Türk edebiyati-10 ÜNİTE: tariH İÇİnde türk edebiyati edebiyat-tariH İLİŞKİSİ

10.ALFRED DE VİGNY: Fransız romantik. Tabiat ve insanların umursamazlığı üzerine karamsar şiirler yazmıştır.

11.PUŞKİN: Rus romancı ve şair. Şiirlerinde romantiktir. Diğer eserlerinde gerçekçidir.

12.LORD BYRON: Shelley’le birlikte İngiliz edebiyatında romantik ihtilalcilerdendir. Adaletsizliğe karşı çıkmış, aristokrasiden hoşlanmamıştır.

13.KEATS: İngiliz romantik şair.
TÜRK EDEBİYATINDA ROMANTİKLER:

Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem(şiirde), Abdülhak Hamit Tarhan.
3.OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN METİNLER

ANLATMAYA BAĞLI METİNLER
Anlatmaya bağlı eserler roman ve öyküdür. Divan edebiyatında anlatmaya bağlı eser yalnızca mesneviler, destanlar ve halk hikâyelerinde göze çarpar. Roman ve (modern) öykü Tanzimat’ta ortaya çıkmıştır.

Roman ve öyküler ya tarihi konuları ya da sosyal konuları ele almışlardır. Tarihi konular geçmişin başarılarına sığınma kaygısı taşırken sosyal konular doğu-batı çatışmasından kaynaklanan yozlaşmalar, yanlış evlilikler, zoraki evlilikler, eğitim, köy-kent karşılaştırması, kız çocuklarının okutulması gereği, mirasyedilik, kadın hakları, esaret veya cariyelik, mürebbiyeler, yasak aşklar çerçevesinde kalmıştır.

İlk romanlar roman tekniği bakımından acemiliklerle doludur:

-Uzun ve gereksiz betimlemeler. Mekân ve kişi tasvirleri uyumsuzdur.

-Yazarın kendini belli edecek derecede araya girip kurgu akışını bozması. Meddah anlatma geleneğinin romanın anlatımına karışması.

-Tesadüflere aşırı yer vererek romanın kurgusal gerçekliğini bozmak.

-Eser sonunda kıssadan hisse verme zorunluluğu.

Romanlarda tip öne çıkmıştır. Yani iyiler hep iyi, kötülerse hep kötüdür. İyiler ödüllendirilmiş, kötülerse cezalandırılmıştır. Bu durum Tanzimat’ın birinci döneminde henüz romana dair gerçekçiliğin oturmadığının göstergesidir.

Tip olarak ikisi çok öne çıkmıştır. Yanlış batılılaşmayı temsil eden, ne kendi kültürüne bağlı kalabilmiş ne de Batılı olabilmiş tip olarak “alafranga züppe” tipi ile onun karşısında savunulan ideal tip(alaturka tip) öne çıkmıştır. Alafranga tip yanlış batılılaşma bağlamında Cumhuriyet romanına kadar devam edecektir. Bu konudaki ilk eser de Ahmet Mithat Efendi’nin Felatun Beyle Rakım Efendi romanıdır.

Romanlarda mekân genelde İstanbul’dur. Fakat Kırım, Antalya gibi istisnai mekânlar da göze çarpar.

Eserler genel olarak acı veren ve duygusal eserlerdir.

İlk eserlerin hepsi romantizmden ikinci dönem Tanzimatçılar realizmden ve natüralizmden etkilenmiştir.

Ahmet Mithat Efendi, Şemsettin Sami, Nabizade Nazım halka, diğer romancılar daha çok aydın kesime hitap etmişlerdir.

İkinci dönem romancıları roman tekniği ve gerçekçiliği bakımından daha başarılıdır. İlk Tanzimatçılar roman ve öykü türünün ilk örneklerini verdikleri için acemice davranmışlardır.

Roman ve öykünün yazılmasında tercüme ve adapte eserler etkili olmuştur.

Telemak Tercümesi(ilk çeviri roman)	Yusuf Kâmil Paşa Fransız Klasiklerinden Fenelon’dan çevirmiştir. Bu eser, ahlak kitabı olarak görüldüğünden okullarda okutulmuştur.
Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat(İlk yerli roman)	Şemsettin Sami yazmıştır. İsmine bakıldığında Leyla ile Mecnun gibi eski tarz bir aşk öyküsü üslubu görülür. Teknik bakımdan kusurlu bir romandır.
İntibah(İlk edebi roman)	Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat edebi bakımdan kusurlu olduğu için ilk edebi roman olarak bu romanı saymışlardır. Konusu sosyal olduğu için ilk sosyal roman da denir. Namık Kemal yazmıştır.
Cezmi(İlk tarihi roman)	Kırım ve İran’da geçen tarihi bir konu işlenir. Namık Kemal yazmıştır.
Sergüzeşt	İkinci Tanzimatçılardan Samipaşazade Sezai’nin yazdığı, teknik bakımdan oldukça iyi, realist romandır.
Araba Sevdası(İlk realist roman)	İkinci Tanzimatçılardan Recaizade’nin yazdığı ilk realist romandır.
Karabibik(Köy gerçekçiliğine değinen ilk roman)	İkinci Tanzimatçılardan Nabizade Nazım yazmıştır.
Zehra(İlk psikolojik roman denemesi)	İkinci Tanzimatçılardan Nabizade Nazım yazmıştır.
Felatun Beyle Rakım Efendi	Ahmet Mithat Efendi’nin yazdığı alafranga züppe tipini ilk işleyen romandır.
Letaif-i Rivayat(İlk öykü denemesi)	Ahmet Mithat Efendi’nin öyküleridir.
Kıssadan Hisse	Ahmet Mithat Efendi’nin yazdığı diğer öykülerdir.
Küçük Şeyler(Batılı anlamda ilk olgun öykü)	İkinci Tanzimatçılardan Samipaşazade Sezai yazmıştır.