Not: Divan şiirine Türklerin kazandırdığı nazım biçimleri Tuyuğ ve Şarkı’dır.
TERKİB-İ BENT ve TERCİ-İ BEND
“Bent birliği” olarak Türkçeleştirebileceğimiz Terkib-i bent nazım biçimi “hane” adı verilen 5-10 beyitlik bentlerin birleşmesinden oluşur. Bent sayısı da 5-15 arasında değişir. Bentler gazel gibi kafiyelenir. Son beyit düz kafiyeli ve bağımsızdır. Bu beyte “vasıta” beyti denir. Her bendin vasıta beyti diğerinden farklıdır. Eğer farklı olmazsa Terkib-i bend, terci-i bend’e dönüşmüş olur.
…………………………………………..a
…………………………………………..a
………………………………………….b
………………………………………….a
………………………………………….c
………………………………………….a 1.bend
………………………………………….d
………………………………………….a
………………………………………….e
………………………………………….e vasıta beyti
……………………………………..a
……………………………………..a
……………………………………..b
……………………………………..a
………………………………..c
………………………………..a
2. bend
………………………………..d
………………………………..a
………………………………..f
………………………………..f vasıta beyti
16.Yüzyıl Divan şairi Bağdatlı Ruhi, terkib-i bent alanında üstat sayılır. 19.Yüzyıl’da Bağdatlı Ruhi’nin Terkib-i bendine nazire yazan Ziya Paşa da bu naziresiyle ünlenmiştir.
Terkib-i bendle her tür konular yazılabildiği gibi mersiyeler, hicviyeler, nat ve tevhit gibi türler de yazılabilir. 16.Yüzyıl şairi Baki, “Kanuni Sultan Süleyman Mersiyesi”ni Terkib-i bendle yazmıştır. Bu mersiyeyi yazarken çokça ağlamıştır. Ancak ölen bir padişaha ağlamak şimdiki padişahtan memnun olmamak anlamına gelebileceği için Baki, terkib-i bendinin 7. Bendini yeni padişaha ve ilave bendi de Sokullu Mehmet Paşa’ya ayırarak suçlanmaktan kurtulmuştur.
Dostları ilə paylaş: |
