Türk dünyasi iŞletme fakültesi uluslararasi iLİŞKİler böLÜMÜ YÜksek lisans biTİrme tezi

Birleşmiş Milletler’in Dağlık Karabağ Sorununa Karşı Genel Tutumu

Son yıllarda çağdaş uluslararası ilişkilerde “yaptırımların dili” gibi nitelendirilen yeni siyasi fenomen sıkca kullanılmaktadır. Bu terim kendini uluslararası izolasyon ve ekonomik yaptırımlarda gösteriyor. Ayrıca, modern uluslararası hukukun temel özelliği zorlayıcı önlemlerin daha kapsamlı kullanılmasıdır. Modern uluslararası hukuk doktrininin yalnız uluslararası örgütler tarafından kullanılan zorlayıcı önlemleri ise yaptırımlardır. Birleşmiş Milletler sadece uluslararası örgütler sisteminde merkezi rol oynamakla kalmamakta, aynı zamanda çağdaş uluslararası ilişkiler ve siyasal gelişimde de benzersiz bir yere sahip bulunmaktadır. Nitekim, uluslararası barış ve güvenliğin korunması için birincil sorumluluk BM Güenlik Konseyi’ne verilmişdir ve onun kararları yasal açıdan bağlayıcı niteliktedir. Güvenlik Konseyi’nin BM Antlaşması’nın VII bölümüne esasen kabul ettiği kararlar uluslararası sorumluluğun bütün yasal öğelerini içeriyor. Bu o anlama geliyor ki, Güvenlik Konseyi’nin zorlayıcı önlemler almak, bu önlemlerin yetersiz ve etkisiz kaldığı durumlarda ise BM Antlaşması’nın 42. maddesi uyarınca uluslararası barış ve güvenliği koruma adına silahlı kuvvete baş vurmak hakkı vardır. Fakat, Ermenistan tarafından Azerbaycan’ın uluslararası düzeyde tanınan ve kabul gören arazilerinin yüzde 20’sinin –Dağlık Karabağ ve çevresindeki 7 ilçenin işgali ile gerçekleştirilmiş olan saldırı politikası sonucunda bu ülke BM Güvenlik Konseyi’nin yaptırımlar mekanizmasından kenarda kala bilmiştir. Ayrıca, yalnız bununla da kalmamış, daha önce de belirtildiği gibi, BM Güvenlik Konseyi Azerbaycan’ın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü, uluslararası sınırların dokunulmazlığını ve güç kullanımının yolverilmezliğini onaylayan dört karar da kabul etmiştir. Bu kararlarda çatışmanın hemen durdurulması, Azerbaycan topraklarından tüm işgalci güçlerin, derhal, tam ve koşulsuz çıkarılması talep ediliyordu. BMGK’nin Örgütün tüm devletlerini bağlar nitelikteki kararları hala Ermenistan tarafından göz ardı edilmekte, fakat yine de bu devlet Güvenlik Konseyi’nin yaptırımlar mekanizmasına tabi tutulmamaktadır. ²⁰⁵

Bunun nedeni ise BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyesi olan büyük devletlerin sorunun çözümünde ilgili olmamalarıdır ki, bunlardan ABD ve Rusya’nın tutumundan 2. bölümde bahs edilmiştir. Diğer Avrupa devletlerinin rolü ve tutumları ise Avrupa örgütleri kapsamında değerlendirilecektir.

2.