Türk edebiyati-10 ÜNİTE: tariH İÇİnde türk edebiyati edebiyat-tariH İLİŞKİSİ

a)Bozkurt Destanı: Göktürkleri yok eden Lin adlı memleketin insanları yalnızca bir çocuğu sağ bırakmışlardır. Onun da kol ve bacaklarını kesip onu bir bataklığa atmışlardır. Onu bir dişi kurt(Asena) kurtarır. Çocukla kurttan Göktürkler yeniden türerler. Bu kurt kutsal bir varlıktır.

b)Ergenekon Destanı: Düşmanları tarafından yok edilen Göktürklerden kalan Kıyan ve Negüz ailelerinin Ergenekon denen yerde yeniden çoğalıp öçlerini almalarını anlatan destandır.

5.UYGUR DESTANLARI:

a)Türeyiş Destanı: Uygurların bir ağaçtan ışık yoluyla doğan Bögü Kağan’ı anlatan destandır. Başka bir rivayette, Uygurların erkek bir kurttan türeyişleri anlatılır.

b)Göç Destanı: Çinli Tang Sülalesi’nin Uygur ilinde düzeni bozmak için Kutsal bir dağı parçalayıp götürmeleri sonucu Uygur ilini kaplayan kuraklık yüzünden Uygurların Turfan-Koço veya Beşbalık yöresine göçleri anlatılır.
TÜRK DESTANLARININ ÖZELLİKLERİ

1.Türk destanları ilahi bakış açısına göre ve 3.tekil kişi tarafından bütün Türkler hedefe konularak anlatılır. Çünkü henüz zümreleşme oluşmamıştır.

2.Türk destanlarında Işık, ağaç, bozkurt, kutsal dağ, rüya, kırklar, At gibi mitolojik motifler(ögeler) görülür.

3.Destanlar manzum olmalıdır, ancak Türk destanları derlenmediği için manzum değildir ve birbirinden kopuktur.

4.Destanların kaynağı, Kaşgarlı Mahmut, Cüveyni ve Çin belgeleridir.

5.Destanlarda Mete Han, Bögü Han, Alper Tunga gibi tarihte gerçekten var olmuş gerçek kişilere vurgu yapılır.

6.Türk Destan kahramanları bireysel amaçlar için değil, Türk halkı için mücadele ederler. Başka milletlerin çoğunda kahramanlar bireysel amaçlar gözetirler.

7. Türk destanları milli varoluş öyküleridir. Kut inancına göre dünyanın töresini düzenlemek isterler. Kağanlara bu görevi Gök Tanrı vermiştir.

8.Bazı destanlarda madenlerin kullanımı göze çarpar.(Ergenekon)

9.Destanlarımızda akıcı, coşku veren saf bir Türkçe kullanılmıştır.

NOT: Buraya kadar anlatılan destan, oluşum aşamaları geçirmiş doğal destandır. Doğal destanlar destan döneminde oluşurlar. Bunun dışında bir de sonradan oluşturulmuş, anonim olmayan destanlar da vardır ki onlara yapay destan denir.