Türk dünyasi iŞletme fakültesi uluslararasi iLİŞKİler böLÜMÜ YÜksek lisans biTİrme tezi

AGİT’in XX Yüzyılda İleri Sürdüğü Çözüm Önerileri ve Sonuçları

1994’de yapılmış Budapeşt Zirvesi sırasında AGİT’in sorunla ilgilenecek olan Minsk Grubu Eşbaşkanlık Sistemi oluşturuldu. Minsk konferansına iki Eşbaşkan seçildi ve toplantıların onların birlikte başkanlığı ile yapılacağına dair karar kabul edidi. Rusya’nın bu meselede ilgili taraf olduğu göz önünde bulundurularak AGİT Minsk Grubunda Eşbaşkanlık Rusya ile yanı sıra Finlandiya’ya verildi. Bu, yalnız Batı-Rusya ilişkilerinin iyileştirilmesi için değil, aynı zamanda sorunun çözümü doğrultusunda Rusya’nın yalnız başına inisiyatifler ileri sürmesine engel niteliğindeydi.

1996 yılının 2-3 Aralık tarihlerinde AGİT’in Lizbon Zirve toplantısında kabul edilen ve münakaşanın düzene salınmasının uluslararası-hukuki esasını oluşturan belge Ermenistan-Azerbaycan çatışmasının adaletli bir şekilde ortadan kaldırılması için siyasi başarı niteliğindeydi. Lizbon toplantısında sorunun çözümü ile ilgili 3 esas ilkeye dayanan ve AGİT Dönem Başkanı, İsviçre'nin Dışişleri Bakanı Flavio Kottinin adından yapılan bildiri Ermenistan hariç, dünyanın 53 devleti tarafından savunuldu ve Lizbon Zirvesi'nin Nihai belgelerine ilave edildi.²¹⁰

Bu bildiride aşağıdakiler ileri sürülüyordu:

1. 
   Azerbaycan ve Ermenistan Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğü;
   
2. 
   Azerbaycan bünyesinde Dağlık Karabağ’a en yüksek kendini yönetim derecesi veren hukuki statüs;
   
3. 
   Dağlık Karabağ ve onun bütün ahalisinin güvenliği.²¹¹
   

AGİT’in Lizbon görüşünden sonra Minsk Grubunun Eşbaşkanları olarak Rusya ile birlikte Fransa ve ABD temsilcileri de seçildi.²¹²

Eşbaşkanlar, Azerbaycan ve Ermenistan temsilcileriyle üst düzey müzakereler yürütmek üzere bölgeye düzenli olarak ziyaretlerde bulunmak ve Minsk Grubu üyesi diğer ülkelerin temsilcilerine gelişmeler hakkında bilgi vermekle vazifelidirler.²¹³

1997 yılının ikinci yarısından sonra Lizbon ilkelerini esas alarak Minsk Grubu Eşbaşkanları iki hisseden ibaret-yani Dağlık Karabağ’ın çevresindeki işgal edilmiş ilçelerin Azerbaycan’a geri verilmesi ve Dağlık Karabağ’ın statüsünün belirlenmesi ile ilgili 3 öneri ileri sürmüşlerdi.²¹⁴

1.