Türk dünyasi iŞletme fakültesi uluslararasi iLİŞKİler böLÜMÜ YÜksek lisans biTİrme tezi

3.3.1. Avrupa Birliği’nin Dağlık Karabağ Sorununa Karşı Genel Tutumu

Avrupa Birliği’nin Dağlık Karabağ sorununun çözümlenmesi sürecindeki mevcut ve mümkün rolünü anlamak için ilk olarak Avrupa Birliği’nin Güney Kafkasya’daki münakaşaların çözümlenmesindeki çıkarlarının altını çizmemiz gerekiyor. Dağlık Karabağ Güney Kafkasya’daki en tehlikeli ve en önemli sorunlardan biri niteliğindedir. Sorunun savaşa dönüşmesi ihtimali ve sorunun çözümlenmemesi bölgesel istikrar ve işbirliğine ciddi engeldir. Bu, aynı zamanda Güney Kafkasya’yı Kuzey, Güney, Batı ve Doğu arasında ulaşım merkezine dönüştürmek için olan umutlara da en büyük engel niteliğindedir. Güney Kafkasya AB için Hazar enerji kaynaklarına ulaşmayı ve böylece enerji kaynaklarının çeşitlenmesini sağlayan enerji transit koridorlarından biridir. Böylelikle, AB’nin Güney Kafkasya’da yoğun çıkarlarının olduğunu ve bölgenin istikrarının AB için çok önemli olduğunu söyleye biliriz. Dağlık Karabağ üzerinden mümkün savaş bölgenin kırılgan istikrarını bozar ve Hazar üreticileri ile AB gaz piyasalarını bağlayan güney gaz koridoru ile ilgili umutlar da dahil olmakla, Hazar’dan uluslararası piyasalara enerji arzının güvenliğine ciddi tehdit oluştura bilir.²⁴¹

Bu durumda AB’nin neden sorunun çözümünden uzak kaldığını anlamak gerekir. Bazıları bunu ihmal, diğerleri tereddüt, üçüncü grub kapasite yetersizliği gibi değerlendiriyorlar. Sonuncu argüman daha az gerçekçi görünüyor, çünki AB son iki onyıl içinde çatışmalarla ilgili kapasitesini geliştirmiştir ve hatta Balkanlar’da başarı da elde etmiştir. AB Bosna Hersek, Kosova ve Makedonya'da geniş tecrübe kazanmıştır. Birlik ayrıca, Gürcü çatışmalarında da bazı deneyime sahip olmuştur. Ama açıkçası AB Balkan ülkeleri durumdaki gibi münakaşa taraflarını etkileyecek mekanizmalara sahip deyildir. Fakat, bu kapasite yetersizliği anlamına gelmemektedir.

Diğer bir taraftan, daha önce de belirtildiği üzere, hidrokarbon kaynakları ile zengin ve Orta Asya’ya kapı niteliği taşıyan Güney Kafkasya AB tarafından ihmal edilemeyecek kadar önemli bir konuma sahiptir.

Rusya'nın “arka bahçesine” girme açısından tereddüt ile ilgili tartışmalar diğerlerinden daha inandırıcı görünüyor. Ukrayna devrimi ve Rusya tarafından Kırım’ın ilhakı, Rusya’nın bölgedeki komşuluk ilişkilerini ve potansiyel olarak da AB’ni nasıl istikrarsızlaştıra bileceği ile ilgili AB’ne sert mesajlar niteliğindeydi. Bu gelişmelerden sonra, AB için Dağlık Karabağ sorununa doğrudan katılım daha fazla zorluk taşımaktadır. Böylelikle, bu konudaki tereddüt sadece büyüdü sonucuna vara biliriz. Fakat, aynı zamanda, bu duruma paralel olarak, AB’nin arabulucu gibi Dağlık Karabağ münakaşasına katılım gerekliliği de artmış bulunmaktadır. Hiç kimse garanti veremez ki, Rusya, Ermenistan-Azerbaycan arasındaki temas hattında gerginliğin artması durumunda Güney Kafkasya’ya müdahale etmeyecektir. Bu nedenden dolayı, bölgede istikrarın sağlanması için çağrida bulunmak ve sadece güven arttırıcı önlemleri finanse etmek yerine, AB’nin çatışan taraflarla çalışmak için mekanizmalar ve tarafların liderlerini bir araya getirecek bir siyasi platform oluşturması gerekmektedir.²⁴²

4.