| IRK BİTİG (FAL KİTABI)
Metin ve aktarmasını, Orkun ve Malov neşirleri ile Marcel Erdal'ın "Irk Bitig Üzerine Yeni Notlar" (TDAY, Belleten, 1977) makalesini karşılaştırarak tespit ettiğimiz, ketebe kaydında James Hamilton'un "Le colophon de l'Irq Bitig" (Turcica VII, 1975) adlı makalesinden faydalandığımız Irk Bitig metnini Manici edebiyatın nesir örneği olarak aşağıda veriyoruz.
238 Ahmet B. ERCİLASUN
1 Tensi men. Yarın kiçe altun örgin üze olurupan meŋileyür men. Ança biliŋler: Edgü ol.
-
Ben Tensi'yim. Sabah akşam altın taht üzerinde oturarak eğlenirim.
Biliniz ki bu iyidir.
-
Ala atlıg yol teŋri men. Yarın kiçe eşür men. Utru iki yılıg kişi oglın
sokuşmış. Kişi korkmış. Korkma timiş. Kut birgey men timiş. Ança bilin:
Edgü ol.
-
Alaca atlı yol tanrısıyım. Sabah akşam yürürüm. Karşıda iki çekingen
insan oğluna rastlamış. İnsan korkmuş. "Korkma" demiş, "ben saadet
veririm" demiş. Bilin ki bu iyidir.
-
Altun kanatlıg talim kara kuş men. Tanım tüsi takı tükemezken taluyda
yatıpan tapladukumın tutar men. Sebdükümin yiyür men. Antag küçlüg men.
Ança biliŋler: Edgü ol.
-
Altın kanatlı talim kara kuşum. Vücudumun tüyü daha bitmemişken
denizde yatarak dilediğimi tutarım; sevdiğimi yerim. O kadar güçlüyüm.
Biliniz ki bu iyidir.
-
Örüŋ esri togan kuş men. Çıntan ıgaç üze olurupan meŋileyür men.
Ança biliŋler.
-
Beyaz tekir renkli doğan kuşuyum. Sandal ağacı üzerine oturarak
eğlenirim. Şöyle biliniz.
-
Beg er yontıŋaru barmış; ak bisi kulunlamış. Altun tuyuglug adgırhk
yaragay. Tebesiŋerü barmış; örüŋ iŋeni botulamış. Altun budlalıg bugralık
yaragay. Ebiŋerü kelmiş; üçünç kunçuyı urılanmış. Beglik yaragay, tir.
Meŋilig beg ermiş. Ańıg edgü ol.
-
Beğ kişi, atlarına varmış; ak kısrağı kulunlamış. Ona altın damgalı
aygırlık yaraşır. Develerine varmış; beyaz devesi yavrulamış. Ona altın
burunluklu buğralık (erkek develik) yaraşır. Evine gelmiş, üçüncü olarak
karısı da bir oğlan doğurmuş. Ona beğlik yaraşır, der. Bahtiyar beğ imiş. Bu,
çok iyidir.
-
Adıglı toŋuzlı art üze sokuşmış ermiş. Adıgıŋ karnı yarılmış, toŋuzııŋ
azıgı sınmış, tir. Ança biliŋ: Yablakol.
-
Ayı ile domuz dağda kapışmışlar. Ayının karnı yarılmış, domuzun azı
dişleri kırılmış, der. Bilin ki bu kötüdür.
-
Er terkleyü kelir. Edgü söz sab iletü kelir, tir. Ança biliŋler: Edgü ol.
-
Adam koşarak gelir. İyi haber getirir. Biliniz ki bu iyidir.
-
Altun başlıg yılan men. Altun kurugsakımın kılıçın kesipen özüm yul
intin, başımın yul ebintin, tir. Ança biliŋler: Yablak ol.
TÜRK DİLİ TARİHİ 239
-
Altın başlı yılanım. Altın kursağımı kılıçla kesip özümü inden, başımı
evinden kurtar. Biliniz ki bu kötüdür.
-
Ulug eb örtenmiş. Katıŋa tegi kalmaduk, bükiŋe tegi kodmaduk, tir.
Ança biliŋler: Yablak ol.
9 Büyük bir ev yanmış. Kıyısına bucağına kadar hiçbir yer kalmamış.
Biliniz ki bu kötüdür.
10 Esnegen bars men. Kamuş ara başım. Antag alp men, erdemlig men.
Ança biliŋler.
10 Esneyen parsım. Kamış arasında başım. O kadar yiğit ve
erdemliyim. Şöyle biliniz.
11 Sarig atlıg sabçı, yazıg atlıg yalabaç edgü söz sab ileti kelir, tir.
Ança biliŋ: Ańıg edgü ol.
-
Sarı atlı haberci, serbest atlı elçi iyi haber getirir. Biliniz ki bu çok
iyidir.
-
Dostları ilə paylaş: |
