Türk Dili Tarihi Ahmet B. Ercilasun Akçağ Yayınları / 603 Araştırma İnceleme / 50

2.1.3. HRİSTİYAN ÇEVREYE AİT METİNLER

Uygurlar arasında Burkancılık ve Maniheizm'den başka Hristiyanlığın Nesturi kolu da göze çarpar. Turfan çevresinde İncil'den Uygurca'ya çevril­miş bazı parçalar bulunmuştur. "Aziz Georg'un çektiği ölüm acılarını anla­tan bir parça Le Coq tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca Yedisu bölgesinde bulunan ve 13-14. yüzyıllardan kalan bazı mezar taşlarında da Süryanî yazılı Türkçe satırlar yer almaktadır (Tezcan 1978: 305).

2.1.4. MÜSLÜMAN ÇEVREYE AİT METİNLER

13. yüzyıldan itibaren Hoço ve civarında Müslümanlığın yayılmaya başladığını biliyoruz. İşte bu Müslüman Uygurlardan da bazı şiirler kalmış­tır. Reşid Rahmeti Arat'ça Eski Türk Şiiri 'nde neşredilen bu şiirler, şekil bakımından Manici ve Burkancı şiirlerden daha mazbuttur. Bir kısmında mısra başı kafiyesi bulunmaktadır. Kıt'aların benzer yapıdaki mısralarla bir­birlerine bağlanması, mısra sonlarındaki ahenk unsurları ve bilhassa 4 + 4 veya 4 + 3'lük hece vezinleriyle bu şiirler, Divânü Lûgati't-Türk'teki şiirlere paralel bir görünüş arz ederler. Konularının ahlâkî ve beşerî olması dolayı­sıyla da Manici ve Burkancı Uygurların dinî konulu şiirlerinden farklıdırlar (Arat 1965: 245-267). Bu şiirlerden ikisi aşağıda verilmiştir.

264 Ahmet B. ERCİLASUN

Ağıt

Aklar bulıt örlep kükirep Alkuka mu kar yagurur? Ak bir saçlıg karı anam Açıyu mu yaşların akıdur?

Ak bulutlar çıkıp gürleyip

Her yana mı kar yağdırır?

Ak saçlı ihtiyar anam

Acıyla mı yaşını akıtır?

Karalar bulut örlep kükirep Kar mu yagmur ol yagurur? Karı yaşlıg ol anam Kayguda mu yaşın akıdur?

Kara bulutlar çıkıp gürleyip

Kar mı yağmur mu yağdırır?

Kocamış yaşlı anam

Kaygıda mı yaşını akıtır?

Yazkı bulut yaşlap kükürep Yagmurlar mu olyagudur? Yaşı kiçig alganlarım Yaşların mu akıdur?

Yaz bulutu çakıp gürleyip

Yağmurlar mı yağdırır?

Yaşı küçük aldıklarım

Yaşlarını mı akıtır?

Küzki bulıt kükürep örlep

Köp mü yagmur ol yagıdur?

Köŋül taşım iki kiçig

Köz yaşların mu ol akıdur? (Arat 1965: 248)

TÜRK DİLİ TARİHİ 265

Güz bulutu gürleyip çıkıp Çok mu yağmur yağdırır? Gönüldaşım iki küçük Göz yaşlarını mı akıtır?

Ayrılış

Adaylarım kaçma kulun Atam kayda ter mü erki? Amrak togmış ini kelin Agam kayda ter mü erki?

Yavrularım, kaçak kulun,

Babam nerede der mi ki?

Sevgili doğmuş, kardeş, gelin

Ağam nerede der mi ki?

Belde turgan biş on oglan Begim kayda ter mü erki? Bezeklikte kızlar kırkın Berter mü köŋülin erki?

Belde duran elli yiğit

Beyim nerede der mi ki?

Haremde kızlar, cariyeler

Gönlünü paralar mı ki?

Katta turgan kaç ol oglan

Kayda begim ter mü erki?

Kaguşgulug künni küsep

Kaygu erki? (Arat 1965:252)

Katımda duran yiğitler

Nerede beyim der mi ki?

Kavuşma gününü özleyip

Kaygı (geçer) der mi ki?

²⁶⁶' Ahmet B. ERCİLASUN