Ko-şu (Salman 1998: 7-8; Sümer 1999: 29-30; Golden 2002: 110).
Tu-ki-şi'nin Türkçe söylenişi Türgiş'tir. Türgişlerin de beş oymağı vardır: Mo-ho, Sou-ko, A-li-şe, Ko-şu, Kiu-pi-şe (Salman 1998: 12). Eberhard, Şa-to, Ta-pa, Tu-hu-lo oymaklarını da Türgiş oymaklarından sayar (Salman 1998: 12).
İstemi Kağan'dan beri on boy hâlinde var olan ve 635'te sol-sağ olmak üzere iki kola ayrılan On Oklar, Oğuz Türkleridir. 766 yılında Kartukların baskısıyla Sırderya boylarına göçmüşlerdir. Göç sırasında ve Sırderya boylarında yaşarken 24 boya ulaşmışlardır.
On Oklar, Oğuz Türklerinin nüvesi olduğuna göre yukarıdaki beş Tulu ve beş Nuşepi boyu ile sekiz Türgiş oymağını 24 Oğuz boyundan bazılarıyla eşleştirebiliriz.
Beş Tulu'dan:
Hu-lu-u = Üregir
Şu-ni-şe = Çepni
Beş Nuşepi'den:
A-si-kie = Yazgır
Pa-sai-kan = Peçenek
Türgiş oymaklarından:
Sou-ko = Salgur
A-li-şe = Ala Ebçi (Alkaevli)
Kiu-pi-şe = Kara Ebçi (Karaevli)
Tu-hu-lo = Töger
635'te On Okları, sağ ve sol olmak üzere ikiye ayıran Işbara Kağan, hükümdarlığının son yıllarında Tulu ile mücadele etmek zorunda kaldı. 639'da İli ırmağı iki taraf arasında sınır oldu. İli'nin doğusu Tulu'ya, batısı Işbara'ya kaldı. Aynı yıl Işbara ölünce bütün Batı Köktürk arazisi Tulu'ya kaldı. 640'ta Turfan'ın Çinlilerce işgali üzerine pek çok Turfanlı, Tokmak tarafına sürüldü. On Oklar daha batıya kaymak zorunda kaldılar.
TÜRK DİLİ TARİHİ 93
651 'de Aşina Holu, Batı Köktürk kağanı oldu. Pek çok isyanı bastırarak
ülkeyi biraz toparladıysa da 656'da başlayan Çin hücumlarına karşı direnişi
sonunda kırıldı; 659'da Çinlilerce esir edildi. Bu tarihte Batı Köktürk devleti
de tamamen Çin hâkimiyeti altına girmiş oldu (Salman 1998: 6-7, 13;
Taşağıl 2002:678).
Dostları ilə paylaş: |
