüququn əldə edilməsi ilə bağlı olan məsrəflər , növlər ( daşıma,yerləşdirmə, iyaşə və i.a,) üzrə , 242 “ Gələcək hesabat dövrünün xərcləri ” hesabında uçota alınır. Turist xidmətinin göstərilməsinə dair əvvəl alınmış hüquqdan istifadə etməklə çəkilən məsrəflər müqavilə bağlandıqdan sonra 202 “ İstehsalat məsrəfləri ” hesabına silinməlidir.

Tur təşkilat, təyin olunmuş müddət ərzində əvvəl alınmış bölüşdürülməmiş kompleksin hərəkatı dövrü ərzində ondan istifadə etmək hüququna malik olmadıqda , həmin komplekslər turist təşkilatı tərəfindən tursit xidmətinin satışından ayrı satıla bilər. Bu zaman aşağıdakı mühasibat köçməsi (yazılışı) tərtib edilir.