Türk dünyasi iŞletme fakültesi uluslararasi iLİŞKİler böLÜMÜ YÜksek lisans biTİrme tezi

BİRİNCİ BÖLÜM

ERMENİSTAN-AZERBAYCAN ÇATIŞMASININ TARİHSEL BOYUTU

1. 
   Ermenistan-Azerbaycan Çatışmasında Karabağ Tarihinin Rolü
   

Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki sorunun sebeplerini anlayabilmek adına tarihe yolculuk yapmak gerekmektedir. Avrasya’nın diğer bölgeleri gibi, Dağlık Karabağ bölgesi de asırlar boyu sayısız arazi münakaşalarına ve işgallerine sahne olmuştur.²

Ermenistan ve Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ sorununun meydana gelmesinde, Karabağ bölgesinin tarih boyunca “Arsak” ismiyle Ermenilere ait olması, Ermenilerin kendi kaderini tayin ilkesiyle Ermenistan’a birleşmek hakkının bulunması gibi Ermenistan tarafından ileri sürülen iddialar esas hüsuslar olarak belirtilmektedir.

Azerbaycan ise Ermenilerin tarihi tahrif ettiklerini ve kendi kaderini tayin etme gibi bir haklarının olmadığını belirtmektedir. Yukarıda da söylendiyi üzere, sorunun baş kaldırmasında bu nüanslar en büyük etken olduğu için Karabağ bölgesinin tarihini ve buna bağlı olarak oluşan etnik yapını analiz etmek yerine düşecektir.³

Böylelikle, ilk olarak “Karabağ” bölgesinin coğrafyası, jeopolitiği irdelenerek söz konusu bölgenin her iki ülke açısından önemi açıklanacaktır. Sonra, bölgenin tarihi bir bütün olarak ele alınacak ve tarihi süreç içerisinde Karabağ’da hüküm süren siyasal iktidarlar ve buna paralel olarak oluşan demografik yapı incelenecektir. Bu noktada, münakaşaya taraf olan ve müdahalede bulunan aktörlerin rolü de tarihsel açıdan genel hatlarıyla araştırılacaktır.⁴

Tarihi kaynakların analizi gösteriyor ki, Ermenilerin Azerbaycan’a karşı toprak iddialarının, etnik tecavüzünün başlıca amacı, Azerbaycan’ın toprakları hesabına kendi devletini yaratmak ve sonradan farklı yollarla bu devletin arazilerini genişletmek ve böylelikle, "Büyük Ermenistan" isimli hülyanı gerçekliğe kavuşturmak olmuştur.⁵

Ermeniler tarihin hiçbir döneminde Karabağ’da çoğunluk oluşturmamıştır. Bölgedeki Ermeni unsurlar, XIX. yüzyılda Ruslar’ın Kafkasya’yı işgali sonrasında Türkiye ve İran’dan göç ettirilerek getirilmiş ve Karabağ’ın en eski Hıristiyan etnik grubu olan Albanların asimile edilmesiyle oluşturulmuştur.

Bu nedenle, Dağlık Karabağ’ın demografik yapısını anlamak için tarihi Karabağ topraklarında kurulmuş olan devletlerin etnik yapısını incelemek yerinde ve faydalı olacaktır.⁶

1.